عباس عبدی در روزنامه اعتماد نوشت: در خبرها آمده است که تعدادی از افراد در رابطه با پژوهشهای جمعیتشناسی بازداشت شدهاند. روزنامهای که این خبر را نوشته، آنها را افراد نفوذی در حوزه جمعیت دانسته و اینکه با چراغ خاموش و تحریف آمار بحران جمعیتی و عادی جلوه دادن این موضوع مانع از رسیدن آژیر خطر جمعیت به گوش برخی مسوولان میشدند و حتی متهم هستند که با لابیگری در سازمان ملل تمامی گزارشهای این سازمان درباره بحران جمعیتی ایران را پاک کردهاند. بهطور معمول درباره اینگونه پروندهها چیز چندانی نمیتوان یا بهتر است، بگوییم که نباید گفت.
به ویژه اینکه دادگاهها را علنی نمیکنند و وکلای ویژه باید بگیرند و علت آن نیز روشن است و برداشت عمومی هم نسبت به احکام چیز ناشناختهای نیست. در این یادداشت کوشیده میشود که قدری درباره مساله جمعیت و ادعاهای مطرح شده سخن گفته شود.
۱- اگر از بنده بپرسند، دقیقترین آمار در کشور درباره چه موضوعی است، بدون تردید جمعیت را خواهم گفت، بعید میدانم آمار موضوع دیگری به این دقت در دسترس باشد. به نظر من حتی بودجه و میزان صادرات و واردات نیز دقت کافی ندارند و در استفاده از ارقام آنها باید محتاط بود. ولی جمعیت چنین نیست. اول اینکه همه شناسنامه و کارت ملی دارند، رویدادهای چهارگانه تولد، فوت، ازدواج و طلاق ثبت میشود. به ویژه تولد و فوت. به علاوه هرچند سال یک سرشماری داریم که با ریز جزییات از جنسیت، سن، محل سکونت، مهاجرت، سواد، شغل و فعالیت، مسکن، تسهیلات زندگی، معلولیت، خانواده و... همه و همه ثبت و ضبط میشوند. از ۶۲ سال پیش تاکنون ۹ سرشماری انجام شده که همه اطلاعات آن با جداول مربوط از طریق سایت مرکز آمار در دسترس عموم است.
دفتر جمعیت سازمان ملل و دفتر منطقهای آن و نیز موسسات ایرانی و سازمان ثبت احوال مطالعات بسیار مفصلی درباره جمعیت کردهاند و همه یا اکثر آنها در دسترس است. هیچ داده غیرقابل دسترسی از جمعیت وجود ندارد. دانش آن اگرچه ساده نیست ولی چندان پیچیده هم نیست که کسی نتواند دوغ را از دوشاب در نظرات و تحلیلهای جمعیتی تشخیص دهد. خوشبختانه از همه جناحها هم نیز در میان کارشناسان جمعیتی وجود دارند. آمار آن نیز تقریبا به طور کامل آمار رسمی است. کسی نمیتواند آن را تحریف کند.
۲- کاهش رشد جمعیت در ایران نه توطئه جهانی بود و نه چیز چندان عجیبی. هرچند به عللی بیش از حد انتظار با کاهش مواجه شد. خوشبختانه جایزه جهانی آن را هم در سال ۱۳۷۸ وزیر اصولگرای بهداشت و درمان گرفت و اگر یک اصلاحطلب این جایزه را برده بود امروز باید پاسخگو میشد. با تمام اینها همچنان جمعیت ایران رشد معقولی دارد.
متولدین ایرانی در سالهای ۱۳۸۰ تاکنون حدود ۴۰۰ هزار نفر در سال یا حدود ۳۵ درصد افزایش داشته است. این آمار متولدین در ایران در سازمان ثبت احوال کشور است.
جالب اینکه طی این سالها تعداد مرگومیر تفاوت چندانی نکرده است حتی کمتر نیز شده و این به علت بهبود وضعیت بهداشتی و درمانی و بالا رفتن امید به زندگی است و یکی از علل کاهش زاد و ولد همین بهبود وضع بهداشت است. بنابراین رشد جمعیت در حال حاضر حدود ۱.۳ درصد در سال است.
کافی است که گفته شود در سال ۱۳۹۵، جمعیت کشور، حدود ۸۰ میلیون نفر بود و در سال ۱۳۹۰، حدود ۷۶ میلیون نفر که در همین مدت ۵ سال، حدود ۶ درصد بر رشد جمعیت کشور افزوده شده است و اینها نه چیز محرمانهای است و نه پیچیده. البته انتظار میرود که به مرور روند رشد جمعیت کشور کمتر شود ولی بعید است که در آینده نزدیک این رشد به صفر برسد.
۳ ـ تردیدی نیست که اصل توجه و نگرانی مقامات عالی نظام نسبت به جمعیت اهمیت داشته و منطقی است. هر چند این آمار نشان میدهد که این نگرانی در کوتاهمدت چندان جدی نیست. ولی نباید فراموش کرد که کاهش رشد جمعیت بیش از اینکه ریشه در سیاستهای کنترل جمعیت داشته باشد، ریشه در تحولات اجتماعی دارد. اگر رشد جمعیت ایران کم نمیشد، دولت اصولگرای ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲ که در اوج ورود نیروی کار به بازار بود ولی نتوانست شغلی ایجاد کند، اکنون باید با حداقل ۱۰ تا ۱۵ میلیون جوان بیکار مواجه میبودیم که خطرناکترین لشکر برای ثبات اجتماعی بودند. ضمن اینکه توقف رشد اقتصادی موجب به تاخیر انداختن ازدواج جوانان و پرهیز از فرزندآوری شده است.
مهمتر از اینها اینکه دکتر زنجانی از کارشناسان معتبر جمعیتشناسی؛ جمعیت ایران را در سال ۱۴۱۰ در سه سناریو برآورد کرده که کمتر از ۹۳ میلیون نخواهد بود. جالب اینکه ایشان از اولین جمعیتشناسانی بود که سالها پیش از این متوجه مشکل رشد جمعیت ایران شد. آنچه جمعیت ایران را تهدید میکند بیش از اینکه کاهش زاد و ولد باشد، مهاجرت از کشور است که ایشان در برآورد خود تعداد آن را محاسبه کرده است. بنابراین به جای تاکید بر زاد و ولد باید کوشید علل مهاجرت از کشور را از میان برد و بازگشت و مهاجرت به کشور را تقویت کرد.
البته بعید است که این حرفها را دستاندرکاران امر ندانند، ولی خوب لازم است که هرازگاهی از این موضوعات طرح شود و قدری ذهنیتها را منحرف و درگیر ماجرا کرده و عدهای را نیز دچار تشویش خاطر کنند. ولی واقعیت این است که دود این نوع مطالب و اظهارات به چشم مردم خواهد رفت. جامعهای که اطلاعات جمعیتشناسی آن قابل تحریف باشد، بعید است که هیچ چیز غیرتحریفشدهای در آن یافت شود؟!
اما مردم از امتال ایشون یاد میگیرند تو همه چی نظر بدن!