فرارو- در پی اجرای گام دوم کاهش تعهدات هسته‌ای ایران، تحرکات دیپلماتیک اروپا به رهبری فرانسه شدت گرفته است. فرانسوی‌ها به همراه آلمان و بریتانیا، در پی این هستند که ایران را در توافق هسته‌ای نگه دارند و در عین حال باب مذاکرات ایران و آمریکا را بگشایند.
به گزارش فرارو، دو روز پس از افزایش خلوص اورانیوم غنی‌شده ایران، ایمانوئل بُن، مشاور دیپلماتیک رئیس‌جمهور فرانسه، برای دومین بار ظرف دو هفته به مدت دو روز به ایران سفر کرد. گزارش‌ها حاکی از آن است که دیپلمات ارشد فرانسوی ایده‌ها و پیشنهادات جدیدی برای تنش‌زدایی میان تهران و واشنگتن به ایران آورده است.
سید عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، با بیان اینکه در‌های دیپلماسی باز است، به خبرگزاری ایرنا گفته است ایران از تلاش‌های فرانسه برای حفظ توافق هسته‌ای استقبال می‌کند.
سفر بُن به ایران در حالی صورت می‌گیرد که همزمان با این سفر، وزرای خارجه سه کشور فرانسه، آلمان و بریتانیا، به همراه نماینده عالی اتحادیه اروپا، با صدور بیانیه مشترکی، از ایران خواستند در برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) باقی بماند، «بدون تاخیر» اقدامات هسته‌ای اخیرش را به عقب برگرداند و به طور کامل به برجام پایبند بماند. علاوه بر این، اروپایی‌ها خواستار برگزاری فوری جلسه کمیسیون مشترک برجام شدند. اما زمانی برای این جلسه تعیین نکردند.
فرانسه تحرکات دیپلماتیک خود را با آمریکا و ایران هماهنگ می‌کند. اندکی پیش از سفر بُن به تهران، ایمانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، با همتای آمریکایی‌اش، دونالد ترامپ، درباره ایران تلفنی گفتگو کرد. این دومین بار بود که روسای جمهور فرانسه و آمریکا ظرف یک هفته درباره ایران گفتگو می‌کنند. افزون بر این، شنبه شب گذشته، ساعاتی قبل از اجرای گام دوم کاهش تعهدات هسته‌ای ایران، ماکرون با همتای ایرانی‌اش، حسن روحانی، هم تماس گرفت و بیش از یک ساعت با او گفتگو کرد. ظاهرا همین تماس ماکرون را به امکان تنش‌زدایی میان ایران و آمریکا دلگرم کرده و باعث اعزام ایمانوئل بُن به ایران شد. این دیپلمات فرانسوی قرار است با وزیر امور خارجه و دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران دیدار کند.
منابع فرانسوی می‌گویند تماس‌های ماکرون با روحانی و ترامپ در روز‌های اخیر، نشان داد که فضایی برای مانور وجود دارد. امری که باعث شد مشاور ماکرون، با هدف بررسی امکان تنش‌زدایی، به تهران سفر کند. ریاست‌جمهوری فرانسه گفته است بُن برای ایجاد نقاط مشترکی که به تنش‌زدایی کمک می‌کنند، به تهران سفر کرد. رسانه‌های منطقه‌ای، ادعا می‌کنند که ظاهرا بُن «پیشنهاداتی» برای ایران آورده است. هنوز معلوم نیست که این پیشنهادات در چه زمینه‌ای است. اما از اظهارات مقامات فرانسه اینگونه برمی‌آید که آنها دو هدف را دنبال می‌کنند: ۱- از سرگیری مذاکرات میان ایران و آمریکا. ۲- انتفاع ایران از مزایای اقتصادی برجام، ولو به شکل حداقلی.
شنبه گذشته، پس از تماس تلفنی روسای جمهور ایران و فرانسه، ماکرون اعلام کرد او و روحانی درباره بررسی شرایط از سرگیری گفتگو‌ها میان همه طرف‌ها به توافق رسیدند. منابع فرانسوی ادعا می‌کنند ایران و آمریکا، هر دو خواهان مذاکرات هستند و فرانسه در پی این است که با مطرح کردن مجموعه‌ای از ایده‌ها که مورد قبول طرفین است، به تسهیل مذاکرات کمک کند. هدف اولیه این ایده‌ها، آرام کردن تنش‌ها و سپس جمع کردن همه طرف‌ها سر میز مذاکرات است. اما ناظران معتقدند ماموریت مشاور ماکرون آسان نیست.
ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه، گفته است ماکرون تلاش می‌کنند «فضایی برای گفتگو» ایجاد کند. قبل از فرانسه، کشور‌های متعددی، نظیر ژاپن، عمان، سوئیس، عراق و قطر تلاش کردند چنین فضایی بوجود بیاورند، اما همگی شکست خوردند. بنابراین، پرسش مهم این است که فرانسوی‌ها چگونه می‌توانند این فضا را ایجاد کنند؟ مقامات فرانسه، می‌دانند که در تنش‌های فعلی میان ایران و آمریکا، دیپلماسی فاقد پشتوانه اقتصادی نمی‌تواند ایران را از کاهش تدریجی تعهدات هسته‌ای منصرف کند. از این ارو، آنها برای تضمین موفقیت ابتکار عمل‌شان، راه حلی انتخاب کرده‌اند که هیچکدام از واسطه‌های قبلی آن را نیازموده‌اند. ابتکار عمل جدید فرانسه، بر تامین برخی از خواسته‌های اقتصای ایران، با هماهنگی آمریکا، استوار است.
فرانسه بر این باور است که اقدامات جدید هسته‌ای ایران «یک واکنش بد به یک تصمیم بد (خروج آمریکا از برجام)» است و ممکن است تنش‌ها را تا حد انفجار بالا ببرد. اما مشکل این است که فرانسوی‌ها، بدون مساعدت آمریکایی‌ها نمی‌توانند از طریق تامین منافع اقتصادی ایران، تنش‌ها را آرام کنند. از این رو، ماکرون در ابتکار عمل جدید خود، تلاش می‌کند از آمریکا یک سری امتیازات حداقلی، مثلا در حوزه فروش نفت ایران، بگیرد تا ایران را به عقب‌نشینی از اقدامات هسته‌ای خود متقاعد کند.
لودریان اخیرا به مجلس سنای فرانسه گفت: است آمریکایی‌ها، با وجود اینکه دیگر عضو برجام نیستند، اما می‌توانند از طریق گرفتن ژست مماشات با ایران، از تشدید تنش‌ها با این کشور یا بروز حادثه جلوگیری کنند و فضای گفتگو را باز کنند.
محافل دیپلماتیک اروپایی از احتمال مماشات آمریکا با ایران در زمینه فروش محدود نفت سخن می‌گویند. خبرگزاری فرانسه، از قول یک دیپلمات نوشته است که دولت دونالد ترامپ قبلا به برخی مشتریان نفت ایران، مثل چین و هند، معافیت تحریمی داده بود. این منبع، تصریح کرده است که آمریکا می‌تواند قاچاق نفت ایران را نیز نادیده بگیرد. با این حال، منبع یادشده، گفته است ایران احتمالا به این قدر از مماشات راضی نخواهد شد و یک اقدام بزرگتری بخواهد.
در روز‌های اخیر، نشانه‌هایی از احتمال همکاری غیرعلنی آمریکا و اروپا برای حفظ برجام هویدا شده است. همزمان با گام دوم کاهش تعهدات ایران، یک مقام آگاه آمریکایی به نشریه آمریکایی پالتیکو گفته تیم ترامپ به تحقق سه امر امیدوار است: ۱- اروپا تحریم‌هایی علیه ایران اعمال کند تا آن را از تعلیق تعهدات بیشتر در برجام منصرف کند. ۲- سازوکار مالی که اروپایی‌ها برای کمک به ایران جهت دستیابی به کالا‌های غیرتحریمی برقرار کرده‌اند، موفق شود. ۳- مانور‌های اخیر نظامی آمریکا در خاورمیانه برای منع ایران از تشدید تنش‌های نظامی کافی باشد. این مقام آمریکایی در پاسخ به این پرسش که چرا دولت ترامپ خواهان موفقیت سازوکار «ابزار حمایت از تبادلات تجاری» (اینستکس) است، گفت: «اساسا ما می‌خواهیم آنها (ایران) در توافق (هسته‌ای) باقی بمانند.»
علاوه بر این، یک دیپلمات اروپایی، به شرط فاش نشدن نامش، به خبرگزاری فرانسه گفت: «ما در حال خرید زمان هستیم. ایرانیان هم همین کار را می‌کنند. ما نیاز داریم که در ازای یک ژست سمبلیک از جانب آمریکا، ایرانیان را به وضعیت قبلی بازگردانیم.»
نکته قابل تامل در رویکرد فرانسه، این است که اروپایی‌ها ظاهرا برای تامین مطالبات اقتصادی ایران، به فکر دور زدن تحریم‌های آمریکا یا ایستادن در برابر این کشور نیستند. بلکه نهایت تلاش‌شان این است که با موافقت آمریکا بخشی از اقدامات مورد نیاز برای حفط برجام را انجام دهند.
تلاش فرانسه برای گرفتن امتیازات غیرموثر از آمریکا برای راضی کردن ایران به ماندن در برجام، ممکن است در کوتاه مدت موفق شود، اما احتمالا در بلندمدت نمی‌تواند ایران را به استمرار اجرای برجام متقاعد کند. ظاهرا، اروپایی‌ها متوجه این مسئله هستند؛ لذا فرانسه سعی می‌کند ابتدا سطح تنش‌ها را از طریق برآورده کردن بخشی از مطالبات اقتصادی ایران کنترل کند و سپس در مرحله بعدی، مقدمات ورود ایران و آمریکا به مذاکرات جدید را فراهم کند. اما آیا موفق می‌شود؟ این پرسشی است که پاسخ آن در هفته‌ها و ماه‌های آینده معلوم خواهد شد.
