جزئیات نگهداری و تکثیر گیاه ملی کشور آلسالوادور "یوکا"

یوکا، درختچهای چند ساله، از خانواده Asparagaceae و خنجریان است. این درختچه علاوه بر کاشت در گلدان و محیط آپارتمان، در محیطهای باز و فضای سبز نیز قابل نگهداری است. درختچه یوکا به عنوان گیاه ملی یکی از کوچکترین و پر تراکمترین کشور آمریکای مرکزی، یعنی السالوادور است. یوکا بومی سطح وسیعی از قاره آمریکا است و از گواتمالا تا جنوب کانادا، قسمتی از جزایر کارائیب، سواحل تگزاس تا مریلند در شمال شرق ایالات متحده آمریکا و خلیج مکزیک زادگاه آن است.
یوکا، درختچهای چند ساله، از خانواده Asparagaceae و خنجریان است. این درختچه علاوه بر کاشت در گلدان و محیط آپارتمان، در محیطهای باز و فضای سبز نیز قابل نگهداری است. درختچه یوکا به عنوان گیاه ملی یکی از کوچکترین و پر تراکمترین کشور آمریکای مرکزی، یعنی السالوادور است. یوکا بومی سطح وسیعی از قاره آمریکا است و از گواتمالا تا جنوب کانادا، قسمتی از جزایر کارائیب، سواحل تگزاس تا مریلند در شمال شرق ایالات متحده آمریکا و خلیج مکزیک زادگاه آن است.

چند نمونه از معروفترین نوع یوکا که در ایران میتوان تهیه کرد:
۲- یوکا گِلوریوُسا (Gloriosa): شکل ظاهری این نمونه نیز همانند یوکا فلاکسیدا است. از این نمونه یوکا هم در ایران در فضای سبز، به وفور کاشته میشود.
۳- یوکا روستراتا (Rostrata) یا (Beaked Yucca): این نمونه دارای برگهایی سوزنیتر از انواع قبلی است. رنگ برگها نقرهای تا خاکستری است. تنه این نمونه ستبرتر و بزرگتر است. یوکا روستراتا در ایران به یوکا آمریکایی میشناسند. این نمونه را فقط میتوان در فضای باز و زیر نور مستقیم آفتاب کاشت.
۴- یوکا اِلِفانتیپِس (Elephantipes): این نمونه از یوکا در ایران بیشتر در محیط آپارتمان دیده میشود. ساقه این نمونه کشیده و ستبر است. گونه یوکا الیفانتیپس بیشتر به دلیل شکل ظاهری برگها و ساقه آن طرفدار دارد و به ندرت گل میدهد. گلها در اکثر نمونهها به یک شکل هستند. این نمونه یوکا خود به تنهایی دارای تنوع است. از انواع مختلف این گونه: ۱-یوکا جواهری ۲- یوکا پک ۳-یوکا ابلق

اصول نگهداری و پرورش گیاه یوکا الفانتیپس
آبیاری: توصیه میشود که در طول تابستان خاک گیاه را همواره مرطوب نگه دارید. خاک باید مرطوب باشد و آبیاری به حدی نباشد که آب در بافت خاک باقی بماند. در فصلهای سرد سال اجازه دهید بین هر آبیاری سطح خاک گلدان کاملا خشک شود. گیاهان در طول فصل زمستان رشد چندانی ندارند به همین دلیل نیاز به آبیاری کمی دارند. برای آبیاری، سعی کنید از آب هم دمای محیط استفاده کنید.
نور مناسب: خاستگاه یوکا مناطقی از آمریکای مرکزی است. در این مناطق آفتاب فراوان و رطوبت به اندازه کافی وجود دارد. به همین دلیل، گیاه به نور فراوان احتیاج دارد. اگر آپارتمان شما نور کافی ندارد، گیاه یوکا را خریداری نکنید. این گیاه در طول روز به دو تا ۵ ساعت نور فیلتر شده نیاز دارد. نور مستقیم آفتاب در ایران، به دلیل رطوبت ناکافی، برگهای یوکا را میسوزاند. در جنوب و شمال کشور به دلیل گرمای هوا، رطوبت کافی و عدم اختلاف شدید دما در فصول سال، میتوان گیاه یوکا را در فضای آزاد در محیط سایه آفتاب نگهداری کرد. گاهی ارتفاع درختچه یوکا در فضای آزاد به بیش از ۵ متر هم میرسد. پر نورترین نقطه آپارتمان را برای این گیاه انتخاب کنید. پشت پنجره جنوب شرقی یا شرقی برای درختچه یوکا مناسب است. نور کم موجب لاغرشدن ساقه گیاه و بد فرم شدن آن میشود.
دما: گیاه یوکا به سرمای زیر صفر زمستان عادت ندارد. در مناطقی از ایران که زمستانها برف میبارد، گیاه یوکا را در فضای آزاد قرار ندهید. یوکا در دمای بالای ۱۶ درجه سانتی گراد آغاز به رشد میکند. این گیاه در محیط سایه آفتاب در فصل تابستان، دمای ۴۵ درجه هم تحمل میکند، اما در صورتی که هر روز گیاه را غبارپاشی کنید. پس با گرمتر شدن هوا، گیاه به غبارپاشی روزانه نیاز دارد. در فصل زمستان گیاه را در کنار وسایل گرم کننده قرار ندهید، زیرا گرمای محیط خانه گیاه را پژمرده میکند.
کود دهی: در گیاهان جوان لازم است آنها را در طول فصل رشد، هر دو هفته طبق دستور کارخانه سازنده، تغذیه نمایید. بهترین کود که کمک به برگدهی و رشد یوکا میکند، کود نیترات است. کود دام هم به مقدار کم در ایجاد اسیدیته خاک و تغذیه گیاه مناسب است. گیاهان مسن به کود زیادی احتیاج ندارند، پس استفاده از خاک مناسب و غنی برای کاشت یوکا مسن از کوددهی مهمتر است.
بیشتر بخوانید
تکثیر درختچه زینتی یوکا الفانتیپس
۱- تکثیر به صورت جدا کردن پاجوش یوکا
۲- تکثیر به صورت تقسیم ساقه و تبدیل به قلمه
۳- تکثیر از طریق جداسازی و کاشت ریزوم
۴- تکثیر با بذر
تکثیر به صورت جدا کردن پاجوش گیاه یوکا: پاجوش، گیاهان کوچکی هستند که از روی ریزومها یا ساقههای زیرزمینی گیاه مادر شروع به رشد میکنند. برای تکثیر یوکا از این پاجوشها میتوان استفاده کرد.
تکثیر به صورت تقسیم ساقه و تبدیل به قلمه: یکی از معمولترین روشهای تکثیر گیاه یوکا تکثیر با قلمه است. زمان قلمه زنی یوکا فصل بهار است. قلمهها را از ساقه بی برگ درختچه یوکا تامین میکنند، البته جدا کردن قسمتهای دارای جوانه و برگ گیاه نیز برای انجام تکثیر بهتر است.
تکثیر از طریق جداسازی و کاشت ریزوم: یکی دیگر از روشهای ازدیاد یوکا، تقسیم ریزومهای آن به قسمتهای ۷.۵ سانتیمتری و کاشت آنها در بستر شنی کم عمق است. بستر کاشت را در محیط گرمی قرار دهید تا جوانههای موجود بر روی ریزومها رشد کرده و از خاک بیرون آیند. وجود ریزوم در اکثر گیاهان یوکا تضمین شده نیست. پس این روش در تکثیر یوکا زیاد معمول نخواهد بود.
تکثیر از طریق کاشت بذر: کاشت بذر معمولا در فصل بهار و در دمای ۲۰ درجه سانتیگراد انجام میشود. تهیه بذر این گونه یوکا کمی دشوار است. استفاده از این روش در تکثیر یوکا معمول و متداول نیست.

تبدیل یوکا تک شاخه مسن به بن سای یوکا
در تصویر زیر قسمت قطع شده ساقه را در کنار گیاه اصلی قرار دادهاند و ترکیب زیبایی ایجاد کرده است.

مشکلات در نگهداری درختچه آپارتمانی یوکا
پوشش پنبهای سفید: شپشک آردآلود علت این عارضه است. سمپاشی با سموم حشره کش طبق دستور روی بسته انجام شود.
زرد شدن برگهای پایین گیاه: نور کافی نیست، گیاه را به محل پر نور انتقال دهید.
گیاه خود را انداخته است: علت آن عدم توسعه ریشهها است. گیاه را به گلدان کوچکتری منتقل کنید و خاک اطراف ریشه را متراکم و سبک کنید. گلدان را به محل پر نور انتقال دهید. از یک تکیه گاه برای بستن ساقه گیاه استفاده کنید.
برگهای جدید فاقد رشد هستند: گیاه به کود دهی نیاز دارد. اگر کودهی به صورت منظم انجام میشود، پس علت آن سردی هوا است.
قیمت درختچه آپارتمانی یوکا الفانتیپس در اکثر سایتهای فروش گل و گیاه اینترنتی، بسته به نوع و اندازه گیاه، از ۱۰۰ هزارتومان تا ۳۵۰ هزار تومان متغیر بود. متاسفانه طی چند ماه گذشته قیمت گیاهان آپارتمانی به شدت افزایش یافته است. اما یوکا با توجه به نگهداری آسان و قابلیت تکثیر انبوه به روش قلمه، ارزش تهیه و نگهداری را دارد. این گیاه جز گیاهان آپارتمانی مقاوم محسوب میشود که با محیا کردن کوچکترین شرایط محیطی اعم از: آبیاری به موقع، نور فیلتر شده فراوان و خاک مناسب، به سرعت رشد میکند.