لاریجانی برای انتخابات برنامه دارد؟
وضعیت پیچیده علی لاریجانی در انتخابات ۱۴۰۰
در صورتی که لاریجانی خیال آمدن به میدان را داشته باشد شاید بتواند روی حمایت میانه‌روها و سنتی‌های جناح راست حساب باز کند. اما شروط نسبت داده شده به او اگر واقعیت داشته باشد از اجماع دوباره اصلاح‌طلبان با میانه رو‌های جناح راست می‌گذرد و ائتلاف دوباره جریان‌های سیاسی را به رخ می‌کشد. آنچه به گفته فعالان سیاسی نمی‌توان با قطعیت از آن سخن گفت و شاید در شرایط کنونی دور از ذهن باشد. هر چند تا انتخابات چند ماه مانده است و احتمالات زیادی مطرح است باید همچنان منتظر بود شاید صبح دولت لاریجانی این بار در صورت حضور در انتخابات در بهار ۱۴۰۰ بار دیگر بدمد آن هم با ائتلافی که این روزها خیلی دور به نظر می‌رسد درست مانند آمدن لاریجانی.
فرارو- کمتر از ده ماه مانده به انتخابات ۱۴۰۰، گمانه زنی درباره حضور افراد مختلف در آن بالا گرفته است و هر بار نامی به فهرست انتخاباتی ۱۴۰۰ اضافه می‌شود. علی لاریجانی یکی از نام‌هایی است که احتمال حضورش در انتخابات بارها تکرار شده است.
به گزارش فرارو، هر چند لاریجانی آذر ماه ۹۸ به قول خودش تکلیف را روشن کرد که برای انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۴۰۰ برنامه‌ای ندارد، اما علی مطهری از نزدیکان او هم گفته بود: «هرچند آقای لاریجانی صراحتا نمی‌گوید که کاندیدای ریاست‌جمهوری در سال ۱۴۰۰ است، اما این احتمال را رد نمی‌کند.»
روزنامه صبح نو در شماره روز سه شنبه چهارم شهریور نوشت که علی لاریجانی برای نامزدی در انتخابات ۱۴۰۰ برخی شرط‌ها را مطرح کرده است. آنچه نشان می‌داد لاریجانی آنقدر‌ها هم برای حضور در انتخابات ۱۴۰۰ بی‌برنامه و بی‌خیال نیست. این روزنامه در این باره آورده بود شرط اصلی علی لاریجانی علاوه بر حمایت اصلاح طلبان، نامزدی او از جانب راست سنتی است به نحوی که فقط نامزد اصلاح طلبان نباشد و مانند حسن روحانی از حمایت برخی راست گرایان هم برخوردار باشد. گویا او راضی نیست تنها از سوی اصلاح طلبان حمایت شود و بر این نظر است که باید بر او به عنوان گزینه ائتلافی میانه رو‌های جناح راست و چپ اجماع صورت گیرد آنچه به سود آینده سیاسی اوست و به نوعی شرط حضور او در انتخابات است.
خبری که چند روز بعد و پس از تعطیلات توسط یکی از نزدیکانش تکذیب شد. به گزارش فارس، یک منبع نزدیک به علی لاریجانی، در این باره گفت: تمایل لاریجانی برای شرکت در انتخابات ۱۴۰۰ و شرط گذاشتن برای برخی طیف‌های سیاسی کشور، داستان‌سرایی و از اساس کذب است.
این منبع نزدیک به لاریجانی افزود: واقعیت این است که لاریجانی تمایلی به شرکت در انتخابات ۱۴۰۰ ندارند و وقتی چنین تصمیمی در بین نباشد، شرط گذاشتن برای طیف های سیاسی نیز از اساس، قصّه‌پردازی است.
تجربه لاریجانی از حمایت جریان‌های سیاسی در ادوار گذشته
لاریجانی پیش از این حمایت جناح راست یا همان اصولگرایان فعلی و اصلاح‌طلبان را به ترتیب در دو انتخابات ریاست جمهوری ۸۴ و مجلس ۹۴ داشته است. سال ۸۴ بود که لاریجانی شانس خود را برای رسیدن به کرسی ریاست‌جمهوری امتحان کرد. او در آن سال حمایت جبهه پیروان خط امام و رهبری، حزب مؤتلفه اسلامی، جامعه اسلامی مهندسین و جامعه اصناف بازار و در کل شورای هماهنگی نیروهای انقلاب اسلامی و تقریبا همه اصولگرایان را کنار خود داشت. اما شعار انتخاباتی او «دولت امید، هوای تازه، کارآمدی نظام» بیشتر از یک‌میلیون و ۷۰۰ هزار رأی یعنی حدود شش درصد آرا، رای نیاورد و او از میان هفت نامزد نفر ششم شد و درنهایت هر دو جناح اصلاح‌طلب و اصولگرا انتخابات را به احمدی‌نژاد باختند.
لاریجانی پیش از این حمایت جناح راست یا همان اصولگرایان فعلی و اصلاح‌طلبان را به ترتیب در دو انتخابات ریاست جمهوری ۸۴ و مجلس ۹۴ داشته است. سال ۸۴ بود که لاریجانی شانس خود را برای رسیدن به کرسی ریاست‌جمهوری امتحان کرد. او در آن سال حمایت جبهه پیروان خط امام و رهبری، حزب مؤتلفه اسلامی، جامعه اسلامی مهندسین و جامعه اصناف بازار و در کل شورای هماهنگی نیروهای انقلاب اسلامی و تقریبا همه اصولگرایان را کنار خود داشت. اما شعار انتخاباتی او «دولت امید، هوای تازه، کارآمدی نظام» بیشتر از یک‌میلیون و ۷۰۰ هزار رأی یعنی حدود شش درصد آرا، رای نیاورد و او از میان هفت نامزد نفر ششم شد و درنهایت هر دو جناح اصلاح‌طلب و اصولگرا انتخابات را به احمدی‌نژاد باختند.
حمایت اصلاح‌طلبان از او، اما به تدریج در طی سال‌های پس از ۸۴ شکل گرفت وقتی لاریجانی در تقابل با احمدی‌نژاد قرار گرفت و از سوی اصولگرایان تندرو طرد شد. با روی کارآمدن دولت اعتدالی حسن روحانی، لاریجانی سیاستمداری میانه‌رو و نزدیک به اعتدالیون بود که مورد انتقاد شدید جبهه پایداری و تندرو‌های اصولگرا قرار داشت. گروه‌هایی که همیشه از منتقدین ریاست او بر مجلس هم بودند و میانه روی او را نمی‌پسندیدند. اوج این امر هنگامی بود که برجام در مجلس نهم مطرح و تصویب شد و پیکان انتقدات تندرو‌ها از او شدت یافت. این رویه موجب شد تا نام لاریجانی در انتخابات مجلس دهم در سال ۹۴ در فهرست امید اصلاح‌طلبان قرار بگیرد.
موضع اصلاح‌طلبان درباره حمایت از لاریجانی
فاصله او از اصولگرایان و نزدیکی موضع‌گیری‌هایش به اعتدالیون واصلاح‌طلبان در این سال‌ها حالا موجب شده تا برخی از حمایت مجدد اصلاح‌طلبان از او در انتخابات ریاست جمهوری، سخن بگویند. این در حالی است که اصلاح‌طلبان می‌گویند دیگر در پی نامزد اجاره‌ای نیستند و گروهی از آنان با حمایت از لاریجانی در انتخابات ۱۴۰۰ مخالف هستند. مدتی پیش بود که محمدصادق جوادی‌حصار، عضو شورای مرکزی حزب اعتمادملی، دراین‌باره به ایلنا گفته بود: «آقای لاریجانی اصلا چه زمانی اصلاح‌طلب بود که ما بخواهیم بگوییم از ایشان حمایت می‌کنیم. متأسفم که بگویم گاهی اوقات دوستان ما در عالم سیاست دچار یک‌سری خوش‌بینی‌ها و وادادگی‌هایی می‌شوند که به‌هیچ‌روی معنا ندارد».
محسن میردامادی، دبیرکل سابق حزب مشارکت نیز از مخالفان حضور لاریجانی در جمع اصلاح‌طلبان است، او نیز گفته است: «حمایت اصلاح‌طلبان از لاریجانی در انتخابات ۱۴۰۰ خیلی دور از ذهن و شاید بتوانیم بگوییم غیرممکن است». صادق زیباکلام نیز گفته بود: «معرفی آقای لاریجانی به عنوان گزینه ریاست‌جمهوری توسط اصلاح‌طلبان به معنی ازبین‌بردن تتمه آبروی اصلاح‌طلبان و زیرسؤال‌بردن تمامی اقدامات و درواقع ازبین‌رفتن آبروی آنهاست.»
در مقابل پیش از این به نظر می‌رسید گروهی از اصلاح‌طلبان به ویژه کارگزاران سازندگی از این امر استقبال کرده و حمایت از لاریجانی را طبق شرایط موجود امری مطلوب می‌دانند.
چنانچه محمد عطریانفر، عضو شورای مرکزی این حزب، در این باره گفته بود: «درباره آقای لاریجانی باید این را درنظر داشت که شرایط او نسبت به سال ۸۴ در کل فرق کرده است. به‌هرحال تجربه سه دوره ریاست مجلس کافی است تا او به عنوان یکی از نامزد‌های اصلی و شاخص انتخابات ۱۴۰۰ مطرح شود».
او همچنین اظهار کرده بود: «درباره همنشینی احتمالی لاریجانی با اصلاح‌طلبان می‌توان گفت اگر جریان اصلاح‌طلب نتواند به دلایل معلوم چهره‌های شاخص خود را به فضای انتخاباتی ۱۴۰۰ وارد کند، احتمال دارد حمایتی را که در سال‌های ۹۲ و ۹۶ از روحانی داشتند، در انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم از علی لاریجانی به عمل بیاورند.»
یدالله طاهرنژاد عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران نیز در این باره گفته بود: «اگر به این نتیجه برسیم که امور زندگی و معیشت مردم با حمایت ما از آقای لاریجانی بهتر می‌شود، احتمال دارد که اصلاح‌طلبان از او حمایت کنند، هر کس بتواند کشور را به درستی اداره کند، ما مخلص او هستیم.»
اما محمد عطریانفر در گفت‌وگویی با خبرآنلاین ذیل بحث انتخابات 1400 به‌هیچ‌وجه نامی از علی لاریجانی نبرده است. او گفته است: «اسامی متعددی مطرح هستند، باید به مسائل نگاه واقع‌بینانه داشت و نباید بر‌اساس پیشگویی کارها را پیش برد. افرادی همچون آقایان اسحاق جهانگیری، محسن هاشمی، مصطفی معین، مسعود پزشکیان، محمدرضا عارف و سایر افراد ظرفیت بالقوه‌ای هستند که می‌توانند وفق شرایطی، مورد اجماع قرار بگیرند...».
او این‌بار نه از نامزد مورد حمایت کارگزاران که از نامزد مورد اجماع اصلاح‌طلبان، سخن گفته است و در بین اسامی مطرح شده نامی از لاریجانی نبرده است. وی حتی این را دور از ذهن ندانسته که اصلاح‌طلبان در دقیقه 90 با یک نامزد وارد انتخابات شوند. همچنین اظهار کرده است: «بر اساس تجربه تاریخی شورای نگهبان جریان و کاندیداهای مرتبط با کارگزاران را نمی‌پذیرد. اگر فردی نزدیک به این جریان بتواند خود را از سد شورای نگهبان عبور دهد، نگاه‌های بدبینانه از سوی اصولگرایان به سمت او جلب می‌شود و جریان مقابل تلاش می‌کند او را در یک پیچ تاریخی از صحنه بیرون کند و اگر نتوانند به‌صراحت می‌گویند از دست ما در رفته است».
این در حالی است که گمان نمی‌رود لاریجانی در صورت شرکت در انتخابات با سد رد صلاحیت شورای نگهبان مواجه شود بنابراین به نظر می‌رسد حداقل از سوی عطریانفر دیگر لاریجانی نامزد مطلوب کارگزاران نیست یا شاید آگاهی به تمایل نداشتن لاریجانی برای حضور در انتخابات او را به اینجا رسانده است که دیگر نامی از لاریجانی نبرد.
این در حالی است که غلامعلی رجایی دیگر فعال سیاسی اصلاح‌طلب در گفتگو با نامه‌نیوز گفته است ممکن است در شرایطی که نامزد‌های شاخص اصلاح‌طلب ردصلاحیت شوند و این جریان سیاسی به این نتیجه برسد که نمی‌تواند از چهره خاص اصلاح‌طلبی برای ورود به رقابت انتخاباتی ۱۴۰۰ بهره بگیرد، رو به سوی علی لاریجانی گذاشته و از او حمایت کنند.
همچنین الیاس حضرتی، قائم‌مقام حزب اعتماد ملی نیز تلویحا از حضور لاریجانی در جمع اصلاح‌طلبان استقبال کرده و گفته است: «امروز، هم آقای لاریجانی و هم آقای روحانی اصلاح‌طلب هستند و هر دو آن‌ها از گفتمان اصولگرایی عبور کرده‌اند. به‌طور کلی یکی از افتخارات ما اصلاح‌طلبان این است که شخصیت‌های اصولگرا را به شکلی محترمانه از اصولگرایی عبور داده و به اصلاح‌طلبی سوق داده‌ایم که این مسئله تنها محدود به آقای روحانی و آقای لاریجانی نیز نمی‌شود و در گذشته نیز آقای ناطق‌نوری چنین وضعیتی داشته است.»
موضع اصولگرایان درباره احتمال حضور لاریجانی در انتخابات
هر چند تحولات چندسال اخیر نشان داده است برخی شخصیت‌ها، چون لاریجانی با مرکزیت اصولگرایی که از امتیاز دادن به اصولگرایان تندرویی مانند جبهه پایداری ابا ندارد؛ زاویه دارد، اما لاریجانی همچنان خود را متعلق به جناح راست می‌داند.
اما اصولگرایان این روزها نسبت به او همچون موضوعات دیگر وحدت رویه ندارند. آنچه مشخص است پایداری‌ها و احمدی‌نژادی‌ها در تقابل با لاریجانی قرار دارند. از سویی نیز این تصور که لاریجانی به اصلاح‌طلبان نزدیک شده است گاه مانع از نزدیکی اصولگرایان به او شده است. آن‌ها بر این اساس حمایت اصلاح‌طلبان از لاریجانی را در انتخابات پیش رو مطرح می‌کنند. چنانچه حسین الله‌کرم، رئیس شورای هماهنگی حزب‌الله معتقد است که اصلاح‌طلبان دوباره یار قرضی می‌گیرند و لاریجانی هم این حمایت را خواهد پذیرفت.
او به نامه‌نیوز گفته است: «اصلاح‌طلبان در سال ۱۴۰۰ چاره‌ای جز حمایت از این نوع از آقایان را ندارند و آقای لاریجانی نیز این حمایت را خواهد پذیرفت. بر همین اساس از حالا اصلاح‌طلبان مطرح کرده‌اند که آقای لاریجانی نیز مثل آقای ناطق‌نوری اصلاح‌طلب شده و... تا بستر برای یارگیری از اردوگاه اصولگرایان سنتی فراهم شود».
اما حسین کنعانی‌مقدم، فعال سیاسی اصولگرا، حمایت اصلاح‌طلبان از لاریجانی را مرگ سیاسی او دانسته است. کنعانی مقدم حتی احتمال حضور لاریجانی به عنوان کاندیدای اصولگرا در انتخابات را بعید دانسته و گفته است: طیف اصولگرایی، طیف وسیعی است که اگرچه برخی از این جریان با لاریجانی همکار هستند، اما بیشتر این جریان در برابر او ایستاده‌اند.
ناصر ایمانی تحلیلگر مسائل سیاسی نیز درباره رابطه لاریجانی با جریان اصولگرایی مطرح کرده است که علی لاریجانی مشکلی با برخی طیف‌های اصولگرایی مانند پایداری دارد. به گفته او، لاریجانی با این طیف، مرز‌های خیلی جدی و محکمی دارد؛ اما او مسئله لاریجانی با اصولگرا‌ها را فقط جبهه پایداری نمی‌داند، ولی عمده‌ترین آن را همین موضوع برمی‌شمرد.
حال باید دید مابقی اصولگرایان نیز بار دیگر ناگزیر از امتیاز دادن به پایداری‌ها و طیف تندروی خود هستند و چهره‌هایی، چون لاریجانی را در صورت شرکت در انتخابات قربانی می‌کنند یا طیف سنتی و میانه اصولگرایان راه خود را جدا کرده و به حمایت از لاریجانی می‌پردازند.
حال باید دید مابقی اصولگرایان نیز بار دیگر ناگزیر از امتیاز دادن به پایداری‌ها و طیف تندروی خود هستند و چهره‌هایی، چون لاریجانی را در صورت شرکت در انتخابات قربانی می‌کنند یا طیف سنتی و میانه اصولگرایان راه خود را جدا کرده و به حمایت از لاریجانی می‌پردازند.
با توجه به شرایط کنونی و تمایزگذاری‌هایی که گروهی از اصولگرایان با لاریجانی صورت می‌دهند احتمال حمایت از لاریجانی و اجماع بر او از سوی اصولگرایان بعید به نظر می‌رسد در واقع یک پای شروطی که به لاریجانی برای حضور در انتخابات نسبت داده شده بود می‌لنگد. طرد لاریجانی از سوی گروه‌هایی از اصولگرایان در حالی است که به قول حضرتی، اصلاحات از چهره‌هایی، چون او استقبال می‌کند. هر چند برخی می‌گویند دل اصلاح‌طلبان با لاریجانی به خاطر سال‌های ریاستش بر صدا و سیما صاف نمی‌شود، اما حسام‌الدین آشنا، مشاور حسن روحانی در گفتگو با اندیشه پویا با تعریف از علی لاریجانی در پاسخ به اینکه اصلاح‌طلبان با لاریجانی به خاطر دورانی که او رئیس صداوسیما بود، مشکل دارند، گفته است: «لاریجانی می‌تواند به خاطر تهیه این برنامه‌ها از مردم عذرخواهی کند.»
شاید به خیال کسانی، چون آشنا یک معذرت خواهی بتواند مسیر سنگلاخ حمایت اصلاح‌طلبان از لاریجانی را هموار سازد. اما آنچه مشخص است لاریجانی تصمیم ندارد تا آینده سیاسی خود رابه خطر اندازد. در صورتی که لاریجانی خیال آمدن به میدان را داشته باشد شاید بتواند روی حمایت میانه‌روها و سنتی‌های جناح راست حساب باز کند. اما شروط نسبت داده شده به او اگر واقعیت داشته باشد از اجماع دوباره اصلاح‌طلبان با میانه رو‌های جناح راست می‌گذرد و ائتلاف دوباره جریان‌های سیاسی را به رخ می‌کشد. آنچه به گفته فعالان سیاسی نمی‌توان با قطعیت از آن سخن گفت و شاید در شرایط کنونی دور از ذهن باشد. هر چند تا انتخابات چند ماه مانده است و احتمالات زیادی مطرح است باید همچنان منتظر بود شاید صبح دولت لاریجانی این بار در صورت حضور در انتخابات در بهار ۱۴۰۰ بار دیگر بدمد آن هم با ائتلافی که این روزها خیلی دور به نظر می‌رسد درست مانند آمدن لاریجانی.
