بیماری آنفولانزا؛ انواع، نشانه ها، علل و راههای درمان آن

آنفولانزا یک بیماری مسری دستگاه تنفسی است که در اثر ویروسهای آنفولانزا بوجود میآید و قسمتهای مختلف بدن از جمله گلو، بینی و ریهها را تحت تاثیر قرار میدهد. این بیماری باعث عفونت حاد دستگاه تنفسی میشود که با سردرد ناگهانی، درد ماهیچه، تب و ضعف و بیحالی شدید نمایان میشود.
آنفولانزا چه نوع بیماری است؟

انواع مختلف بیماری آنفولانزا
۱. آنفولانزا نوع A: این نوع آنفولانزا توانایی بیماری زایی در انسان و حیوانات را داراست و بیشتر بیماران مبتلا به آنفولانزا با شکل حاد، علاوه بر موارد فوق این ویروس در پرندگان نیز دیده میشود. این ویروس دارای دو نوع پروتئین به نامهای HA (هماگلوتینین) و NA (نورآمینیداز) در سطح خود میباشد که به دلیل جهش پذیر بودن و متنوع بودن باعث ایجاد طیف وسیعی از انواع ویروسهای آنفولانزا نوع A میشود (۱۸ زیر گروه HA و ۱۱ زیر گروه NA) که سه گونه شناخته شده آن شامل موارد زیر میباشد:
ــ آنفولانزا H1N1: این نوع آنفولانزا با نام آنفولانزا خوکی و آنفولانزا اسپانیایی شناخته میشود و عامل پاندمی (همه گیری جهانی) در سال ۱۹۱۸ و ۲۰۰۹ میلادی بود. از این ویروس به عنوان مرگبارترین ویروس پاندمیک آنفولانزا نام برده میشود چرا که در سالهای ۱۹۱۸ تا ۱۹۱۹ حدود یک سوم مردم جهان را آلوده کرده (۵۰۰ میلیون نفر) و گفته میشود ۱۷ الی ۵۰ میلیون نفر، طی همه گیری جهانی این ویروس از بین رفته اند.
ــ آنفلوانزا H3N2: این نوع از آنفولانزا جهش یافتهای از H1N1 بوده که بعد از سال ۲۰۰۹ و تا سال ۲۰۱۹ یکی از عاملهای همه گیری آنفولانزا در کنار دیگر انواع آن بوده و میتواند انسان، خوک، پرندگان و کلیه پستانداران را آلوده کند.
ــ آنفولانزا H5N1: این نوع آنفولانزا با نام آنفولانزا پرندگان شناخته میشود و در سال ۲۰۰۵ گزارش شد. این ویروس ابتدا در پرندگان وحشی، سپس در پرندگان اهلی و سرانجام در انسان توانایی بیماریزایی خود را آشکار کرد.
۲. آنفولانزا نوع B: برخلاف نوع A آنفولانزا نوع B فقط در انسان گزارش شده و عامل بیماری آنفولانزا با شدت کمتری نسبت به نوع A میباشد، اما گاهی اوقات سیستم ایمنی واکنش شدیدی در پاسخ به این ویروس از خود نشان میدهد. این نوع از ویروس مانند نوع A فاقد تقسیم بندی به زیرگروهها بوده و بر اساس منشا و تاریخچه خود دسته بندی میشود، مثلا انواع معروف آن B/ویکتوریا و B/یاماگاتا بوده که نام مناطق جغرافیایی است که بار اول در آن شیوع پیدا کرده است.
۳. آنفولانزا نوع C: این نوع از ویروس شدت بیماری زایی کمتری نسبت به دو نوع گفته شده A و B دارد. همانگونه که پیشتر گفته شد با نام سرماخوردگی ساده ویروسی نیز شناخته میشود و معمولاً موجب همه گیری وسیع نمیشود، حال آنکه دو نوع A و B عامل همه گیریهای وسیع میباشند.
۴. آنفولانزا نوع D: در مورد طبقه بندی این نوع آنفولانزا همچنان شبهاتی وجود دارد چرا که تاکنون گزارشی از بیماری زایی در انسان نداشته و تنها با اثرگذاری بر دامها به خصوص گاوها دارای اهمیت بوده و برای انسان بیماری زا نمیباشد.

علائم و نشانههای آنفولانزا
الف) علائم و نشانههای اولیه ابتلا به آنفولانزا
۱. خستگی بیش از اندازه و ناگهانی: خستگی مفرط و ناگهانی یکی از علائم اولیه آنفولانزا است. خستگی میتواند از علائم سرماخوردگی معمولی نیز باشد، اما شدت خستگی در بیماری آنفولانزا بیشتر است.
۲. بدندرد و لرز: بدن درد و لرز نیز از علائم اولیه معمول بیماری آنفولانزا هستند. درصورتی که به ویروس آنفولانزا مبتلا شده باشید احتمال دارد تصور کنید بدندردتان دلیل دیگری دارد. این درد میتواند در هر نقطهای از بدن و مخصوصاً در نواحی سر، پشت و پاها باشد. همچنین این بدندرد میتواند همراه با لرز باشد چراکه آنفولانزا میتواند قبل از ایجاد تب سبب لرز شود.
۳. سرفه: سرفههای خشک و مداوم میتواند از علائم اولیه بیماری باشد. همچنین آنفلوانزا میتواند خسخس سینه و تنگینفس نیز ایجاد کند. ممکن است سرفههای شما خلطدار نیز شوند، اگرچه سرفههای خلطدار در مراحل اولیه آنفلوانزا ایجاد نمیشوند.
۴. گلودرد: سرفههای مربوط به آنفلوانزا میتواند منجر به گلودرد شود. برخی از ویروسها مانند آنفلوانزا، میتوانند بدون سرفه نیز باعث گلودرد شوند. در مراحل اولیه آنفولانزا، در گلو احساس خارش ایجاد میشود. شاید به هنگام خوردن غذا و نوشیدن نوشیدنی نیز احساس عجیبی داشته باشید. احتمال دارد با پیشرفت عفونت ویروسی، گلودرد شما بدتر شود.
۵. تب: تب یکی از نشانههای معمول آنفولانزا است، اما هرفردی که به این بیماری مبتلا شود تب نمیکند. همچنین وقتی به این ویروس مبتلا شوید احتمال دارد احساس لرز نیز داشته باشید، اما تب نکنید.
۶. مشکلات گوارشی: علائم اولیه بیماری آنفولانزا میتواند به نواحی پایینتر از سر، گلو و سینه نیز گسترش پیدا کند. برخی از انواع این ویروس میتواند منجر به اسهال، حالت تهوع، معده درد و یا استفراغ شود.

ب) علائم و نشانههای اولیه آنفولانزا در کودکان
ــ ننوشیدن آب کافی
ــ گریه بدون اشک
ــ بیدار نشدن از خواب و ارتباط نگرفتن با دیگران
ــ عدم توانایی در غذاخوردن
ــ تب داشتن
ــ مشکل در ادرار

ج) علائم و نشانههای اورژانسی بیماری آنفولانزا
ــ درد در ناحیه قفسه سینه
ــ مشکلات تنفسی
ــ متمایل شدن رنگ پوست و لبها به رنگ آبی
ــ کم آبی شدید
ــ سرگیجه و گیجی
ــ تب مکرر و شدید
ــ بدترشدن سرفهها

تفاوت آنفولانزا با سرماخوردگی و کرونا
دوره نهفتگی آنفولانزا چیست؟

چگونگی انتشار بیماری آنفولانزا
روشهای تشخیص بیماری آنفولانزا
۱. جداسازی ویروسها: روش استاندارد در جداسازی ویروس، تلقیح نمونه حاصل از شست و شوی حلق یا بینی به فضای آلانتوئیک یا آمنیوتیک تخممرغهای جنیندار است و برای تایید وجود ویروس و تکثیر آن در این سیستم از هماگلوتیناسیون استفاده میشود. همچنین برای جداسازی ویروس میتوان از کشتهای سلولی استفاده کرد و تکثیر آن را به واسطه تست همادسورپشن یا ایمونوفلورسانس با آنتیبادی اختصاصی تایید کرد. پس از جداسازی با روشهای گفته شده، میتوان ویروس را با استفاده از آنتیسرمهای اختصاصی تعیین تیپ کرد.
۲. شناسایی آنتیبادیها: معمولا دو نمونه سرم از دوره حاد و دوره نقاهت با روشهای HI، CF و NT مورد سنجش قرار میگیرد. نمونه دوم را معمولاً بین ۱۰ تا ۲۰ روز پس از دریافت نمونه اول، میگیرند.
۳. شناسایی آنتیژنها: ایمونوفلورسانس مستقیم و ELISA میتواند آنتیژنهای ویروس را شناسایی کند.
۴. شناسایی ژنوم: روش RT-PCR میتواند در تشخیص سریع عفونت از طریق نمونههای تنفسی کارساز باشد. علاوه بر موارد گفته شده، تستهای رپیدی نیز جهت تشخیص سریع (حتی در بیست دقیقه) آنفولانزا تجاریسازی شدهاند که در مواردی میتوانند کمککننده باشند.

درمانهای دارویی بیماری آنفولانزا
۱. داروهای مسکن: مسکنهایی مانند استامینوفن و ایبوپروفن غالباً به منظور کاهش علائم التهابی و درد ناشی از آنفولانزا مانند دردهای عضلانی، سردرد و تب هستند. توجه داشته باشید که کودکان و نوجوانان به دلیل خطر بیماری نادر، اما کشنده «سندرم ریه» نباید آسپرین را برای سرکوب بیماری مصرف کنند.
۲. داروهای ضداحتقان: به داروهایی اطلاق میشوند که برای کاهش احتقان یا کیپ شدن بینی به کار میروند. این نوع داروها میتوانند به تسکین فشار در سینوسها و گوش هم کمک کنند. این نکته را مورد توجه قرار دهید که هر نوع ضد احتقانی عوارض جانبی هم دارد، بنابراین حتماً برگه راهنمای داروها را بخوانید.
۳. داروی خلطآور: این داروها که بیشتر به صورت شربت تولید میشوند، به رقیق شدن ترشحات مخاطی و سینوسی کمک میکنند و طی سرفه راحتتر تخلیه میشوند.
۴. شربت ضد سرفه: سرفه به ویژه در شب یکی از رایجترین علائم آنفولانزا و البته سختترین آن است، چون مانع از خوابیدن فرد مبتلا و اطرافیانش میشود. داروهای ضد سرفهای که بدون نسخه پزشک ارائه میشوند میتوانند به تسکین یا از بین بردن سرفه کمک کنند. ضمن اینکه قطرههای ضد سرفه میتوانند گلو درد را تسکین داده و سرفه را سرکوب کنند. اکسپکتورانتها. اگر مخاط یا گرفتگی زیادی در قفسه سینه دارید، این نوع دارو ممکن است در خارج کردن خلط به شما کمک کند.
۵. آنتیهیستامین: این نوع دارو برای درمان سرماخوردگی و آلرژی استفاده میشوند، اما ممکن است برای همه مؤثر نباشد. اگر آلرژی نیز موجب بروز علائم در شما شدهاند، آنتیهیستامین میتواند به کاهش ریزش اشک از چشم، آبریزش بینی و سردردهای سینوسی کمک خواهد کرد. داروهای آنفولانزا که بدون نیاز به نسخه پزشک قابل تهیه هستند اغلب حاوی چندین نوع از ضد آلرژیها هستند که در صورت استفاده باید از مصرف قرصهای ضد حساسیت دیگر خودداری کنید.
۶. داروهای ضد ویروس: داروهایی به نام «ضدویروسها» هستند که میتوانند این بیماری را درمان کنند. این داروها را تنها با نسخه پزشک میتوان از داروخانهها تهیه کرد. این داروهای ضدویروس که در درمان آنفولانزا، استفاده میشوند، با کمک به سیستم ایمنی بدن، طول دوره بیماری را کاهش میدهند، اما برخی عوارض جانبی را نیز به همراه دارند.

راههای پیشگیری از بیماری آنفولانزا
۱. شستن مکرر دستها: برای اینکه از انتشار و ورود میکروبها به بدن جلوگیری کنیم باید دستهای خود را به طور مرتب بشوییم. بنابر اعلام مرکز کنترل و پیشگیری امراض آمریکا، ۸۰ درصد بیماریها از راه دستهای آلوده منتقل میشوند. هنگامی که به آب و صابون دسترسی ندارید محلولهای ضدعفونیکننده یا دستمالهای الکلی گزینه مناسبی برای ضدعفونی کردن دستها هستند.
۲. استفاده از ماسک: یکی از راههای شایع انتقال ویروس آنفولانزا، از طریق هوا است و ما از طریق تنفس ممکن است ویروس به درون بدن خود راه دهیم؛ بنابراین استفاده از ماسک، به ویژه ماسکهای پزشکی میتواند راهکار مناسبی برای جلوگیری از ورود ویروس آنفولانزا به بدن ما باشد.
۳. مصرف رژیم غذایی متعادل: بنابر اعلام دانشکده پزشکی دانشگاه «هاروارد»، رعایت شیوه زندگی سالم بهترین راه برای تقویت سیستم ایمنی بدن و در نتیجه جلوگیری از ابتلا به انواع آنفولانزا است.
۴. ورزش منظم: ورزش نه تنها سبب تقویت سیستم ایمنی بدن میشود بلکه طبق تحقیقات اخیر ورزش کردن و تحرک بدنی کافی باعث بهبود تاثیر واکسن آنفولانزا میشود.
۵. واکسیناسیون: بجز رعایت اصول بهداشتی یکی از مهمترین توصیههای پزشکان در مورد پیشگیری از ابتلا به ویروس آنفولانزا تزریق واکسن است. این واکسنها میتوانند برای ویروسهای آنفولانزا نوع A و B ایمنی لازم را فراهم کند.

نکاتی در مورد واکسن آنفولانزا

درمانهای خانگی بیماری آنفولانزا
۱. آب و مایعات بنوشید: آب به مرطوب نگه داشتن بینی، دهان و گلو کمک میکند. این رطوبت به بدن کمک میکند تا از جمع شدن مخاط و خلط رها شود. اگر به طور کلی به صورت عادی غذا نمیخورید یا مایعات نمینوشید، بدنتان به کم آبی مبتلا خواهد شد. اسهال و تب (دو علامت شایع آنفولانزا) نیز میتوانند باعث از دست دادن آب بدن شوند، بنابراین نوشیدن آب و مایعات فراروان میتواند به شما در مبارزه با ویروس آنفولانزا کمک کند.
۲. به خوبی استراحت کنید: یکی از مهمترین روشهای درمان خانگی آنفولانزا استراحت و خواب بیشتر است. خوابیدن با تقویت سیستم ایمنی، به بدن کمک میکند که با ویروس آنفولانزا مبارزه کند؛ بنابراین روال معمول زندگی خود را تغییر داده و خواب را در اولویت قرار دهید.
۳. سوپ بخورید: خوردن سوپ مرغ، سوپ گوشت یا آب گوشت یک راه خوب برای کمک به حفظ آب بدن و هیدراته ماندن است. همچنین این خوراکیها به کاهش و از بین رفتن احتقان بینی و سینوس کمک میکنند. آب قلم (عصارهی استخوان) منبعی سرشار از پروتئین و مواد معدنی مانند سدیم و پتاسیم است. خوردن آبگوشت روش خوبی برای غنی سازی بدن با این مواد مغذی، در زمان ابتلا به آنفولانزاست. علاوه بر این، پروتئین برای بازسازی سلولهای ایمنی بدن بسیار مهم است.
۴. مصرف زینک را بالا ببرید: مصرف زینک یکی از راهکارهای موثر برای درمان خانگی آنفولانزا است. ماده معدنی زینک برای سیستم ایمنی بدن بسیار ضروری است. این ماده مغذی به مبارزه گلبولهای سفید خون با میکروبها و کاهش علائم سرماخوردگی و آنفولانزا کمک میکند.
۵. استفاده از پروبیوتیک ها: پروبیوتیکها باکتریها و مخمرهای مفیدی هستند که در بدن شما، برخی غذاها و مکملها یافت میشوند. آنها میتوانند به حفظ سلامت روده و سیستم ایمنی بدن کمک کنند و تحقیقات نشان میدهد که پروبیوتیک ممکن است احتمال ابتلا به عفونت تنفسی فوقانی را کاهش دهد. برای دریافت یک منبع خوشمزه و غنی از این باکتریهای مفید، ماست پروبیوتیک را در رژیم غذایی خود قرار دهید.
۶. غرغره کردن آب نمک: غرغره با آب نمک ممکن است به جلوگیری از عفونتهای تنفسی فوقانی کمک کند، همچنین میتواند شدت علائم سرماخوردگی را کاهش دهد. برای مثال، ممکن است گلودرد و احتقان بینی را کاهش دهد. غرغره با آب نمک باعث شل شدن، کنده شدن و درنتیجه کاهش خلط جمع شده بر روی مخاط که حاوی باکتریها و آلرژنها است میشود.
۷. استفاده از مرطروب کننده ها: آنفلوانزا در محیط خشک رشد و گسترش مییابد. ایجاد رطوبت بیشتر در خانه شما ممکن است تماس شما با این ویروس آنفولانزا را کاهش دهد. افزایش رطوبت همچنین ممکن است التهاب بینی را کاهش دهد و زمانی که بیمار میشوید، تنفس راحتتر میشود. به طور موقت یک مرطوب کننده خنک را در اتاق خواب خود بگذارید تا بتوانید راحتتر نفس بکشید. این امر به خصوص در زمستان صادق است، زیرا گرما در محیط داخلی خشک میتواند علائم آنفولانزای شما را افزایش دهد.
۸. استفاده از زنجبیل: چند تکه از ریشه زنجبیل خام در آب جوش ممکن است موجب کنترل سرفه و گلودرد شود. تحقیقات نشان میدهد که زنجبیل میتواند احساس تهوع را که اغلب همراه با آنفولانزا است، به خوبی از بین ببرد.