ایجاد گاز متان بر فراز آرادکوه و سایر مراکز دفع پسماند در هر کجای دنیا طبیعی است، اما آرادکوه در سال‌های اخیر هشدار‌های متعددی دریافت کرده که باتوجه به نگرانی‌های به وجود آمده باید طرح تجهیز آرادکوه یا انتقال آن به مکانی دیگر تسریع شود.
به گزارش تسنیم، روز شنبه ۷ آبان‌ماه ناسا گزارشی از تشکیل ابر ۵ کیلومتری گاز متان در جنوب تهران منتشر کرد که پس از بررسی محدوده در تصویر انتشار یافته مشخص شد این آلودگی حدوداً بر فراز مجتمع پردازش زباله آرادکوه تجمع یافته که از سال ۱۳۴۲ مرکز انباشت، زباله‌سوزی و دفن پسماند استان تهران است.
سرریز زباله‌های عادی و بیمارستانی پایتخت به منطقه‌ای در جنوب تهران علاوه بر آلودگی‌های زیست‌محیطی، نفس ساکنان این منطقه را به شماره انداخته است و با وجود اخطار‌های زیست محیطی، این مجتمع هنوز با فناوری روز دنیا هماهنگ نشده و با وجود تصمیم چندین باره مسئولان برای برطرف‌کردن معضل مجتمع دفن پسماند‌های آرادکوه به‌واسطه تخریب‌های زیست‌محیطی و ناهنجاری‌های اجتماعی، همچنان آرادکوه به فعالیت خود و آلوده‌سازی هوا، خاک و آب ادامه می‌دهد.
این روز‌ها و پس از انتشار خبر از سوی ناسا نگرانی مردم جنوب پایتخت و به ویژه بخش کهریزک شهرستان ری که در مجاورت مجتمع پردازش زباله آرادکوه قرار دارند بیش از پیش شده؛ اما این داستان مربوط به امروز و دیروز نیست و سابقه‌ای طولانی دارد، مردم در بخش کهریزک هر روز و هر شب بوی نامطبوع زباله و تولید کمپوست را استشمام می‌کنند.
بوی نامطبوعی که مردم در کهریزک با آن روزگار می‌گذرانند همان معضل چندساعته شهر تهران در دی‌ماه سال ۹۷ و ۹۸ است؛ فقط چند ساعت تحمل این بو برای مردم و مسئولان به قدری سخت، دشوار و نگران کننده بود که کارگروه‌های تخصصی برای شناسایی عوامل آن تعیین و موضوع در سطح کلان پیگیری شد، اما وقتی این بوی نامطبوع فروکش کرد و از سوی استاندار وقت منبع اصلی آن شیرابه پسماند‌های آرادکوه، تخمیر و تجزیه مواد غذایی فسادپذیر صنایع لبنی و کشتارگاه‌ها عنوان شد، مسئولان رسیدگی به این معضل را به زمان دیگری موکول کردند.
خبرگزاری تسنیم از مهرماه ۱۳۹۷ تا به حال گزارش و اخبار متعددی در زمینه لزوم جابجایی این مرکز، مشکلات و معضلات ناشی از آن و آلایندگی محیطی این مرکز منتشر کرده و مسئولان، نمایندگان مردم در شوراها، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و مردم در این زمینه اظهار نظر کرده‌اند.
در این گزارش‌ها به مشکلات ناشی از تجمع پسماند و شیرابه پرداخته شده و آلودگی این مرکز در همه زمینه‌ها بررسی و درخواست مسئولان، مردم و نمایندگانشان برای ساماندهی وضع موجود و انتقال این مجتمع از متولیان امر درج شده است.
در مجتمع آرادکوه روزانه بیش از ۸ هزار و ۴۳۷ تُن زباله کلان‌شهر تهران دپو می‌شود و در سالیان گذشته معضلات فراوانی را برای شهر کهریزک و مردم این منطقه به‌همراه داشته است تا جایی که شکایت‌های مردمی از عملکرد آرادکوه به مرحله قضائی رسیده و مدعی‌العموم پیگیر احقاق حقوق مردم بود.
پیگیری‌ها به قدری جدی بود که در مورخ ۲۸ مرداد ۹۹ رئیس وقت دادگستری استان تهران تهران در حاشیه بازدید از آرادکوه با اعلام ضرب‌الاجل ۳ ماهه برای برطرف شدن مشکلات و معضلات آرادکوه اعلام کرد که ظرف مدت سه ماه آینده ارزیابی دیگری از این مجتمع خواهیم داشت تا حداقل در کوتاه‌مدت بتوان بخشی از معضلات را برطرف کرد.
مجتمع پردازش و دفع پسماند آرادکوه در سال ۱۳۴۰ برای دفع زباله جمعیت ۵ میلیون نفری تهران در این منطقه ایجاد شده که با افزایش جمعیت و افزایش زباله‌های عادی و بعضاً زباله‌های بیمارستانی به وسعت این مرکز اضافه شده؛ در صورتی که این منطقه از کهریزک در نزدیکی مناطق مسکونی واقع شده و آلودگی ناشی از آن باعث آزار و اذیت اهالی شده است.
در سال ۹۸ شورای شهر کهریزک به دلیل اعتراض و گلایه مردم از بوی نامطبوع این مرکز، اقدام به تهیه و تشکیل پرونده در حوزه قضائی بخش کهریزک کرد، اما پرونده برای رسیدگی به شعبه دیگری در تهران منتقل و تا زمان رسیدگی به آن، دوره شوراها به پایان رسید و از آنجا که کهریزک در جریان انتخابات، درگیر برخی تخلفات بود، انتخابات شورای این شهر باطل اعلام شد و کهریزک در این دوره شورای شهر ندارد.
مشکلات و معضلات مجتمع پردازش و دفع پسماند آرادکوه فقط محدود به آلودگی هوا نیست و شامل آلودگی خاک، آلودگی آب‌های زیرزمینی، آلودگی ناشی از ریزش شیرابه بر سطح آسفالت و ازدیاد سگ‌های ولگرد و جانوران موذی در این محدوده شده که کارشناسان و مسئولان شهرستانی بار‌ها بر آسیب‌های آن تأکید کردند، اما عزم جدی برای کاهش این مشکل وجود نداشته است.
علیرضا فاضلی ثانی رئیس محیط‌زیست شهرستان ری، با اشاره به وجود معضلات ناشی از آرادکوه اظهار داشت: لندفیل یا مجتمع دفن زباله در تمام دنیا به عنوان یکی از مراکز تولید گاز متان محسوب می‌شود.
وی افزود: در مجتمع پردازش زباله آرادکوه، چون لندفیل قدیمی و مربوط به حدود ۶۰ سال پیش است، تجهیزات و بستر مناسب برای استحصال گاز در آن تعبیه نشده است.
رئیس اداره محیط‌زیست شهرستان ری در ادامه گفت: امکانات اندازه‌گیری گاز متان در شهرستان ری وجود ندارد لذا اندازه‌گیری این گاز باید از سوی محیط‌زیست استان تهران بررسی و اعلام نظر شود تا ادعای این خبر مورد بررسی قرار گیرد.
فاضلی تصریح کرد: موضوع انتقال مرکز پسماند آرادکوه در کارگروه پسماند مطرح شده و در طرح جامع شهر تهران که در شورای شهر تهران مصوب شده در ۲۰ سال آینده برای انتقال آن اقدام می‌شود.
وی با بیان اینکه جانمایی انتقال این مرکز انجام شده است گفت: جانمایی محل مشخص و کارشناسان و مشاوران در زمینه محل آن اقداماتی داشتند که در حال بررسی است. ظرفیت آرادکوه نیز مانند سایر لندفیل‌ها محدود است و مسئولان در حال بررسی و به نتیجه رساندن این موضوع هستند.
فاضلی بیان کرد: مرکز پسماند آرادکوه در چند ماهه گذشته به دلیل عملکرد نادرست خروجی تصفیه‌خانه شیرابه اخطار دریافت کرده، زیرا در برخی پارامتر‌ها مغایرت‌هایی با اندازه استاندارد وجود داشته است.
وی ادامه داد: پایش مرکز آرادکوه به صورت خود اظهاری توسط آزمایشگاه معتمد و بازدید سرزده کارشناسان و نمونه‌برداری از خروجی‌ها انجام می‌شود.
رئیس اداره محیط‌زیست شهرستان ری گفت: بخشی از زباله‌های وارده به آرادکوه تبدیل به کمپوست می‌شود و تمام لندفیل‌ها تلاش می‌کنند حجم زباله دفنی را کاسته و بخشی از زباله‌ها در زباله‌سوز سوزانده و برق از آن استحصال شود، اما تولید کمپوست و مانداب شیرابه‌ها همیشه با بوی نامطبوع همراه است که باید برای کاهش آن تلاش شود.
سیدعلی یزدی‌خواه نماینده تهران، با اشاره به انتشار خبر تجمع ابر متان در جنوب تهران توسط ناسا گفت: اخیراً بر اساس گزارش‌های ناسا ابر متحرکی از گاز متان در جنوب تهران با ابعادی در حدود ۵ کیلومتر مورد توجه قرار گرفته است.
وی افزود: با توجه به فعالیت حدود ۷۰ ساله مجتمع پردازش زباله آرادکوه وجود متان در این منطقه غیرقابل انکار است و صحت آن از سوی کارشناسان محیط زیستی تأیید شده، اما در خصوص ابعاد دقیق آن باید تحقیقات بیشتری صورت گیرد.
نماینده مردم ری، تهران، شمیرانات و پردیس در مجلس شورای اسلامی در ادامه گفت: بی‌شک گاز متان می‌تواند یکی از منابع خوب و در دسترس انرژی باشد که در همه جای دنیا از آن به درستی استفاده می‌شود، اما در آرادکوه تجهیزات کافی برای استحصال گاز وجود ندارد و بخش زیادی از این گاز که منبع انرژی محسوب می‌شود، هدر می‌رود.
یزدی خواه تصریح کرد: اینکه ابر متحرک گاز متان ۵ کیلومتری به محیط زیست و علاوه بر آن به لایه ازون آسیب می‌زند قابل انکار نیست، اما کشور‌های غربی نیز از این فرصت برای درشت‌نمایی و ایجاد نگرانی استفاده می‌کنند در صورتی که این معضل از سال‌های گذشته وجود داشته و اقدامات زیادی نیز برای کنترل آسیب‌های ناشی از آن انجام شده است.
نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی در پایان خاطرنشان کرد: شهرداری تهران در حال پیگیری این معضل است و در تلاش هستیم نوع جمع‌آوری، بازیافت و دفن زباله بازنگری شود و شاهد اتفاقات خوبی در این زمینه باشیم.
امین بابایی بخشدار کهریزک، با اشاره به اینکه تولید گاز متان در آرادکوه از دیرباز مطرح است اظهار داشت: آرادکوه عارضه‌ای منطقه‌ای است که علاوه بر تولید تولید گاز متان باعث تخریب زیست‌بوم منطقه‌ای شده و به سفره‌های زیرزمینی آسیب زده، اما کنترل و برطرف کردن این مشکل نیازمند عزم ملی است.
وی افزود: در سال‌های اخیر به دلیل درخواست‌های متعدد از سوی مسئولان و نمایندگان شهرستان ری چندین مرحله مدیران عالی محیط زیست، رئیس کل دادگستری استان تهران، استانداران ادوار گذشته و معاونین رئیس جمهور از مجموعه آرادکوه بازدید کرده و جلساتی در زمینه متوقف کردن فعالیت این مرکز و جابجایی آن برگزار شده است.
بخشدار کهریزک با تأکید بر اینکه در این برهه از زمان زیست‌بوم منطقه و نگرانی از تولید گاز متان حائز اهمیت است گفت: در منطقه آرادکوه با این حجم از دپوی زباله به صراحت می‌توان گفت آلودگی ناشی از متان وجود دارد و سازمان پسماند شهرداری تهران باید تدابیر خاصی برای کنترل انتشار گاز متان در دستور کار قرار دهد و مردم را از چالش‌ها و التهابات بعدی آرادکوه نجات دهد.
بابایی در پایان خاطرنشان کرد: آرادکوه به عنوان چالشی زیست محیطی مطرح است و حتماً باید شرایط را با تدابیر فنی و اجرای هرچه زودتر شاخص «ام. آر. اف» برای تحول منطقه و رفع التهابات به وجود آمده بهبود بخشند.
علیرضا زاکانی شهردار تهران نیز روز گذشته در جمع خبرنگاران در پاسخ به سؤالی درباره انتشار عکس ناسا مبنی بر تشکیل ابری از گاز متان در جنوب تهران، گفت: هنوز از سوی دستگاه‌های بالادستی چیزی به ما اعلام نشده است و البته ناسا همه چیزش دروغ است و این هم دروغ است.
عزیزی مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران نیز در حاشیه مراسم بهره‌برداری از نخستین مرکز mrf تهران در جمع خبرنگاران با اشاره به انتشار خبری مبنی بر تشکیل ابر پنج کیلومتری گاز متان در جنوب تهران که ادعا می‌شود از سوی ناسا منتشر شده، تصریح کرد: این موضوع صرفاً در حد یک گزارش خبری منتشر شده و پرسش ما از دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران و محیط زیست تهران با این پاسخ مواجه شد که هنوز به صورت مکتوب از دستگاه‌های بالادستی در این خصوص چیزی منتشر نشده و این مسئله فقط در حد یک خبر است که نیاز به بررسی دارد.
وی افزود: ما اقدامی که در کهریزک موجب تولید گاز متان شود انجام نداده‌ایم و البته بحث پسماندِ‌تر در مجموعه آرادکوه وجود دارد که هوادهی برای آن انجام می‌شود؛ اما اقدامی که گاز متان در این مجموعه تولید کند ما نداشته‌ایم.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند تهران ادامه داد: محل‌های مختلفی در کهریزک وجود دارد که می‌تواند در این مسئله عامل باشد، البته اگر اصل موضوع تأیید شود، ولی هنوز گزارشی در این خصوص به صورت مکتوب نداشته‌ایم.
عزیزی با اشاره به انتشار بوی نامطبوع در اطراف مجموعه آرادکوه نیز گفت: ظرف یک سال گذشته گزارشی در این خصوص نداشته‌ایم و اقدامات مؤثری در این راستا انجام شده، ولی اگر ادعا کنیم به صورت کلی بو وجود ندارد، نادرست است.
پیام جوهرچی معاون دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست در واکنش به گزارش ناسا از ابر ۵ کیلومتری متان در جنوب تهران اظهار داشت: مراکز دفن قدیمی به‌طور قطع قابلیت دفع گاز متان را دارند و نمی‌توان این موضوع را حاشا کرد، اما در کشور‌های پیشرفته برای طراحی محل دفن پسماند استحصال گاز دارند تا به‌عنوان یک منبع انرژی از آن در نیروگاه‌ها استفاده کنند.
وی افزود: ما از دو سال گذشته دستور کار طراحی محل دفن زباله را به این شیوه ابلاغ کردیم که باید محل‌های جدید دفن زباله براساس ضوابط و دستورالعمل ابلاغی سازمان محیط زیست ساخته شوند. به عبارتی لوله‌گذاری‌هایی برای خروج گاز متان و استحصال انرژی از متان صورت بگیرد، زیرا اگر این کار انجام شود چنین مواردی رخ نمی‌دهد.
معاون دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست تصریح کرد: محل دفن زباله‌های ما قدیمی هستند، به‌طوری که ۶۰ تا ۷۰ سال از زمان احداث آن‌ها گذشته است و تأسیسات لازم برای استحصال گاز از آن‌ها وجود ندارد.
جوهرچی عکس ناسا درباره وجود گاز متان بر فراز سایت آرادکوه ابراز داشت: حجم مشاهده شده در آن مکان مشکوک است و شاید عکس در لحظه‌ای که باد غالب به‌صورت عمودی وزیده، گرفته شده باشد چراکه در بیشتر مواقع باد افقی می‌وزد.
وی همچنین درباره ضخامت توده - نزدیک به پنج کیلومتر - گفت درباره ضخامت توده فرصت دهید تا بررسی کنیم.
جوهرچی ضمن اشاره به نامه‌های متعدد اداره کل محیط زیست استان تهران به شهرداری شهرستان‌ها برای مدیریت گاز‌های متان استخراجی گفت: متأسفانه تاکنون شهرداری‌ها اقدام خاصی انجام نداده‌اند این در حالی است که وظیفه اصلی برعهده شهرداری‌ها است.
معاون دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست در پایان خاطرنشان کرد: چندین عامل می‌تواند باعث رخ دادن چنین پدیده‌ای در جنوب تهران و سمت آرادکوه شود و شاید تنها آرادکوه باعث این اتفاق نباشد بلکه گاوداری‌های عمده در منطقه می‌تواند مزید بر علت شده باشند.
