این روزها دست به دست شدن دو فیلم مربوط به نگهداری از دو توله شیر در فضای مجازی خبرساز شده است. اگرچه بنا بر اعلام سازمان حفاظت محیط زیست، متخلفان دستگیر شده‌اند اما این پرسش مطرح است که آیا ورود شیر به خانه‌های مردم به خاطر فعالیت کارتل‌های قاچاق حیات وحش است یا دلایل دیگری در این رابطه وجود دارد؟
میل به نگهداری از حیوانات نامتعارف روز به روز در جامعه بیشتر می‌شود. عده‌ای این تمایل را به میل تفاخر افراد نسبت می‌دهند. شاید این نظریه چندان هم نامربوط نباشد. همین چند روز پیش بود که یکی از دارندگان حیوان نامتعارف با بدنی خال کوبی شده و با افتخار توله شیرش را به رخ مردم می‌کشید و فریاد می‌زد که برای داشتن این حیوان باید ۶۶۰ میلیون تومان هزینه کنید و معلوم نیست فردا این جانور در خانه‌تان باشد یا نه!
به گزارش جماران، همزمان با این فیلم، فیلم دیگری منتشر شد که در آن فردی دیگر، توله شیری را در منزل به اسارت درآورده بود و مثل اسباب بازی، خود را سرگرم و مشغول این حیوان کرده بود.
با انتشار این فیلم‌ها، شینا انصاری رئیس سازمان حفاظت محیط زیست به این واقعه واکنش نشان داد و تاکید کرد که موضوع توسط یگان حفاظت سازمان متبوعش در دست بررسی است.
مدت کوتاهی بعد از موضع‌گیری رئیس این سازمان هم سرهنگ جمشید محبت خانی فرمانده یگان حفاظت سازمان محیط زیست اعلام کرد که دو فرد دارنده توله شیر شناسایی و دستگیر شده‌اند. به گفته محبت خانی یکی از این افراد سابقه قبلی داشته و سال گذشته هم در این رابطه محکوم شده است.
فرمانده یگان حفاظت محیط زیست توضیح داد: برای این دو متخلف پرونده قضایی تشکیل شده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد نگهداری از یک حیوان نامتعارف هزینه‌های بیشتری نسبت به نگهداری از حیوانات متعارف روی دست دارنده آن به جا می‌گذارد. با توجه به قیمت بالای گوشت، حتی باغ وحش‌ها هم نمی‌توانند یک دل سیر به حیوانات گوشتخوار خود غذای مناسب برسانند اما معلوم نیست که چرا یک عده مایلند توله شیر در منزل نگه دارند!
مهمتر از هزینه‌های بالای نگهداری، منشاء تامین این حیوانات نامتعارف است. آیا قاچاقچیان، تامین کننده حیوانات غیرمتعارف منازل هستند یا منافذ و مجاری دیگری هم برای دسترسی به گونه‌های در لیست ممنوعه وجود دارد؟
غلامرضا ابدالی، مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست در این رابطه گفت: قاچاق یک خطر برای تنوع زیستی گیاهی و جانوری کشور است. خوشختانه اقدام خوبی که سازمان محیط زیست انجام داده است، آن است که با هماهنگی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز کمیته مبارزه و مقابله با قاچاق حیات وحش را تشکیل داده است.
وی افزود: رئیس این کمیته معاون محیط زیست وتنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست است و تمامی دستگاه‌های مسئول در این زمینه، عضو ستاد هستند.
ابدالی ادامه داد: ما همه را نسبت به خطراتی که این پدیده شوم یعنی قاچاق حیات وحش دارد، آگاه کردیم که بتوانیم با هم و با یک تشریک مساعی که بین همه دستگاه‌ها هست، پدیده قاچاق را کاهش دهیم و نهایتا به سرانجام برسانیم.
وی درباره احتمال انتقال توله شیرها از باغ وحش بیان کرد: منشا تامین این شیرها مشخص نیست. ولی در هر صورت نگهداری این گونه‌ها در فضای خانگی و مسکونی غیر قانونی است و سازمان به شدت با این مورد برخورد می‌کند.
مدیرکل دفتر حفاظت سازمان محیط زیست درباره احتمال قاچاق این توله‌ها توضیح داد: بستگی به این دارد که مصادیق قاچاق را چه بدانیم. گاهی قاچاق از خارج از کشور به داخل انجام می‌شود و برخی مواقع قاچاق بین استان‌ها است یا از یک شهر به یک شهر دیگر قاچاق انجام می‌شود. هر نقل و انتقالی باید با مجوز محیط زیست انجام شود و حتی تردد بین استان‌ها و شهرها هم بدون مجوز محیط زیست قاچاق محسوب می‌شود.
ابدالی درباره سرنوشت متهمان پرونده نگهداری از حیوانات غیر متعارف گفت: علاوه بر ضبط گونه، جرایمی برای افراد در نظر گرفته می‌شود. این جرایم بر پایه میزان ضرر و زیان به حیات وحش تعریف می‌شود و میزان جرایم را به تصویب شورایعالی محیط زیست می‌رسانیم.
وی اضافه کرد: برای گونه‌های سایتس (کنوانسیون بین‌المللی تجارت گونه‌های جانوری و گیاهی وحشی در حال انقراض) که متعلق به کشورهای دیگر هستند، قوانینی داریم و مبالغی به‌عنوان جریمه قطعا از این افراد اخذ می‌شود.
مدیرکل دفتر حفاظت سازمان محیط زیست درباره آمار قاچاق حیات وحش در ایران حضور ذهن نداشت و ارائه توضیحات را به فرصت دیگری موکول کرد.
اگرچه ابدالی نسبت به منشاء تامین توله شیرهای موجود در منازل نظر قطعی نداشت، اما عبدالرضا باقری فعال حمایت از حقوق حیوانات در گفت‌وگو با خبرنگار جماران با قاطعیت منشاء توله شیرهای خانگی را باغ وحش‌ها اعلام کرد.
وی افزود: چندین سال پیش یکسری شیر در بزرگراه پیدا شد و با پیگیری ما مشخص شد که رئیس یکی از باغ وحش‌ها این توله‌ها را فروخته است. شیرها مثل گربه‌زاد و ولد می‌کنند و در هر مرحله چندین توله متولد می‌شود.
باقری درباره احتمال قاچاق از خارج مرزها بیان کرد: واردات بچه شیر به‌صرفه نیست و اصلا وارد کردن آن سخت است. شیرهای داخلی (باغ وحش‌ها) به قدری زایمان می‌کنند که اصلا نیازی به واردات نیست. تقریبا در هر زایمان سه تا چهار توله متولد می‌شود، البته اگر جا و غذا خوب باشد. تعداد توله‌ها خیلی به امنیت محیط ربط دارد.
وی درباره شرایط فعلی بازار قاچاق حیات وحش توضیح داد: در حال حاضر بورس قاچاق حیات وحش روی لمور است که به آنها سنجاب پرنده هم می‌گویند. در خزنده‌هایی مثل ایگوانا و طوطی سانان هم قاچاق خیلی زیاد است.
این فعال حقوق حیوانات ادامه داد: طوطی سانان را از طریق پاکستان و افغانستان می‌آورند. قاچاقچیان از شیشه نوشابه یک و نیم لیتری برای قاچاق استفاده می‌کنند. ته بطری را می‌برنند و درش را هم باز می‌کنند. حیوان را از سمت دم داخل این شیشه‌ها کرده و با چمدان حمل می‌کنند. از هر ۵۰ تا ۶۰ طوطی داخل محموله معمولا ۱۰ تا ۱۵ طوطی تلفات داریم.
آمار دقیقی از میزان ورود حیوان قاچاق به ایران وجود ندارد. فقط می‌دانیم که در میان انواع قاچاق، قاچاق حیات وحش رتبه سوم را دارد. از سوی دیگر آمار کشفیات امسال که از سوی فرمانده یگان حفاظت محیط زیست ارائه شده است هم نشان می‌دهد شرایط کشور از این نظر چندان مطلوب نیست.
بر اساس آماری که سرهنگ جمشید محبت خانی فرمانده یگان حفاظت سازمان محیط زیست از کشف گونه‌های ممنوعه تا مهر ماه سال جاری ارائه می‌دهد، از جهش هفت برابری میزان کشفیات حکایت دارد.
محبت خانی مهر ماه امسال درباره آمار دستگیری‌های قاچاقچیان حیات وحش اعلام کرده است که در سال جاری در بخش زنده‌گیری پرندگان ۲۴۰ مورد دستگیری، پنج مورد در زنده‌گیری پستانداران و در مجموع ۳۱۰ مورد دستگیری نگهداری و خرید و فروش حیات وحش زنده و غیر زنده را داشتیم. سال گذشته این عدد ۴۳ مورد بود و امسال به ۳۱۰ مورد رسیده است.
به گفته فرمانده یگان حفاظت سازمان محیط زیست در سال جاری سه مورد تاکسیدرمی کشف شده و فروش حیات وحش به صورت زنده هم ۲۵ مورد بوده که این موارد با هماهنگی پلیس فتا شناسایی و با متخلفان برخورد شده است.
