وقتی قنات‌ها پر می‌شوند و بادگیرها ساخته نمی‌شوند؛
پشت کردن به سنت ایرانی مدیریت آب
بحران‌های آبی اخیر که به خشکی تالاب گاو‌خونی، سرعت گرفتن فرو نشست در اصفهان و یزد، گاه و بیگاه شدن جاری بودن آب در زاینده رود، از بین رفتن کشاورزی پرقدمت در شرق اصفهان و اختلاف و کدورت بین دو استان یزد و اصفهان بر سر خط انتقال آب کوهرنگ به یزد انجامیده، نشان می‌هد که مدیریت پر پیشینه مبتنی بر اقلیم و واقعیات جغرافیایی و زیست‌محیطی در یزد و اصفهان دچار گسست تاریخی شده است.
روزنامه ایران نوشت: یک نگرانی و دلهره مشترک بر تاریخ هزاران ساله اصفهان و یزد سایه انداخته است تا نمود تمدنی آن در بادگیرها، قنات‌ها، یخچال‌های مصنوعی، آب انبار‌ها و... تجلی یابد و آن کمبود آب است.
تاریخ پر آورد اصفهان و یزد که در حاشیه کویر مرکزی ایران برخاسته و بالیده‌اند، ثابت کرده است که در سایه خرد و هوش ایرانی می‌توان تهدید کم آبی را چنان مدیریت و تبدیل به فرصت کرد که اصفهان نصف جهان شود و در یزد روستا‌هایی دوام و بقا داشته باشند که با وجود ۳۰ سال بی‌بارانی، باغ‌های انار آن سبز و خرم باشد و یزد به شهر بادگیرها تبدیل شود تا در گرمای جانفرسای تابستانه حاشیه کویر؛ نسیمی ۲۰ تا ۳۰ درجه خنک‌تر از دمای محیط زیر بادگیرها بوزد.
بحران‌های آبی اخیر که به خشکی تالاب گاو‌خونی، سرعت گرفتن فرو نشست در اصفهان و یزد، گاه و بیگاه شدن جاری بودن آب در زاینده رود، از بین رفتن کشاورزی پرقدمت در شرق اصفهان و اختلاف و کدورت بین دو استان یزد و اصفهان بر سر خط انتقال آب کوهرنگ به یزد انجامیده، نشان می‌هد که مدیریت پر پیشینه مبتنی بر اقلیم و واقعیات جغرافیایی و زیست‌محیطی در یزد و اصفهان دچار گسست تاریخی شده بطوری که قنات‌های تاریخی در یزد که بیشترین بار تأمین آب در این استان حاشیه کویر را بر دوش می‌کشیدند یک به یک از بین رفته و پر شده‌اند و از سوی دیگر در اصفهان مهاجرت‌های منفی به‌خاطر کمبود آب و فرو نشست افزایش یافته است.
دو گزارشی که از نظرتان می‌گذرد به حواشی پنجاه و سومین حادثه تخریب خط انتقال آب از کوهرنگ به زاینده‌رود به روایت مسئولان و مدیران اصفهانی و یزدی پرداخته است، اما نکته ناگفته در همین روایت‌ها، گسست تاریخی در مدیریت یزدی و اصفهانی برای تبدیل تهدید بی‌آبی و کم‌آبی به فرصتی برای ساختن و آراییدن تمدن حاشیه کویر مرکزی ایران است.
نویسنده: محمد رضا عزیزی
