گروه ۷ زیر سایهٔ تماس ترامپ–پوتین؛
در مکالمه تلفنی چه بده‌بستان سری میان ترامپ و پوتین رخ داد؟
دونالد ترامپ با عقب‌نشینی از تهدیدات تحریمی علیه روسیه و دعوت به توافق مستقیم میان مسکو و کی‌یف، عملاً از سیاست فشار حداکثری فاصله گرفته و راه را برای تمرکز بر روابط اقتصادی با پوتین هموار کرده است. این تغییر مسیر موجب تعمیق شکاف در ناتو شده، آن‌هم در حالی‌که اروپا بر تشدید تحریم‌ها اصرار دارد. نشست‌های پیش‌روی گروه ۷ و ناتو محک جدی برای سنجش پایبندی ترامپ به تعهدات ائتلاف آتلانتیک خواهد بود.
فرارو- دیوید ای سنگر خبرنگار ارشد حوزه امنیت ملی و سیاست خارجی روزنامه نیویورک تایمز
به گزارش فرارو به نقل از روزنامه نیویورک تایمز، ماه‌هاست که رئیس‌جمهور دونالد ترامپ با تهدید به ترک مذاکرات بی‌حاصل میان روسیه و اوکراین، فشارها را افزایش داده است. اکنون پس از تماس تلفنی روز دوشنبه با ولادیمیر پوتین به نظر می‌رسد دونالد ترامپ عملاً همین مسیر را انتخاب کرده باشد. اما پرسش اساسی‌تر این است که آیا رئیس‌جمهور ایالات متحده، پروژه سه‌ساله حمایت واشنگتن از اوکراین همان دموکراسی شکننده‌ای که بارها بابت تهاجم مسکو مورد انتقاد قرار داده را نیز به حال خود رها خواهد کرد؟
هدیه ترامپ به پوتین؛ آمریکا از فشار علیه روسیه عقب کشید
پس از این تماس، دونالد ترامپ به ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین و سایر رهبران اروپایی اعلام کرد که روسیه و اوکراین باید خودشان راه‌حلی برای پایان جنگ پیدا کنند؛ آن هم تنها چند روز پس از آنکه تأکید کرده بود فقط او و پوتین قادر به دستیابی به توافق هستند. براساس گفته‌های شش مقام مطلع از روند مذاکرات، دونالد ترامپ حتی از تهدید خود برای پیوستن به کمپین فشار اروپا که اعمال تحریم‌های جدید علیه روسیه را شامل می‌شد عقب نشینی کرد. اتفاقات روز دوشنبه دقیقاً همان نتیجه‌ای را به همراه داشت که ولادیمیر پوتین به‌دنبالش بود: کاهش فشارهای واشنگتن، تعمیق شکاف در ناتو میان آمریکا و متحدان قدیمی اروپایی‌اش که همچنان بر ادامه تحریم‌ها علیه روسیه پافشاری دارند.
برای بسیاری، این چرخش دونالد ترامپ کاملاً قابل پیش‌بینی بود؛ از برخورد تند و نمایشی او با زلنسکی در دفتر کاخ سفید گرفته تا استعفای سفیر آمریکا در کی‌یف. بریجت ای. برینک، سفیر پیشین آمریکا و دیپلماتی باسابقه، پس از ترک کی‌یف در ماه گذشته نوشت: «سیاست دولت ترامپ از همان آغاز مبتنی بر فشار بر قربانی یعنی اوکراین بوده، نه متجاوز یعنی روسیه. صلح به هر قیمتی، صلح نیست؛ بلکه تسلیم و پذیرش تجاوز است.»
با این حال، دونالد ترامپ به‌زودی دریافت که دستیابی به صلح به هر قیمتی ممکن نیست؛ چرا که پوتین پیشنهادات او را رد می کند. حتی وقتی پیت هگست، وزیر دفاع ترامپ به‌صراحت اعلام کرد که اوکراین هرگز به ناتو نخواهد پیوست و باید آرزوی بازپس‌گیری تمام مناطق اشغالی توسط روسیه را کنار بگذارد، باز هم این امتیازها برای رسیدن به آتش‌بس کافی نبود.
خداحافظ فشار حداکثری؛ ترامپ از جنگ اقتصادی با روسیه کنار کشید
دونالد ترامپ همواره از طرفداران سرسخت فشارهای مالی بوده و به‌طور مداوم متحدان و رقبای خود را با تعرفه و تحریم تهدید کرده است. با این حال، یکی از مقامات کاخ سفید در گفت‌وگو با نیویورک‌تایمز تأکید کرد که این بار شرایط متفاوت است. این مقام، که نخواست نامش فاش شود، گفت: «تحریم‌های بیشتر علیه روسیه ممکن است فرصت‌های اقتصادی را مختل کند و رئیس‌جمهور به‌دنبال فراهم‌کردن حداکثری فرصت‌های اقتصادی برای مردم آمریکاست.»
مقامات آمریکایی از جمله مارکو روبیو در واکنش به انتقادها تأکید کرده‌اند که تحریم‌های موجود علیه روسیه که عمدتاً پس از تهاجم سال ۲۰۲۲ اعمال شده‌اند، همچنان به قوت خود باقی‌اند و همکاری‌های اطلاعاتی با اوکراین نیز ادامه دارد. مارکو روبیو روز سه‌شنبه در نشست کمیته روابط خارجی سنا گفت: «ولادیمیر پوتین امروز صبح که از خواب بیدار شد، دقیقاً با همان مجموعه تحریم‌هایی روبه‌رو بود که از ابتدای این بحران علیه او وضع شده بود.» او تاکید کرد که حمایت تسلیحاتی از اوکراین توسط آمریکا و متحدانش نیز ادامه دارد و تأکید کرد: «ترامپ درصدد است به جنگی خونین و پرهزینه که هیچ‌یک از طرفین توان پیروزی در آن را ندارند پایان دهد.»
با این حال، پیام ضمنی گفت‌وگوی ترامپ با زلنسکی و رهبران اروپایی روشن بود: دوران صرف منابع دیپلماتیک آمریکا، ارسال سلاح‌های جدید برای اوکراین و اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه روسیه به‌سرعت رو به پایان است. چند مقام اروپایی اعلام کردند که برداشت‌شان از این تماس آن بوده که نباید انتظار داشته باشند ایالات متحده به این زودی‌ها به صف آن‌ها در تشدید فشارهای مالی بر پوتین بپیوندد. این چرخش، در واقع نوعی عقب‌نشینی برای ترامپ محسوب می‌شود؛ رئیس‌جمهوری که طی ماه‌های گذشته بارها در شبکه‌های اجتماعی هشدار داده بود اگر روسیه با یک آتش‌بس ۳۰ روزه و بدون پیش‌شرط موافقت نکند، با موجی از تعرفه‌ها و تحریم‌های جدید مواجه خواهد شد.
پوتین دست خالی ترامپ را بازگرداند؛ تجارت جای تحریم را گرفت
دونالد ترامپ پس از تماس تلفنی با زلنسکی، در تاریخ ۸ مه در شبکه اجتماعی «تروث سوشال» نوشت: «اگر آتش‌بس رعایت نشود، آمریکا و شرکایش تحریم‌های بیشتری اعمال خواهند کرد.» او همین هشدار را در تماس با کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا، امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه و فریدریش مرتز، صدراعظم آلمان نیز تکرار کرد؛ آن‌هم زمانی که این رهبران ده روز پیش به کی‌یف رفتند و ضرب‌الاجلی برای پوتین تعیین کردند تا توافق آتش‌بس را امضا کند. اما پس از تماس روز دوشنبه ترامپ با پوتین، همه این وعده‌ها بی‌اثر شد. رئیس‌جمهور ایالات متحده، چه در اظهارات عمومی و چه در گفت‌وگو با رهبران اروپایی، حاضر نشد تهدیدات پیشین خود را تکرار یا بر آن‌ها پافشاری کند.
دونالد ترامپ در اظهارات علنی خود چنین القا کرد که گفت‌وگویش با پوتین به نوعی پیشرفت منجر شده، اما برای اوکراینی‌ها و اروپایی‌ها به‌سرعت روشن شد که رهبر روسیه هیچ امتیاز تازه‌ای به ترامپ نداده؛ جز همان تمایل همیشگی برای مذاکره. روسیه، حتی پیش از این تماس، هرچند با بی‌میلی، درگیر گفت‌وگو بود و هفته گذشته نیز یک تیم سطح پایین را برای مذاکرات با اوکراینی‌ها به استانبول اعزام کرده بود. ترامپ در دوران کارزار انتخاباتی‌اش وعده داده بود که می‌تواند ظرف ۲۴ ساعت صلح را میان روسیه و اوکراین برقرار کند و این فرایند را برای یک معامله‌گر حرفه‌ای، ساده جلوه می‌داد. اما حالا دریافته که دستیابی به صلح بسیار دشوارتر از آن چیزی است که تصور می‌کرد و امروز می‌گوید آن ضرب‌الاجل معروف، «تا حدی جنبه طنز» داشته است.
مایوس از کندی روند مذاکرات و سرسختی پوتین، ترامپ اکنون به‌طور علنی به خروج از روند گفت‌وگوها فکر می‌کند. او در پیام روز دوشنبه‌اش به‌صراحت نشان داد که تمایل دارد آمریکا را از مذاکرات کنار بکشد و مسیر را برای همکاری‌های تجاری با روسیه باز کند. دونالد ترامپ نوشت: «شرایط پایان جنگ باید مستقیماً بین دو طرف مذاکره شود و فقط همین روش مؤثر است؛ چون تنها آن‌ها از جزئیاتی باخبرند که دیگران اطلاعی از آن ندارند.» او سپس به موضوعی پرداخت که برخی رهبران اروپایی آن را هدف پنهان ترامپ تلقی می‌کنند: عادی‌سازی روابط با مسکو. ترامپ تاکید کرد: «روسیه پس از پایان این «حمام خون» وحشتناک، خواهان تجارت گسترده با آمریکاست و من با آن موافقم. فرصت بزرگی پیش‌روی روسیه قرار دارد تا شغل و ثروتی بی‌سابقه خلق کند؛ ظرفیت این کشور نامحدود است.»
هنوز مشخص نیست روند عادی‌سازی روابط میان آمریکا و روسیه چه شکلی به خود خواهد گرفت. ترامپ در دوره نخست ریاست‌جمهوری‌اش از چندین معاهده کلیدی کنترل تسلیحات با مسکو خارج شد و آخرین آن‌ها توافق «استارت نو» که سقف تسلیحات هسته‌ای قاره‌پیما را برای دو طرف تعیین می‌کند نیز قرار است در فوریه آینده منقضی شود؛ بی‌آنکه تاکنون گفت‌وگویی برای جایگزینی آن آغاز شده باشد. با این حال، ترامپ مشتاق است شرکت‌های آمریکایی بتوانند از فرصت‌های موجود در بخش انرژی، منابع معدنی کمیاب و دیگر حوزه‌های سرمایه‌گذاری در روسیه بهره‌مند شوند. البته او و تیم امنیت ملی‌اش تأکید کرده‌اند که هیچ توافق اقتصادی تا پیش از دستیابی به صلح میان روسیه و اوکراین نهایی نخواهد شد.
ناتو در آستانه بحران؛ اروپا تحریم می‌کند، ترامپ تجارت!
بر اساس اظهارات افراد مطلع از تماس تلفنی روز دوشنبه و گفت‌وگوهای پیشین سال جاری، به‌نظر می‌رسد پوتین به‌خوبی از اشتیاق ترامپ برای تجارت آگاه است و بخش قابل‌توجهی از مکالمات میان آن دو بر فرصت‌های اقتصادی متمرکز بوده است. نتیجه این رویکرد، ایجاد دو مسیر متفاوت در دو سوی آتلانتیک است: اروپا در حال حرکت به‌سوی اعمال تحریم‌های جدید علیه روسیه است، در حالی‌که آمریکا ظاهراً آماده می‌شود جهت معکوسی را در پیش بگیرد: عبور از بحران اوکراین و تمرکز بر گسترش روابط اقتصادی با مسکو. این همان شکافی است که پوتین طی دو دهه گذشته در پی ایجاد آن در درون ناتو بوده؛ شکافی که اکنون بیش از هر زمان دیگری در حال نمایان شدن است.
روز سه‌شنبه، بریتانیا در پاسخی مستقیم به حملات پهپادی اخیر مسکو علیه شهرهای اوکراین موج تازه‌ای از تحریم‌ها را علیه بخش‌های نظامی، انرژی و مالی روسیه اعلام کرد. دیوید لامی، وزیر خارجه بریتانیا در بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد: «حملات اخیر پوتین بار دیگر چهره واقعی او را به‌عنوان یک جنگ‌افروز به نمایش گذاشت.» او از کرملین خواست هرچه سریع‌تر با یک آتش‌بس کامل و بی‌قید و شرط موافقت کند تا مسیر برای مذاکرات صلحی عادلانه و پایدار هموار شود. در بیانیه دولت بریتانیا درباره این تحریم‌ها، هیچ اشاره‌ای به ایالات متحده نشده بود؛ تنها تأکید شده بود که اتحادیه اروپا در چارچوب تلاشی هماهنگ برای دستیابی به صلحی منصفانه و پایدار، در آستانه اعلام هفدهمین بسته تحریمی خود علیه روسیه قرار دارد.
یک مقام ارشد اروپایی که در مذاکرات پشت درهای بسته حضور داشته، می‌گوید ترامپ هرگز تمایل واقعی برای پیوستن به تحریم‌ها علیه روسیه در صورت عدم پذیرش آتش‌بس بی‌قید و شرط از سوی مسکو نشان نداده است. به گفته این مقام، تهدیدهای رئیس‌جمهور آمریکا بیشتر نمایشی بوده و واشنگتن در طراحی بسته‌های تحریمی عمده جدید علیه روسیه نقشی ایفا نکرده است. این شکاف میان آمریکا و اروپا بر سر میزان و شکل حمایت از اوکراین، به‌احتمال زیاد در دو نشست مهم پیش‌رو به نقطه اوج خواهد رسید: نشست گروه ۷ در اواسط ژوئن در کانادا و نشست ناتو تنها یک هفته بعد در لاهه. نشست دوم، که به‌طور خاص بر حمایت بلندمدت از اوکراین و سیاست‌های مهار روسیه تمرکز خواهد داشت، آزمونی جدی برای انسجام ائتلاف آتلانتیک خواهد بود؛ آزمونی که پاسخ خواهد داد آیا ترامپ در صورت تهدید یکی از اعضای ضعیف‌تر ناتو، به تعهدات دفاعی این پیمان پایبند خواهد ماند یا خیر.
