۳ نکته درباره پاسخ عراقچی به شاهزاده تاریکی

فرارو- چند روز قبل بود که پیتر مندلسون، سفیر بریتانیا در ایالات متحده اظهاراتی درباره پشتیبانی لندن از سیاست غنی‌سازی صفر تحمیلی آمریکا علیه ایران داشت. او که برای شرکت در نشستی به اندیشکده شورای آتلانتیک رفته بود، مدعی شد ایران امروز پس از انقلاب اسلامی در ضعیف‌ترین حالت خود قرار دارد، پدافند هوایی موثر ندارد، نمی‌تواند به اسرائیل آسیب جدی بزند اما در چنین حالتی دارای تاسیسات غنی‌سازی است و لندن آن را نمی‌پذیرد. به همین دلیل نیز انگلیسی‌ها از سیاست غنی‌سازی صفر آمریکا حمایت می‌کنند. مندلسون در بریتانیا، به شاهزاده تاریکی معروف است.

به گزارش فرارو، مندلسون همچنین ایران را تهدید کرد که اروپا از مکانیسم ماشه علیه تهران استفاده خواهد کرد. این اظهارات با واکنش تند سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان روبرو شد. لندن نیز در ظاهر از این اظهارات عقب نشست. در این خصوص می‌توان N نکته را مد نظر قرار داد.

عراقچی چه گفت؟

وزیر امور خارجه کشورمان در پاسخ به اظهارات مندلسون، در توئیتر نوشت:‌ «ایران با حسن نیت به تعامل چندجانبه با بریتانیا و سایر اعضای اروپایی باقی‌مانده در برجام ادامه داده است، حتی در شرایطی که ایالات متحده همچنان تمایلی به دخیل کردن آن‌ها در روند مذاکرات جاری نشان نمی‌دهد. اگر موضع بریتانیا «غنی‌سازی صفر» در ایران باشد - که نقض صریح معاهده عدم اشاعه (NPT) و نیز تعهدات بریتانیا به‌عنوان یکی از اعضای باقی‌مانده در برجام به شمار می‌رود - در این صورت دیگر موضوعی بین ما برای گفت‌وگو درباره پرونده هسته‌ای باقی نمی‌ماند.»

اول؛ عقب‌نشینی لندن از اظهارات سفیر؟

انگلیسی‌ها معتقدند نسبت به صحبت‌های مندلسون، سوءبرداشت اتفاق افتاده است. این روایتی بود که لارنس نورمن، خبرنگار وال‌استریت ژورنال به نقل از آن‌ها منتشر کرد: «ما همچنان متعهد به برداشتن هر گام دیپلماتیک برای جلوگیری از توسعه سلاح‌های هسته‌ای توسط ایران، از جمله از طریق بازگرداندن تحریم‌ها در صورت لزوم، هستیم. این موضع دیرینه بریتانیا است که تغییر نکرده است. ما از ایران خواسته‌ایم که با پیشنهاد رئیس‌جمهور ترامپ برای یک راه‌حل مذاکره‌شده تعامل کند و ما همچنان در این زمینه با متحدان و شرکای خود در ارتباط نزدیک هستیم تا از ثبات منطقه‌ای و تضمین صلح در خاورمیانه حمایت کنیم.»

آنچه نورمن به نقل از وزارت خارجه بریتانیا منتشر کرد، خیلی نمی‌تواند معنی عقب‌نشینی داشته باشد. آن‌ها به نحوی دیپلماتیک تلاش کردند بگویند از ایران خواستند به مسیر دیپلماسی و راه‌حل ارائه شده از سوی طرف مقابل پایبند باشد. تهدید استفاده از مکانیسم ماشه را نیز با استفاده از عبارت «بازگرداندن تحریم‌ها در صورت لزوم» تکرار کردند. البته این نکته مورد تاکید نورمن نیز قرار گرفت که «بریتانیا سعی دارد از این اظهارات عقب‌نشینی کند و استدلال می‌کند که مندلسون صراحتاً از موضع استیو ویتکوف در مورد غنی‌سازی صفر حمایت نکرده است.»

دوم؛ عراقچی و یادآوری پاسخ سخت ایران

عراقچی در بخش پایانی توئیت خود خطاب طرف بریتانیایی، نوشت که اگر موضع انگلیس غنی‌سازی صفر است، «در این صورت دیگر موضوعی بین ما برای گفت‌وگو درباره پرونده هسته‌ای باقی نمی‌ماند.»

ایران در تلاش است که به رغم اختلافات و مشکلات بین خود و طرف اروپایی، پنجره دیپلماسی را باز نگه دارد؛ در عین این که موضع خود را در برابر بازگشت قطعنامه‌های سازمان ملل از طریق مکانیسم ماشه را مشخص کرده است. تحلیلگران از جمله رضا نصری، کارشناس حقوق بین‌الملل با توجه به جمیع شرایط و اظهارات پیشین مقامات کشورمان معتقدند که ایران در پاسخ به بازگشت قطعنامه‌های شورای امنیت و استفاده از مکانیسم ماشه، از NPT خارج خواهد شد. این نقطه آغاز بحران است که دو طرف تلاش می‌کنند از آن اجتناب کنند.

سوم؛ بی‌توجهی آمریکا به شرکای اروپایی

کشورهای اروپایی به علاوه چین و روسیه به عنوان کشورهای عضو برجام، در نهایت باید روند دیپلماتیک ایجاد شده میان ایران و آمریکا اضافه شوند. تمام طرف‌ها نیز این را می‌دانند. به نظر می‌رسد که عراقچی با یادآوری بحران جایگزین، دعوت‌های قبلی خود برای ادامه دیپلماسی را تکرار می‌کند.

بخشی از توئیت عراقچی اشاره به عدم تمایل آمریکا برا درگیر کردن یا در جریان گذاشتن طرف اروپایی دارد. بخشی از بحران سیاسی بر سر موضوع هسته‌ای میان ایران و تروئیکای اروپایی نیز به این سیاست آمریکایی‌ها برمی‌گردد. اولین دور از مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا روز ۲۳ فروردین ۱۴۰۴ آغاز شد و یک روز قبل از آن، سه دیپلمات اروپایی به رویترز گفتند « تصمیم واشنگتن برای مذاکره با ایران در عمان بدون هماهنگی با متحدان اروپایی انجام شده و این امر موجب کاهش اهرم فشار آمریکا شده است.» العربیه نیز روز ۲۸ فروردین نوشت: «نقش اروپایی‌ها که در مذاکرات توافق هسته‌ای برجان در سال ۲۰۱۵ فعالانه حضور داشتند، اکنون به نظاره‌گری و دنبال کردن مذاکرات جاری بین واشنگتن و تهران از راه دور محدود شده است.» همچنان شواهدی وجود ندارد که نشان دهد به رغم گذشت هفت هفته از آغاز گفتگوهای ایران و آمریکا، واشنگتن نقش بیشتری برای اروپایی‌ها در نظر گرفته باشد یا آن‌ها در جریان مذاکرات با ایران بگذارد.

شاهزاده تاریکی کیست؟

پیتر مندلسون، سفیر جدید بریتانیا در ایالات متحده، فردی‌ست که این اظهارات را در شورای آتلانتیک مطرح کرد. او اندکی پس از آغاز دور جدید ریاست‌جمهوری ترامپ، برای این ماموریت به واشنگتن فرستاده شد. شخصیت عجیب، پیچیده و لابی‌گری دارد. یک سیاستمدار قدیمی و کلاسیک انگلیسی محسوب می‌شود که رسانه‌های این کشور به او لقب شاهزاده تاریکی (Prince of the darkness) را دادند. 

علت انتخاب این لقب نیز، به سوابق او به عنوان مدیر ارتباطات حزب کارگر در دهه ۱۹۸۰ برمی‌گردد. او یکی از اولین کسانی بود که لقب Spin Doctor را در بریتانیا از آن خود کرد. این لقب به افرادی داده می‌شود که در حوزه روابط عمومی و پروپاگاندا، در صدد توجیه مسائل و شکل‌دهی به افکار عمومی هستند. او به عنوان یکی از حرفه‌ای‌ترین‌ها در این حوزه شناخته می‌شود. لقب شاهزاده تاریکی نیز اشاره به شعری از جان میلتون، شاعر انگلیسی دارد که از آن برای توصیف شیطان به عنوان نماد شر استفاده می‌کند. 

این القاب به خاطر شهرت رسانه‌ای مندلسون به او داده شده است. بی‌بی‌سی انگلیسی زمانی که او به عنوان سفیر انگلیس در آمریکا انتخاب شد، در گزارشی با تیتر «چگونه شاهزاده تاریکی به عالیجناب تبدیل شد» او را مردی خطاب کرد که در آن دوران (۱۹۸۰ و ۱۹۰۰) در پشت صحنه به «درست کردن کارها، مکاری و نقشه کشیدن» مشغول بود. او در انگلستان به این توانایی شهرت دارد و رسانه را به خوبی می‌شناسد.

مندلسون ۷۱ ساله و اشراف‌زاده، سابقه عضویت در پارلمان انگلیس، مجلس عوام و دولت را دارد. او از سال ۲۰۰۸ عضو مجلس اعیان انگلیس است. وزیر ایرلند شمالی، کمیسر تجارت اروپا، وزیر تجارت، نوآوری و مهارت در دولت‌های تونی بلر و گوردون براون از جمله کارهای او طی ۴۰ سال گذشته است. مندلسون دانش‌آموخته آکسفورد است و به داشتن روابط پشت پرده با ثروتمندان نیز شهرت دارد. او در سال ۲۰۱۰ یک شرکت حقوقی لابی‌گری را در لندن تاسیس کرد (هم‌بنیانگذار) کرد و به لابی‌گری مشهور است. برخی تحلیلگران معتقدند حضور او در واشنگتن باعث شده است که انگلیس و آمریکا بتوانند در مذاکرات تجاری پیش بروند. مندلسون سال ۲۰۰۱ به خاطر اتهام اعمال نفوذ برای کسب پاسپورت انگلیسی برای یک تاجر هندی، مجبور به استعفا از دولت تونی بلر شد.