موسویان: اسرائیل از روند توافق ناراضی بود و به ایران حمله کرد

در مصاحبه‌ای با شبکه تلویزیونی ای.بی.سی استرالیا، سید حسین موسویان، دیپلمات سابق ایرانی و مذاکره‌کننده هسته‌ای، به تحلیل وضعیت کنونی ایران و چالش‌های پیش‌روی آن پرداخت:

مجری:  پس از حملات آخر هفته آمریکا، چه چیزی از برنامه هسته‌ای ایران باقی مانده است؟

موسویان:  تردیدی نیست که تأسیسات هسته‌ای ایران هدف حمله قرار گرفته، بمباران شده و آسیب دیده‌اند. ساختمان‌ها، زیرساخت‌ها، تاسیسات و شاید حتی برخی سانتریفیوژها تا حدی تخریب شده، اما نه کاملاً. با این حال، اگر هدف آمریکا و اسرائیل نابود کردن برنامه هسته‌ای ایران بوده، مطمئن هستم که شکست خورده‌اند. حتی اگر یک حمله دیگر انجام دهند، یا صد حمله دیگر، باز هم شکست خواهند خورد؛ چون شما نمی‌توانید فناوری و دانش را نابود کنید. می‌شود ساختمان‌ها را خراب کرد، اما در نهایت این کار نتیجه معکوس دارد.

ایرانی‌ها دانش و فناوری را دارند و می‌توانند همه چیز را بازسازی کنند، چه یک ماه طول بکشد، چه پنج ماه یا شش ماه. بنابراین باید دید هدف نهایی آمریکا و اسرائیل چیست؟ آن‌ها نمی‌توانند توانمندی هسته‌ای ایران را از بین ببرند، چون این دانش در ایران نهادینه شده است. هدف ایران این است که دوباره برنامه‌اش را احیا کند و به جایگاه قبلی بازگردد. واقعیت این است که از زمان انقلاب تاکنون، برنامه هسته‌ای ایران صلح‌آمیز بوده است. ایران عضو پیمان عدم اشاعه است و در طول تاریخ، بیشترین دسترسی را به بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داده است.......

مجری: اجازه بدهید اینجا مداخله کنم چون آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفته ایران از تعهدات خود تخطی کرده و ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۶۰ درصد دارد. این چطور می‌تواند بخشی از یک برنامه صلح‌آمیز باشد؟

موسویان:  آنچه شما گفتید دقیقاً همان روایت ساختگی و جعلی است که همیشه در رسانه‌های غربی شنیده می‌شود.

مجری: اما این گفته رسانه‌های غربی نیست؛ این گزارش رسمی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است—سازمانی که خودتان به آن استناد کردید.

موسویان:  اجازه بدهید توضیح بدهم. بله، آژانس گفته ایران برخی از تعهداتش را نقض کرده و ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۶۰ درصد دارد. اما این فقط نیمی از حرف آژانس است. رسانه‌های غربی معمولاً فقط نیمی از حقیقت را بیان می‌کنند، اما نیمه دیگر را نمی‌گویند....

مجری: پس واقعیت کامل درباره ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم ۶۰ درصدی چیست؟

موسویان:  توضیح می‌دهم—فقط اجازه بدهید نکته قبلی را تمام کنم. از سال ۲۰۰۳ تاکنون، آژانس در بیش از ۱۰۰ گزارش و بیانیه طی ۲۰ سال گذشته، به طور مداوم تأیید کرده که هیچ مدرکی دال بر انحراف برنامه هسته‌ای ایران به سمت سلاح وجود ندارد. این واقعیت اول است.

واقعیت دوم اینکه حتی اگر شواهدی وجود داشته باشد، تصمیم‌گیری درباره آن برعهده شورای امنیت سازمان ملل است، نه یک کشور خاص. ایالات متحده قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت و توافق‌های پادمان آژانس را نقض کرد. در پاسخ به تخلفات آمریکا، ایران همکاری خود را با آژانس کاهش داد. افزایش تحریم‌ها و فشارهای آمریکا، ایران را وادار کرد تا برنامه هسته‌ای خود را گسترش دهد—نه برای ساخت بمب، بلکه به‌عنوان ابزار چانه‌زنی. غنی‌سازی تا ۶۰ درصد برای فشار دیپلماتیک بر آمریکا و بازگرداندن آن به مذاکرات هسته‌ای بوده و هست.

مجری: پس انبارکردن ۴۰۰ کیلوگرمی اورانیوم، همان‌طور که گفتید، ابزار چانه‌زنی است. آیا می‌دانید این ذخیره قبل از حملات آمریکا منتقل شده بود یا نه؟

موسویان: همه می‌دانند که رئیس‌جمهور ترامپ در دوره اول ریاست جمهوری خود، توافق هسته‌ای ایران را از بین برد و بحران کنونی را پایه‌گذاری کرد. بعد، در دوره دوم خود، ایران را به مذاکرات دیپلماتیک دعوت کرد. ایران هم پذیرفت. استیو ویتکوف نماینده آمریکا بود و عباس عراقچی نماینده ایران دو سه دور مذاکره در عمان و رم برگزار کردند و درباره اصول کلی یک توافق جدید هسته‌ای به توافق رسیدند. منابع ایرانی به من گفتند که آن‌ها بر سر چهار اصل اصلی توافق کردند....

مجری:  اجازه بدهید به آن بخش اشاره کنیم. درباره آن توافق کلی میان ایران و آمریکا پیش از آغاز حملات اسرائیل، چه چیزی می‌توانید بگویید؟ چه چیزهایی مورد توافق قرار گرفت؟

موسویان:

 اول اینکه درباره شفافیت، بازرسی و سازوکارهای راستی‌آزمایی توافق شد. ایران پذیرفت بالاترین سطح بازرسی و شفافیت موجود در سطح بین‌المللی را اجرا کند.

دوم اینکه توافق شد ذخیره ۴۰۰ کیلوگرمی یا رقیق شود یا به خارج از کشور منتقل گردد؛ بنابراین، هیچ نگرانی درباره احتمال ساخت ۱۰ بمب هسته‌ای باقی نمی‌ماند.

سوم، غنی‌سازی در ایران به زیر ۵ درصد کاهش می‌یافت که برای مصارف غیرنظامی است؛ بنابراین نگرانی درباره ۶۰ یا ۹۰ درصد غنی‌سازی برای برنامه احتمالی هسته ای برطرف می‌شد.

چهارم، ایران با آژانس همکاری می‌کرد تا همه مسائل فنی باقی‌مانده حل‌وفصل شود.

این‌ها چهار اصل مهمی بودند که میان ایران و آمریکا در سه دور نخست مذاکره توافق شد. اما اسرائیل از روند برای توافق ناراضی بود و به ایران حمله کرد.

سؤال:  حالا بگذارید این را بپرسم: به نظر شما، آیا ایران در پیمان عدم اشاعه باقی خواهد ماند یا از آن خارج خواهد شد؟

موسویان: این بستگی به رفتار آمریکا دارد. اگر آمریکا به قوانین و مقررات بین‌المللی پایبند باشد،  اگر حقوق ایران را مانند سایر اعضای پیمان عدم اشاعه به رسمیت بشناسد، ایران در NPT باقی خواهد ماند و هرگز به دنبال ساخت سلاح هسته‌ای نخواهد رفت. ایران حاضر است در بالاترین سطح ممکن بازرسی و شفافیت همکاری کند تا ثابت شود برنامه هسته‌ای‌اش صلح‌آمیز است.

سؤال:  و اگر ایران از این پیمان خارج شود، آیا به نظر شما انگیزه‌ای برای شتاب گرفتن تلاش‌ها برای دستیابی به سلاح هسته‌ای وجود خواهد داشت؟

موسویان:  باز هم بستگی به رفتار آمریکاست. اگر آمریکا به سیاست‌های خصمانه خود همچون:جنگ، تحریم، ترور، عملیات سایبری و نفی حقوق مشروع هسته ای ایران ادامه دهد، چرا ایران نباید به سمت ساخت بمب هسته‌ای برود؟

سؤال:  این حرف شبیه یک تهدید به نظر می‌رسد.

موسویان: این واکنشی است به تهدید—و تهدید از طرف اسرائیل است! چرا شما واقعیت را وارونه جلوه می‌دهید؟ ایران مورد حمله قرار گرفت. ایران آغازگر حمله نبود. اسرائیل به ایران حمله کرد، آمریکا به ایران حمله کرد، اما حالا شما از تهدید ایرانی صحبت می‌کنید؟

Interview with ABC TV Australia

https://youtu.be/Wt0UqWxVI6o?si=Kc3cRC8x-3_lu7Mk

Q: What are you hearing from contacts on the ground in Iran about what’s left of Iran's nuclear program after the U.S. strikes over the weekend?

Mousavian: There’s no doubt that Iranian nuclear facilities were attacked, bombed, and damaged. Buildings, utilities, and possibly even some centrifuges were destroyed—partially, not completely. However, if the U.S.-Israeli objective was to eliminate Iran's nuclear program, I’m confident they have failed. Even if they launch another attack, or a hundred more, they will still fail—because you cannot destroy knowledge and technology. You can demolish buildings, but in the end, it’s counterproductive. The Iranians have the expertise and technological know-how to rebuild everything, whether it takes one month, five months, or six. So, what is the U.S.-Israeli ultimate objective? They cannot destroy Iran's nuclear capability because the knowledge is already there. Iran’s goal is to rebuild and return to its previous state. The fact remains: since the revolution, Iran’s nuclear program has remained peaceful. Iran is a member of the Non-Proliferation Treaty (NPT) and has granted more access to the IAEA than any other member in its history.

Q: I’ll just jump in there—because the IAEA found that Iran was in breach of its obligations and has 400 kilograms of uranium enriched to 60%. How is that part of a peaceful program?

Mousavian: What you just mentioned is exactly the kind of fake and manufactured narrative we constantly hear in Western media.

Q: This isn’t from the media. This is directly from the IAEA—the organization you just referred to.

Mousavian: Let me explain. Yes, the IAEA stated that Iran has breached some of its commitments and currently possesses 400 kilograms of uranium enriched to 60%. But that’s only half of what the IAEA said. Western media often presents half the truth but rarely the full picture.

Q: So, what is the full story regarding the 400 kilograms of enriched uranium at 60%?

Mousavian: I’ll explain—just let me finish the first point. Since 2003, the IAEA has issued over 100 reports and statements in the past 20 years consistently confirming that there is no evidence of any diversion of Iran’s nuclear program toward weaponization. That’s fact number one.

Fact number two: even if such evidence were to exist, it should be addressed by the United Nations Security Council, not by any single country. The United States violated UNSC Resolution 2231 and IAEA’s Safeguard agreement. In response, Iran reduced its level of cooperation with the IAEA. Increased U.S. sanctions and pressures, pushed Iran to expand its nuclear program—not to build a bomb, but as a bargaining tool. Enriching uranium to 60% is part of that strategy—meant to bring the U.S. back to the negotiating table.

Q: So, the 400 kilograms are essentially a bargaining chip, as you say. Do you know if that stockpile was moved before the U.S. strikes this past weekend?

Mousavian: Everyone knows that President Trump withdrew from the Iran nuclear deal during his first term and laid the foundation for the current crisis. Later, in his second term, he invited Iran to return to diplomacy. Iran accepted. Steve Witkoff represented the U.S., and Abbas Araghchi represented Iran. They held three rounds of meetings in Oman and Rome, and they agreed on the main principles of a new nuclear deal. I was informed by Iranian sources that four major principles were agreed upon.

Q: Let’s focus on that. What can you tell us about the terms agreed upon between the U.S. and Iran before the Israeli strikes began?

Mousavian:

First, both sides agreed on maximum transparency, international inspections, and verification measures. Iran accepted the highest standards available globally.

Second, they agreed that the 400-kilogram stockpile would be either diluted or exported—eliminating any potential risk of using it to build nuclear weapons.

Third, Iran agreed to lower enrichment levels to under 5%, which is within the limit for civilian use—thus removing concerns over 60% or 90% enrichment.

Fourth, Iran would cooperate fully with the IAEA to resolve all remaining technical issues.

These four principles were agreed upon in the first three rounds of talks. Israel was unhappy with the progress and launched attacks on Iran.

Q: So, let me ask you this: in your view, will Iran remain in the Non-Proliferation Treaty or leave it?

Mousavian: That depends on the U.S. If the U.S. commits to international rules and norms, respects the NPT, and upholds Iran’s rights under the treaty—just as it does for other members—then Iran will remain in the NPT and will not pursue nuclear weapons. Iran would also continue cooperating with the IAEA at the highest level of transparency to demonstrate the peaceful nature of its nuclear program.

Q: And if Iran were to leave the NPT, would there be an incentive to accelerate efforts toward developing a nuclear weapon?

Mousavian: Again, that depends on the U.S. If the U.S. continues its hostility—war, assassinations, terrorism, cyberattacks—then why shouldn’t Iran consider pursuing nuclear weapons?

Q: That sounds like a threat.

Mousavian: It’s a reaction to threats—mainly Israeli threats. Why are you reversing the narrative? Iran was attacked. Iran didn’t initiate attacks. Israel attacked Iran. The U.S. attacked Iran. And yet you’re asking about an “Iranian threat”?