خورشید هرکی کیست؟ / رهبر عشیره‌ای که کردستان عراق را به هم ریخت

فرارو- خورشید هرکی یکی از چهره‌های برجسته و شناخته‌شده عشیره هرکی در اقلیم کردستان عراق است. او به‌عنوان یک رهبر قبیله‌ای با نفوذ اجتماعی و سیاسی بالا در منطقه خبات استان اربیل شناخته می‌شود.

به گزارش فرارو، نام او به‌ویژه در پی درگیری‌های اخیر میان عشیره هرکی و نیروهای پیشمرگه حزب دموکرات کردستان (KDP) به رهبری خاندان بارزانی در تیرماه 1404، در رسانه‌ها و گزارش‌های خبری پررنگ شده است. این مطلب به معرفی هویت، پیشینه و نقش خورشید هرکی در ساختار قبیله‌ای و سیاسی اقلیم کردستان می‌پردازد.

خورشید هرکی کیست؟

خورشید هرکی یکی از رهبران برجسته عشیره هرکی، از ایل‌های بزرگ کرد است که در سه کشور ایران، عراق و ترکیه حضور دارند. ایل هرکی به سه بخش اصلی مندان، سرهاتی و سیدان تقسیم می‌شود، و خورشید هرکی از طایفه ملا (ماله ملا) در بخش سرهاتی است، که از گذشته تاکنون رهبری این بخش را بر عهده داشته‌اند. این طایفه به دلیل نفوذ تاریخی و ساختارمند خود در منطقه، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.

خورشید هرکی پیش‌تر عضو ارشد حزب دموکرات کردستان (KDP) بود، اما به دلیل اختلافات با خاندان بارزانی، از این حزب جدا شد. گزارش‌ها حاکی از آن است که او پس از جدایی، با میانجی‌گری به حزب بازگشت، اما تنش‌های اخیر نشان‌دهنده ادامه اختلافات عمیق او با رهبری KDP است. این اختلافات عمدتاً ریشه در مسائل ملکی و رقابت‌های سیاسی-قبیله‌ای دارد.

نقش در درگیری‌های اخیر

در اواسط تیر 1404، منطقه خبات در استان اربیل شاهد درگیری‌های مسلحانه شدیدی میان نیروهای پیشمرگه KDP و اعضای عشیره هرکی به رهبری خورشید هرکی بود. این درگیری‌ها پس از تلاش نیروهای امنیتی اقلیم برای بازداشت او به اتهام اختلافات ملکی با خاندان بارزانی آغاز شد. خورشید هرکی در واکنش، از هوادارانش خواست تا به مقابله مسلحانه با نیروهای پیشمرگه بپردازند و در ویدئویی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، مردم را به "قیام ملی" علیه دولت اقلیم کردستان و مسعود بارزانی فراخواند. او بارزانی را متهم به تضعیف اتحاد و قدرت ملت کرد کرد.

عشیره هرکی، با حمایت برخی قبایل متحد، جاده‌های اصلی منتهی به اربیل، از جمله مسیر خبات به اربیل، را مسدود کرد تا از رسیدن نیروهای کمکی پیشمرگه جلوگیری کند. این درگیری‌ها که با استفاده از سلاح‌های سبک و سنگین ادامه یافت، به کشته و زخمی شدن چندین نفر از دو طرف منجر شد. برخی منابع از تهدید خورشید هرکی برای هدف قرار دادن پالایشگاه‌های کار و لاناز در صورت ادامه تنش‌ها خبر داده‌اند، که می‌تواند تأثیرات جدی بر ظرفیت پالایشی اقلیم کردستان داشته باشد.

ساختار عشیره هرکی و جایگاه خورشید هرکی

ایل هرکی یکی از بزرگ‌ترین و تاریخی‌ترین ایل‌های کرد است که در مناطق اربیل، دهوک، موصل، و همچنین نواحی مرزی ایران و ترکیه حضور دارد. این ایل به دلیل پراکندگی جغرافیایی در سه کشور، از نظر سیاسی و امنیتی اهمیت زیادی دارد. بخش سرهاتی ایل هرکی، که خورشید هرکی به آن تعلق دارد، شامل قبایل مختلفی مانند اسماعیلی (با طوایف ملا، روست، هاجیه سوری، پیر، حید و بد)، ممدی و مژدینی است. رهبری این بخش به‌طور سنتی در اختیار طایفه ملا بوده و در کردستان عراق، افرادی مانند موسی هرکی و فرزندش حجی فقو هرکی از این طایفه، پیش از خورشید هرکی، نقش‌های کلیدی داشته‌اند.

خورشید هرکی به‌عنوان یک رهبر نظامی و قبیله‌ای، توانسته نفوذ قابل‌توجهی در میان عشایر هرکی و حتی برخی قبایل دیگر ایجاد کند. فراخوان او برای قیام علیه حزب دموکرات کردستان نشان‌دهنده اقتدار و توانایی او در بسیج نیروهای عشیره‌ای است. برخی تحلیلگران این درگیری‌ها را نشانه‌ای از شکاف‌های عمیق درون‌حزبی در KDP و شکنندگی ساختار سیاسی اقلیم کردستان می‌دانند.

اهمیت منطقه‌ای و پیامدها

درگیری‌های خبات فراتر از یک نزاع قبیله‌ای ساده است و می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای برای امنیت اقلیم کردستان و حتی منطقه داشته باشد. حضور عشیره هرکی در سه کشور ایران، عراق و ترکیه، این درگیری‌ها را به موضوعی با پتانسیل تأثیرگذاری بر امنیت مرزی تبدیل کرده است. برخی منابع به احتمال دخالت بازیگران خارجی، از جمله تحرکات اطلاعاتی، در این بحران اشاره کرده‌اند، هرچند این ادعاها هنوز تأیید نشده‌اند.

تهدید خورشید هرکی به هدف قرار دادن زیرساخت‌های اقتصادی، مانند پالایشگاه‌ها، و همچنین حمایت برخی قبایل دیگر از او، نشان‌دهنده عمق بحران و توانایی او در ایجاد چالش‌های جدی برای دولت اقلیم کردستان است. این وضعیت همچنین به دلیل حضور نیروهای حشد الشعبی در برخی مناطق برای محافظت از میادین گازی، پیچیدگی بیشتری یافته است.