جزایر بلاتکلیف؛ وقتی لغو و محدودیت پروازها، گردشگری را زمین‌گیر می‌کند

جزایر گردشگری کشور هنوز در تعلیق‌اند. جنگ فعلاً تمام شده و با یک آتش‌بس موقت، پروازها دوباره برقرار شده اما هنوز از مسافر خبری نیست. کیش ساکت‌تر از همیشه است. صاحبان تفریحات آبی که روزهای تابستان، حسابی کارشان رونق داشت؛ بدون مراجعه مانده‌اند. کسی برای گردش به کیش نمی‌آید و آنهایی که به این جزیره می‌آیند هم قصد انجام کاری دارند و تفریحات آبی از حوصله‌شان خارج است. هتل‌ها هم مشابه تفریحات، به خواب تابستانی رفته‌اند؛ بازارها هم.

به گزارش هم میهن، ساکنان بومی و غیربومی کیش، قشم و حتی چابهار چشم‌انتظارند. صاحبان کسب و کار، بی‌مشتری شدند، برخی کارگران و کارکنان اخراج شدند و برخی تعلیق.

با شروع جنگ دوازده‌روزه ایران و اسرائیل، بسیاری از فعالیت‌ها به ناگهان دچار تعطیلی شد و برخی از آنان همچنان در بلاتکلیفی به سر می‌برند؛ از جمله آنان کسب و کارها در جزیره کیش است که به دلیل گردشگری بودن آن و وابستگی به توریسم و مسافر، هنوز سرپا نشده‌اند.

در این شرایط که در آتش‌بس به سر می‌بریم مسافرت، آن هم به جزیره‌ای که مهمترین وسیله رفتن به آن هواپیما است بسیار پرریسک است و همین باعث شده تا بسیاری از مراکز خرید، مغازه‌ها و مهمتر از همه هتل‌های کیش به حالت تعطیل و نیمه‌تعطیل درآید و همین روزگار کاسبان و کارگران آنجا را دشوار کرده است.

در همان روزهای اول حمله اسرائیل به ایران و بسته شدن آسمان کشور، به گفته مصطفی فاطمی، مدیرکل دفتر گردشگری داخلی نزدیک به ۷ هزار مسافر و گردشگر در کیش بودند که در هتل‌ها به صورت رایگان اسکان داده شده و به مرور و روزانه ۱۲۰۰ گردشگر با شناورهای دریایی به بندرعباس منتقل و از آنجا به شهرهای خود برگشتند و با وجود اینکه جزیره با تهدید نظامی خاصی مواجه نشد و همچنین اعلام شد که اقامت در هتل‌های کیش رایگان است اما کمتر از هزار مسافر راضی به ماندن شدند.

به جز آن هزار مسافر، بسیاری از ساکنان کیش که به کیشوند معروف هستند، اقامت و زندگی در آن جزیره را انتخاب کرده‌اند و با دشواری‌های آب و هوایی و بسیاری از کمبود امکانات، آنجا سر کرده‌اند اما شروع جنگ اوضاع را برای آنان چندین برابر سخت‌تر کرده است چراکه وقتی مسافری نباشد در حقیقت، کیش منبع درآمد ندارد.

میثم، بیست سال دارد و از کودکی در کیش بزرگ شده و محلی آنجا محسوب می‌شود، او تا پایان تعطیلات عید در یک فروشگاه لباس کار می‌کرد و سرپرست آن بود، در همان روزها نیز از نبود گردشگر و گرانی اجناس که هر مسافری را فراری می‌داد گله داشت و در نهایت قبل از پایان ماه فروردین توسط کارفرما تعدیل شد و حتی نتوانست حق و حقوق خود را بگیرد.

میثم مجبور شد در یک باشگاه بدن‌سازی، بوفه‌ای را دایر کند تا خرج خود و کرایه‌خانه را دربیاورد اما حمله اسرائیل به ایران شرایط را برای او و دیگر کاسبان کیش بدتر کرده است.

میثم که این روزها برای پیدا کردن کار به تهران آمده  گفت: «بوفه را همان‌طور که تحویل گرفتم، تحویل دادم بدون اینکه یک ریال کاسبی کرده باشم. حتی مجبور شدم از پول پیش، اجاره را پرداخت کنم. ضمن آنکه چندین میلیون تومان بابت فسخ قرارداد ضرر و زیان پرداخت کردم. تقریباً هیچ مشتری‌ای وجود ندارد و در یک روز توانستم فقط ۱۲۰ هزار تومان آب معدنی بفروشم که فاجعه است. برای جبران هزینه‌ها ناچار شدم موتورم را بفروشم و الان همان اندک سرمایه را هم ندارم.»

ورودی هتل‌ها به صفر رسید

ژ. م، سال‌هاست که آشپز یکی از هتل‌های پنج‌ستاره کیش است اما آنجا نیز روزگار خوشی ندارد؛ او گفته: «بعد از شروع جنگ و خالی شدن هتل از مسافر، ما را به مرخصی فرستادند. تا امروز هر گاه موعد مرخصی تمام شده آن را پنج روز تمدید کرده‌اند و رسماً خانه‌نشین شده‌ایم. البته در همین حدود یک ماه برای پیدا کردن کار جدید به جاهای مختلف سر زده‌ام اما یا حقوق آن کم بود و یا از بیمه خبری نبود، فعلاً از حقوق هم خبری نیست و نمی‌دانیم اجاره خانه و ضروریات زندگی را از کجا تهیه کنیم.»

او گفت: «همه هتل‌های کیش تعطیل هستند و در هفته اخیر فقط 2 هتل در کیش دوباره باز شده است. در بلاتکلیفی مانده‌ایم. مشخص نیست هتل‌ها چه زمانی دوباره باز می‌شوند. البته حق دارند چون اصلاً مسافر نیست. این روزها هیچ کسی برای گردش به کیش نمی‌آید. مردم می‌ترسند اگر سفر کنند، دوباره اتفاقی بیفتد و در کیش بمانند. پروازهایی که این روزها انجام می‌شود فقط برای کارهای ضروری است و نمی‌شود گفت افرادی که به کیش می‌آیند، گردشگر هستند. حداقل از ورودیِ صفر هتل ما، اینطور برداشت می‌شود.

پروازها تا 6 بعد از ظهر فقط انجام می‌شود و تعداد آنها بسیار کم شده است.» در قشم هم وضعیت مشابهی وجود دارد. در گفت‌وگو با یکی از ساکنان غیربومی همان شرایطی توصیف شد که در کیش وجود دارد. البته شرایط برای قشم تا اندازه‌ای بهتر است. بومیان و ساکنان قشم بیشتر هستند و کسب و کارها با کاهش ظرفیت، هنوز فعالند اما هتل‌ها و مراکز گردشگری در این جزیره نیز همچنان در حال تعلیق است. 

با وجود آنکه راه ارتباطی با قشم از مسیر دریا و از بندرعباس هم ممکن است و وابستگی صددرصدی به پروازها ندارد اما باز هم مسافران کمتر رغبتی به گشت و گذار در جزایر نشان می‌دهند. نگرانی هنوز وجود دارد و سایه جنگ همچنان سنگینی می‌کند.

پول مسافران عودت داده نشد

یکی دیگر از مشکلات دیگر، مسافرانی بودند که از قبل در کیش و دیگر شهرها هتل رزرو کرده بودند اما به دلیل تعطیلی فرودگاه‌ها، امکان سفر از آنان سلب شده بود که جمشید حمزه‌زاده رئیس جامعه هتلداران ایران اعلام کرد هتل‌های سراسر کشور نه‌تنها کنسلی‌ها را بدون جریمه پذیرفتند، بلکه تخفیفات ۵۰ تا ۹۰ درصدی لحاظ کرده و برخی حتی خدمات رایگان به مسافران و آسیب‌دیدگان ارائه کردند.

او رقم کنسلی را نزدیک به ۴۰۰ میلیون تومان اعلام کرده بود. با این حال بسیاری از مسافران از عدم بازگشت هزینه‌های رزرو می‌گویند و از این موضوع گلایه دارند.

سهراب که قرار بود 5 تیر به کیش برود و یکی از هتل‌ها را برای اقامت سه‌روزه رزرو کرده بود می‌گوید؛ هیچ هزینه‌ای از طرف هتل به او پرداخت نشده است. تعداد زیادی از شرکت‌های هواپیمایی نیز با وجود تاکید سازمان هواپیمایی بر بازگشت هزینه پروازهای لغوشده، این کار را انجام ندادند و تعداد مسافران طلبکار، به قدری است که برای بازگشت مطالبه‌شان، به روزنامه هم‌میهن متوسل شدند تا صدای آنها انعکاس پیدا کند.

باید پذیرفت که صنعت گردشگری در کشور بسیار ناتوان است و با بحران‌های پیچیده‌ای روبه‌رو است که اتفاق غیرمترقبه‌ای مانند جنگ و یا شرایط کرونا که چند سال پیش همه کشورها را تحت تاثیر قرار داد، این صنعت را تهدید می‌کند و در این میان، آنها که بیشتر از همه ضرر می‌کنند کارگرانی هستند که شغل و درآمد آنها وابسته به توریسم و سفر است و حتی در این خصوص نیز شرایط کشور ما متفاوت است، مثلاً به گفته وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در زمان ۱۲ روزه جنگ بیش از ۹ میلیون سفر به استان مازندران و حدود ۳ میلیون نفر به استان گیلان صورت گرفته است.

البته استان‌های شمالی کشور همیشه آماده پذیرایی از مسافران هستند و همین باعث شد در شرایط جنگی نیز بتوانند خدمات ارائه دهند و چرخ کاسبی اهالی آن مناطق نیز بچرخد اما بسیاری از استان‌ها و شهرها که به پایتخت دور هستند و با تعطیلی پروازها نیز مواجه شدند مانند استان‌های جنوبی به‌خصوص جزایر قشم و کیش، از حضور مسافران محروم شدند و همین بر کسب و کار اهالی آنجا تاثیر منفی زیادی گذاشته است. 

اگر کمی دقیق‌تر نگاه کنیم می‌بینیم کسب و کارهای بسیاری وجود دارد در خارج از جزایر که آنها هم متضرر شدند. با علی که فروشنده اغذیه در فرودگاه امام است صحبت می‌کنیم. او می‌گوید: «عملاً مسافر وجود ندارد. فروشی نداریم و مانده‌ایم کرایه این محل که یک میلیارد تومان در ماه است را چگونه باید پرداخت کنیم. برای پرداخت کرایه چانه‌زنی هم کردیم اما فقط برای کرایه خرداد فرجه به ما دادند.»

وضعیت در فرودگاه مهرآباد که پروازهای معدودی در آن برقرار شده هم مشابه است. هرچند تعدادی پرواز در روز انجام می‌شود ولی مسافرها عمدتاً برای مقاصد کاری عازم سفر شده‌اند و مانند مسافران گردشگری، خرید برایشان اولویت ندارد.