از برآورد رسانه‌های خارجی تا اظهار نظر مقامات ایرانی؛ واکنش‌ها به دور نخست مذاکرات استانبول چه بود؟

فرارو- محمد حسن خلیلی؛ در حالی روز گذشته نخستین دور از مذاکرات جدید میان ایران و اروپا برگزار شد که هردوطرف دیدگاه مختلفی در خصوص بازگشت تحریم‌ها داشتند. 

به گزارش فرارو، پس از مدت‌ها کشمکش و بیان دیدگاه‌های مختلف در خصوص برگزاری مذاکرات هسته‌ای میان ایران و کشورهای اروپایی، سرانجام این مذاکرات روز جمعه در سرکنسولگری ایران در استانبول ترکیه برگزار شد. این، نخستین دور از مذاکرات ایران با طرف های غربی پس از جنگ ۱۲ روزه میان ایران و اسرائیل به شمار می‌رفت. 

با این حال، پس از انجام این مذاکرات که روز گذشته بیش از سه ساعت به طول انجامید، هرطرف دیدگاه مختلفی در خصوص آن بیان کرد. 

پیشنهاد تعویق مکانیسم ماشه

در همین ارتباط، رسانه‌های خارجی از جمله نشریه بریتانیایی «فایننشال تایمز» از پیشنهاد مشروط طرف های اروپایی، برای تعویق فعال‌سازی مکانیسم ماشه (اسنپ بک) و بازگشت تحریم های سازمان ملل علیه ایران خبر می‌دهند. 

بنابر  گزارش ها، اروپا در حال پیشنهاد این مسأله است که در ازای شروع مجدد مذاکرات ایران با آمریکا، فعال‌سازی مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌ها را به تعویق بیاندازد. بنابر این گزارش‌ها در صورتی که تهران بپذیرد به میز مذاکره با آمریکا باز گردد و همکاری با بازرسان هسته‌ای سازمان ملل را آغاز کند، تحریم‌ها علیه ایران به تعویق خواهد افتاد. بنابر اعلام برخی دیپلمات های غربی، این مسأله پیشنهاد روی میز اروپاست. این در حالی است که تروئیکای اروپایی شامل بریتانیا، فرانسه و آلمان تحت فشار قرار دارند تا اینکه مکانیسم ماشه را فعال کنند. 

بیانیه وزارت خارجه آلمان

از سوی دیگر پس از پایان دور نخست مذاکرات میان ایران و اروپا، وزارت خارجه آلمان اعلام کرد تروئیکای اروپایی در نشست استانبول، پیشنهاد مشروطی را درباره تمدید مهلت فعال‌سازی مکانیسم ماشه به ایران ارائه کرده است. 

در این بیانیه که بامداد روز شنبه و ساعاتی پس از پایان گفت‌وگوهای ایران و تروئیکای اروپایی منتشر شده، آمده است: «مدیران سیاسی تروئیکای اروپایی و اتحادیه اروپا با معاونان وزیر امور خارجه ایران به‌منظور بررسی برنامه هسته‌ای این کشور دیدار کردند.» 

وزارت خارجه آلمان اعلام کرد: «تروئیکای اروپایی آماده فعال‌سازی اسنپ‌بک (مکانیسم ماشه) است، با این حال، ما پیشنهاد تمدید آن را به شرطی که ایران به تعهدات قانونی خود عمل کرده و معیارهای مشخصی را رعایت کند، ارائه کرده‌ایم.» 

آسوشیتد پرس: گزینه مکانیسم ماشه همچنان روی میز است

در همین ارتباط، خبرگزاری آمریکایی آسوشیتدپرس گزارش داد مذاکرات میان دیپلمات های ایرانی و اروپایی در استانبول روز جمعه در حالی پایان یافت که طرفین توافق کردند برای حل و فصل برنامه هسته‌ای ایران بار دیگر با یکدیگر ملاقات کنند. 

طبق گزارش آسوشیتدپرس، نمایندگان بریتانیا، فرانسه و آلمان که به عنوان تروئیکای اروپایی (E۳) شناخته می‌شوند، برای نخستین بار از زمان جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل در ماه ژوئن (ماه گذشته میلادی) که با مداخله بمب افکن‌های آمریکا و بمباران تأسیسات هسته‌ای ایران انجام شد، در ساختمان کنسولگری ایران دور هم جمع شدند. 

آسوشیتد پرس به نقل از یک دیپلمات اروپایی که نخواست نامش فاش شود، نوشت: گزینه [فعال سازی] مکانیسم ماشه همچنان روی میز است. 

این خبرگزاری آمریکایی همچنین اعلام کرد یک دیپلمات پیش از برگزاری مذاکرات روز جمعه به این خبرگزاری گفت: به طرف ایرانی گفته شده است در صورتی که تعامل دیپلماتیک معتبری از سوی ایران اتخاذ شود و ایران همکاری کامل با «آژانس بین‌المللی انرژی اتمی» (IAEA) را از سر بگیرد و به رفع نگرانی‌ها در زمینه ذخایر اورانیوم خود با درصد خلوص بالا بپردازد، احتمال به تعویق افتادن فعال‌سازی مکانیسم ماشه (و بازگشت خودکار تحریمهای سازمان ملل) وجود دارد. 

گروسی: ایران برای ازسرگیری مذاکرات فنی اعلام آمادگی کرده

در همین حال، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز گذشته اعلام کرد ایران اذعان کرده است که آماده ازسرگیری مذاکرات در سطح فنی در خصوص برنامه هسته‌ای خود با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. 

طبق گزارش رویترز، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفته است بایستی اجازه داده شود فعالیت‌های بازرسی پس از حملات هوایی آمریکا و اسرائیل که با هدف تخریب برنامه هسته‌ای ایران انجام شده، از سر گرفته شود. 

خبرنگار وال استریت ژورنال: پیشرفت بزرگی حاصل نشد

از سوی دیگر، لارنس نورمن، خبرنگار مشهور وال استریت ژورنال در خصوص برآورد خود از مذاکرات روز گذشته میان ایران و طرف های اروپایی، در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: قرائت من در خصوص مذاکرات میان ایران با دیپلمات های اروپایی این است که هیچ پیشرفت بزرگی یا شکست بزرگی در مذاکرات امروز رخ نداد. گفت‌وگوهای معنادار با ایران با پیشنهادی روشن از سوی تروئیکای اروپایی و اتحادیه اروپا برای پیگیری دیپلماسی انجام شد. تروئیکای اروپایی آماده استفاده از مکانیسم ماشه است؛ اما [در عیم حال] در صورتی که ایران گام هایی را بردارد، آماده است تا آن را تمدید کند. ایران این مسأله را رد نکرده است و همین امر نیز مهم است.

یک برداشتی از سوی دیپلمات های اروپایی تا دیروز وجود داشت که به نظر می‌رسید ایران تمایلی به تمدید (و به تعویق افتادن زمان فعال‌سازی مکانیسم ماشه) ندارد؛ اما به نظر می‌رسد این مسأله تغییر کرده است. مذاکره در جریان است تا مشخص شود شامل چه مواردی می‌شود. این موضوع با حدس من همخوانی دارد و آن این است که تصمیم‌گیری درباره تمدید مهلت تا پایان ماه اوت – به‌رغم همه پیچیدگی‌ها – احتمالا به واقعیت تبدیل شود.»

تخت‌روانچی: غنی‌سازی باید در خاک ایران ادامه یابد

از سوی دیگر، در خصوص مواضع و واکنش های طرف ایرانی، معاون وزیر خارجه ایران با تشریح مباحث مطرح‌شده در گفت‌وگوهای استانبول، گفت که غنی‌سازی در داخل ایران باید کماکان ادامه داشته باشد. در همین ارتباط، مجید تخت روانچی، معاون سیاسی وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران گزارشی را از روند گفت‌وگوهای روز جمعه ایران و اروپا در استانبول بیان کرد. 

تخت‌روانچی گفت: امروز ما جلسه‌ای را در سطح معاونین با سه کشور اروپایی داشتیم. این در ادامه مباحث قبلی است که هر چند وقت یک‌بار، درباره موضوع هسته‌ای صحبت می‌کنیم. معاون وزیر خارجه ایران با بیان اینکه «نسبت به جلسه قبلی، تجاوز رژیم صهیونیستی و آمریکا علیه کشورمان را شاهد بودیم»، تصریح کرد: طبیعی بود که در این جلسه ما به تفصیل در این مورد صحبت و مواضع خودمان را بیان کنیم که این اقدامی که رژیم و آمریکا انجام دادند، خلاف حقوق بین‌الملل بود، با هیچ کدام از معیارهای بین‌المللی سازگار نبود و خلاف منشور ملل متحد بود. ما در واقع انتقاداتی به مواضع این کشورها در مورد این تجاوز آشکاری که به ایران شده بود، داشتیم.»

غریب آبادی: گفت‌وگوها جدی بود

همچنین در راستای مواضع طرف ایرانی در خصوص مذاکرات استانبول، کاظم غریب آبادی، معاون وزیر خارجه ایران گفت‌وگوها با طرف‌های اروپایی را «جدی، صریح و مفصل» توصیف کرد. 

غریب‌آبادی روز جمعه و در پیامی در صفحه خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: دکتر تخت‌روانچی و من گفت‌وگویی جدی، صریح و مفصل با مدیران سیاسی سه کشور اروپایی و اتحادیه اروپا داشتیم. آخرین تحولات مربوط به لغو تحریم‌ها و موضوع هسته‌ای مورد بحث و بررسی قرار گرفت. ضمن انتقاد جدی از مواضع آن‌ها در مورد جنگ تجاوزکارانه اخیر علیه مردم ما، مواضع اصولی خود، از جمله در مورد مکانیسم موسوم به اسنپ بک را توضیح دادیم. هر دو طرف با ایده‌های مشخصی به جلسه آمدند که جنبه‌های مختلف آن مورد بررسی قرار گرفت. توافق شد که رایزنی‌ها در این مورد ادامه یابد.