سه مسیر پیش روی ایران با مکانیسم ماشه

فرارو– کشورهای اروپایی عضو برجام همچنان ایران را تهدید می‌کنند که در پایان ماه آگوست – اوایل شهریور – مکانیسم ماشه یا پس‌گشت قطعنامه‌های فصل هفتی لغو شده با قطعنامه ۲۲۳۱ را فعال می‌کنند.

به گزارش فرارو، ایران تلاش زیادی کرد که از شمول فصل هفتم منشور ملل متحد که مربوط به مسئله صلح و امنیت جهانی‌ست، خارج شود. در جریان مذاکرات هسته‌ای دو طرف یعنی ایران و ۵+۱ هر کدام یک اهرم را در دست خود نگه داشتند که در صورت کار نکردن برجام، وضعیت را به حالت قبلی برگردانند. ایران از سال ۱۳۹۸ به صورت گام به گام این کار را آغاز کرد و اروپایی‌ها با نزدیک شدن به زمان بند غروب و پایان قطعنامه ۲۲۳۱ به دنبال استفاده از این اهرم هستند. در چنین شرایطی، تحلیلگران می‌گویند سه مسیر پیش روی ایران است.

مسیر اول؛ روبرو شدن با ماشه

برخی تحلیلگران و کارشناسان حوزه سیاست خارجی یا کسانی که در این عرصه اظهارنظر می‌کنند، می‌گویند با توجه به تحریم‌های سنگین و یک جانبه ایالات متحده علیه ایران، بازگشت قطعنامه‌ها تاثیر اقتصادی زیادی ندارد و نیازی نیست که ایران برای جلوگیری از بازگشت آن‌ها، امتیازی به طرف مقابل بدهد. در این مسیر، راه‌حل دیپلماتیک کار نمی‌کند، موعد ضرب‌العجل مورد نیاز اروپایی‌ها برای فعالسازی مکانیسم پس‌گشت تمدید نمی‌شود و ایران از لحاظ سیاسی و حقوقی به دوران پیش از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ باز می‌گردد و تحت تحریم شورای امنیت قرار می‌گیرد. در مسیر نخست، محتمل‌ترین واکنش ایران به خروج از معاهده عدم اشاعه (NPT) است که فضای سیاسی و بازی را عوض خواهد کرد.

مسیر دوم؛ تمدید ماشه

دومین مسیر برای شرایطی‌ست که امید به کار کردن دیپلماسی وجود دارد و دو طرف احتمال می‌دهند که شاید از این مسیر بتوان مشکل را حل کرد. تمدید ماشه که گفته می‌شود پیشنهاد اروپایی‌هاست و ایران به صورت علنی با احتمال انجام آن مخالفت کرده، صرفاً بازگشت قطعنامه‌ها را به تعویق می‌اندازد. چوب قطعنامه‌ها بالای سر ایران نگه داشته می‌شود و مشخص هم نیست در این ۶ ماه که به عنوان زمان تمدیدی قطعنامه ۲۲۳۱ مطرح می‌شود، راه‌حلی دیپلماتیک یافت شود.

مسیر سوم؛ خرید زمان تا گذشت ضرب‌العجل

مسیر سوم، بعیدترین مسیری‌ست که می‌تواند پیموده شود. در صورتی که در زمان مشخص شده تا موقع پایان قطعنامه ۲۲۳۱ این مکانیسم استفاده نشود، با پایان قطعنامه ۲۲۳۱ دیگر آن‌ها نمی‌توانند قطعنامه‌های پیشین را بازگردانند. پس از آن نیز حتی اگر پرونده هسته‌ای ایران از سوی شورای حکام آژانس به شورای امنیت ارجاع شود، صدور قطعنامه علیه ایران بسیار سخت است. چرا که اجماع جهانی پیشین علیه ایران وجود ندارد و روسیه و چین به احتمال زیاد جلوی قطعنامه‌های تحریمی ایران را می‌گیرند. کاری که در دوران پیشین و دهه هشتاد در مقابل هیچ کدام از قطعنامه‌های فصل هفتی انجام ندادند.

این مسیر بعیدترین گزینه است چون طرف اروپایی از یک سو محاسبه می‌کند که تا قبل از پایان ریاست کره جنوبی بر شورای امنیت و سپردن صندلی ریاست به روسیه کار خود را انجام دهد تا درگیر دشواری‌های احتمالی نشود و همچنین این که طرف مقابل نمی‌خواهد این اهرم را بدون حل مسئله از دست بدهد.