مذاکرات ویتکاف-پوتین در سایه تحریم‌های قریب‌الوقوع
سه ساعت گفت‌وگوی محرمانه: چه چیزی در پشت درهای بسته کرملین گذشت؟
در پی تشدید تنش‌ها بر سر جنگ اوکراین، استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ، به درخواست کرملین با پوتین دیدار کرد تا از تحریم‌های جدید آمریکا جلوگیری کند؛ اما نتیجه این مذاکرات سه‌ساعته همچنان مبهم است. ترامپ تهدید کرده در صورت عدم توافق صلح تا جمعه، تحریم‌های گسترده علیه روسیه و خریداران انرژی این کشور را اجرا خواهد کرد.
فرارو- کوین لیپتاک خبرنگار و تحلیلگر ارشد شبکه خبری سی.ان.ان
به گزارش فرارو به نقل از شبکه سی.ان.ان، استیو ویتکاف، فرستاده ویژه و معتمد دونالد ترامپ، روز چهارشنبه به درخواست کرملین با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه دیدار کرد؛ تلاشی اضطراری و در واپسین لحظات از سوی مسکو برای جلوگیری از اعمال تحریم‌های سنگینی که ترامپ وعده داده بود تا پایان همین هفته اجرایی شود.
سه ساعت گفت‌وگوی محرمانه؛ روسیه و آمریکا در آستانه توافق؟
به گزارش خبرگزاری رویترز، استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ صبح چهارشنبه وارد مسکو شد و در فرودگاه مورد استقبال کیریل دمیتریف، نماینده سرمایه‌گذاری روسیه قرار گرفت. کرملین بعدتر ویدئویی منتشر کرد که دست دادن استیو ویتکاف با ولادیمیر پوتین را پیش از آغاز مذاکرات نشان می‌دهد. به گزارش خبرگزاری دولتی تاس و به نقل از سرویس مطبوعاتی ریاست‌جمهوری روسیه، این دیدار نزدیک به سه ساعت به طول انجامید. با این حال، هنوز مشخص نیست آیا پوتین توانست ویتکاف و عملاً ترامپ را متقاعد کند که واقعاً به پایان دادن جنگ در اوکراین علاقه‌مند است یا نه. دونالد ترامپ که پیشتر آشکارا نسبت به نیت واقعی پوتین تردید ابراز کرده بود، همچنان محتاطانه نسبت به خطر فریب خوردن از رهبر روسیه واکنش نشان می‌دهد.
در حالی که ولادیمیر پوتین همچنان بر تحقق اهداف حداکثری خود در جنگ اوکراین شامل تصرف کامل مناطق دونتسک، لوهانسک، زاپوریژیا و خرسون و تضعیف اساسی توان نظامی کی‌یف اصرار می‌ورزد، فضای مذاکرات با هیئت آمریکایی پرتنش و مبهم باقی مانده است. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، یک روز پیش از اعزام فرستاده ویژه‌اش به مسکو اعلام کرد که اعمال تحریم‌های جدید علیه روسیه را تا پایان این مذاکرات به تعویق می‌اندازد. او در کاخ سفید به خبرنگاران گفت: «منتظریم ببینیم چه پیش می‌آید. در آن زمان تصمیم خواهیم گرفت.» در همین حال، استیو ویتکاف هنگام ورود به روسیه و در پاسخ به پرسش خبرنگاران درباره انتظاراتش از گفت‌وگوهای پیش‌رو، از هرگونه اظهار نظر خودداری کرد.
پشت پرده تماس ترامپ و زلنسکی؛ آماده‌باش برای جنگ اقتصادی تمام‌عیار
فضای مسکو در آستانه دیدار تازه استیو ویتکاف و ولادیمیر پوتین، تفاوتی چشمگیر با آخرین ملاقات آن‌ها در ماه آوریل دارد. نارضایتی فزاینده ترامپ از همتای روسی‌اش طی ماه‌های اخیر، سایه‌ای سنگین بر این مذاکرات انداخته است. از بهار تا امروز، روسیه با شدت بیشتری در برابر تلاش‌های آمریکا برای میانجی‌گری در بحران اوکراین ایستادگی کرده و حملات موشکی و پهپادی خود به شهرهای اوکراین از جمله پایتخت این کشور، کی‌یف را افزایش داده است.
تنها یک روز پیش از ورود ویتکاف به مسکو، ترامپ در تماسی تلفنی با ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، درباره احتمال اعمال تحریم‌های تازه علیه روسیه رایزنی کرد. به گزارش منابع آگاه، زلنسکی در گزارشی در شبکه‌های اجتماعی تأکید کرد این تحریم‌ها می‌تواند «تأثیرات بزرگی» بر اقتصاد روسیه داشته باشد. به گفته زلنسکی، دو طرف همچنین درباره افزایش کمک‌های تسلیحاتی آمریکا به اوکراین که هزینه آن عمدتاً توسط متحدان ناتو تأمین خواهد شد و ماه گذشته با موافقت ترامپ همراه شد تبادل نظر کردند.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، از کارشکنی‌های روسیه در مسیر برقراری صلح در اوکراین به‌شدت ناراضی است. او در اظهاراتی بی‌پرده، حملات هوایی روسیه را «نفرت‌انگیز» خوانده و در مکالمات تلفنی پرتنش با ولادیمیر پوتین، او را متهم کرده که «مزخرفات» تحویل می‌دهد. ترامپ به مسکو ضرب‌الاجل داده تا جمعه جاری یا با توافق صلح موافقت کند یا آماده باشد با موج جدیدی از تحریم‌ها از جمله تحریم اقتصاد روسیه و خریداران محصولات انرژی این کشور روبرو شود. ناامیدی ترامپ از تعلل کرملین موجب شد جدول زمانی اولیه ۵۰ روزه خود را به طور قابل توجهی کوتاه‌تر کند.
با این حال، رئیس‌جمهور آمریکا درباره میزان تأثیرگذاری این تحریم‌ها تردید دارد. او تأکید می‌کند که روسیه طی سالهای گذشته با مهارت فراوان، راه‌های متعددی برای دور زدن انبوه تحریم‌های غرب یافته است. ترامپ روز یکشنبه در جمع خبرنگاران گفت: «تحریم‌هایی وضع خواهد شد، اما آن‌ها در دور زدن تحریم‌ها مهارت دارند. می‌دانید، آن‌ها آدم‌های زیرکی هستند و در دور زدن تحریم‌ها واقعاً خوب عمل می‌کنند. بنابراین باید ببینیم چه می‌شود.»
چین و هند در خط آتش؛ آیا آمریکا خریداران اصلی نفت روسیه را تحریم می‌کند؟
دونالد ترامپ اواخر هفته گذشته اعلام کرد به منظور حفظ «آمادگی»، دستور جابه‌جایی دو زیردریایی هسته‌ای آمریکایی را صادر کرده است؛ اقدامی که مستقیماً در واکنش به اظهارات تحریک‌آمیز دیمیتری مدودف، رئیس‌جمهور پیشین روسیه و معاون کنونی شورای امنیت این کشور صورت گرفت. با این حال، حتی مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، با کم‌اهمیت جلوه دادن نقش مدودف در ساختار قدرت روسیه تأکید کرد که اظهارات او «تأثیر خاصی در روند امور نخواهد داشت.»
بر اساس گزارش دو منبع آگاه به سی‌ان‌ان، برخی مقام‌های اروپایی اعلامیه اخیر ترامپ درباره جابه‌جایی زیردریایی‌های هسته‌ای را بیش از هر چیز تلاشی برای نمایش قدرت و ارسال پیام بازدارنده به روسیه در آستانه سفر استیو ویتکاف به مسکو تلقی کرده‌اند. با این حال، هنوز شواهد روشنی از اجرای عملی این جابه‌جایی در دست نیست و مشخص نیست که واشنگتن واقعاً هیچ‌کدام از زیردریایی‌های هسته‌ای خود را به حرکت درآورده باشد.
دونالد ترامپ تهدید کرده اگر تا ضرب‌الاجل جمعه توافق صلح حاصل نشود، دو اقدام جداگانه علیه مسکو اعمال خواهد کرد. یکی از این اقدامات، اعمال تحریم‌های تازه بر واردات کالاهای روسی به آمریکا است؛ تصمیمی که به دلیل توقف تقریباً کامل تجارت میان دو کشور از زمان آغاز جنگ، به نظر بسیاری از تحلیلگران فاقد اثرگذاری چشمگیر خواهد بود.
دونالد ترامپ علاوه بر تهدیدهای پیشین، وعده داده است که در صورت شکست مذاکرات صلح تا ضرب‌الاجل جمعه، «تعرفه‌های ثانویه» علیه کشورهایی وضع خواهد کرد که همچنان به واردات انرژی از روسیه ادامه می‌دهند. این تهدید، چین و هند، دو مشتری اصلی نفت و گاز روسیه را نیز در بر می‌گیرد و بالقوه می‌تواند منابع مالی حیاتی برای ادامه جنگ مسکو را به طور جدی محدود کند. یکی از مقام‌های ارشد آمریکایی درباره واقعیت این تهدید گفت: «آیا واقعاً هشتم اوت یک ضرب‌الاجل قطعی است یا صرفاً بخشی از تاکتیک ترامپ برای ایجاد نقاط فشار و سپس تصمیم‌گیری در لحظه؟ پاسخ این سؤال تا زمانی که ترامپ شخصاً تصمیم نگیرد، روشن نخواهد شد؛ تصمیمی که به عوامل ناشناخته متعددی وابسته می باشد.»
مقامات ارشد آمریکا می‌گویند طی هفته‌های اخیر، برنامه‌ریزی فشرده‌ای برای تدوین تحریم‌های ثانویه علیه خریداران انرژی روسیه جریان داشته و باور دارند میزان ناامیدی ترامپ از پوتین آن‌قدر زیاد است که احتمالاً این‌بار چراغ سبز را برای اجرای این سیاست خواهد داد. با این حال، برخی منابع نزدیک به کاخ سفید تأکید می‌کنند اگر کرملین پیشنهادی جدی برای توقف جنگ ارائه دهد، ترامپ ممکن است در لحظه عقب‌نشینی کند. یکی از این افراد با اشاره به الگوی تصمیم‌گیری ترامپ گفت: «این تصمیم‌ها کاملاً بر اساس حس غریزی اوست و بستگی دارد چطور بتواند آن را به هوادارانش بفروشد.»
ایالات متحده و متحدان غربی تاکنون اقداماتی متعددی برای محدود کردن درآمدهای انرژی روسیه انجام داده‌اند از اعمال سقف قیمتی بر نفت خام روسیه گرفته تا محدودیت‌های بانکی و لجستیکی. اما تا این لحظه، ولادیمیر پوتین به مدد یک «ناوگان سایه» از نفتکش‌هایی با مالکیت پنهان، موفق شده بخشی از این محدودیت‌ها را دور زده و همچنان به چین و هند نفت بفروشد. تحلیلگران می‌گویند ترامپ معتقد است اگر قیمت نفت صادراتی روسیه به شکل قابل ملاحظه‌ای کاهش یابد، می‌توان درآمد مسکو و ماشین جنگی پوتین را واقعاً تضعیف کرد
اقتصاد روسیه در آستانه فروپاشی؛ تورم افسارگسیخته و ناآرامی‌های اجتماعی
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، روز سه‌شنبه در مصاحبه‌ای تلفنی با شبکه سی.ان.بی.سی صریحاً تأکید کرد: «اگر قیمت انرژی را ۱۰ دلار دیگر به ازای هر بشکه پایین بیاورید، پوتین مجبور خواهد شد کشتار را متوقف کند. او انتخابی نخواهد داشت، چون اقتصادش وضعیت اسفناکی دارد.» اقتصاد روسیه، که اکنون زیر فشار بیش از سه سال جنگ فرسایشی و تحریم‌های غرب قرار گرفته، نشانه‌هایی از تزلزل جدی بروز داده است که می توان به تورم افسارگسیخته و جهش قیمت مواد غذایی تا افزایش نارضایتی‌های اجتماعی اشاره کرد. ترامپ پیشتر هشدار داده بود که تعرفه واردات هند را به دلیل ادامه خرید انرژی از روسیه، به طور قابل توجهی افزایش خواهد داد؛ حتی در حالی که همزمان سرگرم مذاکره برای امتیازات تجاری از دهلی‌نوست. دونالد ترامپ تاکید کرد: «آن‌ها [هندی‌ها] دارند ماشین جنگی روسیه را سوخت‌رسانی می‌کنند و اگر قرار باشد این کار را ادامه دهند، من خوشحال نخواهم بود.»
هند در دفاع از خرید نفت و گاز از روسیه استدلال می‌کند این واردات به ثبات بازار جهانی انرژی کمک کرده و از جهش قیمت‌ها جلوگیری نموده است. با این حال، هنوز مشخص نیست ترامپ تا چه اندازه برای اعمال اقدامات تنبیهی جدید علیه چین بابت خرید گسترده انرژی از روسیه جدی است. چرا که همزمان، کاخ سفید همچنان به دنبال دستیابی به یک توافق تجاری جامع با پکن است و منابع آمریکایی از پیشرفت‌های قابل توجه در دور اخیر مذاکرات دو جانبه خبر می‌دهند. با این وجود، اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری آمریکا، در مذاکرات تجاری ماه گذشته در استکهلم، به طور مستقیم به همتایان چینی هشدار داده است که تداوم واردات انرژی از روسیه می‌تواند چین را در معرض تحریم‌های شدید قرار دهد.
ولادیمیر پوتین و شی جین‌پینگ، رؤسای جمهور روسیه و چین، طی سالهای اخیر روابط استراتژیک خود را عمیق‌تر کرده‌اند و حمایت پکن از تلاش‌های جنگی مسکو دیگر محدود به خرید انرژی نیست. چین قطعات کلیدی برای تسلیحات و پهپادهایی که در حمله به اوکراین به کار می‌روند را تأمین می‌کند؛ حمایتی که نگرانی‌های واشنگتن و متحدان غربی را دوچندان کرده است.
بر اساس برنامه‌های رسمی، پوتین و شی قرار است اوایل سپتامبر و در جریان هشتادمین سالگرد پایان جنگ جهانی دوم در پکن دیدار کنند؛ نشستی که انتظار می‌رود پیام روشنی درباره اتحاد عمیق‌تر دو قدرت آسیایی به جهان مخابره کند. در این میان، نقش استیو ویتکاف، فرستاده ویژه آمریکا، در مذاکرات مربوط به پایان جنگ اوکراین کمرنگ‌تر شده است؛ چرا که روسیه از برداشتن گام‌های اساسی برای پایان دادن به جنگ خودداری کرده و فضای دیپلماتیک را بیش از پیش دشوار ساخته است.
در ماه‌های اخیر، دونالد ترامپ و کیت کلاگ، فرستاده ویژه آمریکا در امور اوکراین و روسیه، کانال‌های ارتباطی خود را با مقامات اوکراینی فعالانه حفظ کردند و کلاگ حتی ماه گذشته به کی‌یف سفر کرد. همزمان، ترامپ موضع خود درباره بحران اوکراین را تا حدی تغییر داد و اعلام کرد که این کشور باید «توانایی دفاع از خود را داشته باشد». و این تغییری محسوس نسبت به مواضع پیشین او می باشد.
با این وجود، بازگشت استیو ویتکاف به روسیه پس از ماه‌ها غیبت، بار دیگر نگاه‌ها را متوجه نقش و تجربه او در پیچیده‌ترین مذاکرات دیپلماتیک جهان کرده است. اوایل سال جاری، میان مقامات آمریکایی و حتی برخی کارشناسان روس، نگرانی‌هایی جدی درباره فقدان تجربه دیپلماتیک این توسعه‌دهنده املاک مطرح شد؛ نگرانی‌هایی که با حضور ویتکاف در چندین دیدار ابتدایی‌اش با ولادیمیر پوتین، آن هم بدون مترجم آمریکایی، تشدید شد.
استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ، پس از آخرین دیدار خود با ولادیمیر پوتین خوش‌بینانه اعلام کرده بود که رئیس‌جمهور روسیه «برای اولین بار در چند دهه گذشته، فرصت را برای بازتنظیم روابط آمریکا و روسیه می‌بیند.» اما چند ماه بعد، واقعیت‌ها خلاف این پیش‌بینی را نشان داد: جنگ اوکراین همچنان شعله‌ور است و روابط میان واشنگتن و مسکو در پایین‌ترین سطح خود باقی مانده است. با این حال، حتی زمانی که مذاکرات با روسیه به حاشیه رفت، ویتکاف همچنان در صحنه سیاست خارجی فعال ماند و به‌ویژه در گفت‌وگوهای مربوط به بحران‌های غزه و ایران نقش خود را در حلقه نزدیکان ترامپ حفظ کرد.
