سلاح حزب‌الله؛ موضع ایران و هشدار تحلیلگران
موضع اعلامی و دیرینه جمهوری اسلامی ایران در موضوع سلاح حزب‌الله لبنان و جریان مقاومت اسلامی همواره این بوده است که «ما هر تصمیمی دولت لبنان با مشورت مقاومت بگیرد حمایت می‌کنیم.» اما نظرات دیگری نیز از سوی مقامات رسمی و بلندپایه در این مورد شنیده میشود که می‌توان آن را موضع اعمالی نامید. مواضعی که در میان لبنانی‌ها واکنش‌برانگیز شد.
فرارو- موفقیت یا شکست دولت لبنان در خلع سلاح گروه مقاومت حزب‌الله و ارتباط تنگاتنگ این موضوع با ایران، در معرض توجه قرار دارد.
به گزارش فرارو، دولت لبنان در جریان تصویب طرح پیشنهادی ایالات متحده آمریکا، به دنبال اجرای این خلع سلاح است. اقدامی که با واکنش تند دبیرکل حزب‌الله مواجه شد و او خطاب به دولت هشدار داد که اگر بر این موضوع پافشاری شود، نبردی کربلایی رخ خواهد داد. اصطلاحی که باید در جای خود آن را نیز واکاوی کرد. با توجه به نفوذ ایران در لبنان و حمایت کشورمان از جریان شیعه به صورت سنتی طی دهه‌های پیش و پس از انقلاب، نگاه ایران به مسئله خلع سلاح اکنون مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. علاوه بر این که در لبنان نظرات متفاوتی درباره موضوع سلاح وجود دارد، در داخل کشور هم میان لایه تحلیلی و اجرایی اختلاف نظر در این مورد مشاهده میشود که نگاهی به آینده این سیاست‌ها و نتایج آن دارد. دولت لبنان برای اجرای این برنامه تحت فشار آمریکا، عربستان، اروپا و به طور خاص فرانسه قرار دارد.
موضع رسمی ایران چیست؟
موضع اعلامی و دیرینه جمهوری اسلامی ایران در موضوع سلاح حزب‌الله لبنان و جریان مقاومت اسلامی همواره این بوده است که «ما هر تصمیمی دولت لبنان با مشورت مقاومت بگیرد حمایت می‌کنیم.» اما نظرات دیگری نیز از سوی مقامات رسمی و بلندپایه در این مورد شنیده میشود که می‌توان آن را موضع اعمالی نامید. موضعی که پیش از این مرور شد، از سوی وزیر امور خارجه، دبیر شورایعالی امنیت ملی در سفر به بیروت و همچنین دبیر شورای راهبردی روابط خارجی در هفته‌های گذشته که این موضوع در لبنان و ایران داغ شد، مورد استفاده قرار گرفت. مواضعی که در میان لبنانی‌ها واکنش‌برانگیز شد.
در کنار این مواضع، دو موضع صریح را نیز شاهد بودیم. یک بار علی‌اکبر ولایتی، مشاور امور بین‌الملل مقام معظم رهبری و یک بار نیز سردار ایرج مسجدی، معاون هماهنگ‌کننده نیروی قدس در مواضعی علنی اعلام کردند «خلع سلاح حزب‌الله خوابی‌ست که تعبیر نخواهد شد.» دو موضعی که گفته میشود نواف سلام با نام بردن از این دو مقام عالیرتبه سیاسی و نظامی در دیدار اخیر با علی لاریجانی، نسبت به اتخاذ آنها گلایه کرده است. نکته‌ای که مورد توجه برخی ناظران قرار گرفت این بود که حزب‌الله پس از سفر دبیر شورایعالی امنیت ملی ایران به بیروت، موضع تندتری در خصوص مسئله خلع سلاح اتخاذ کرد.
موضع حزب‌الله
شیخ نعیم قاسم، دبیرکل حزب‌الله روز پنجشنبه در یک سخنرانی به موضوع خلع سلاح و تبعات آن برای لبنان واکنش نشان داد. او در این سخنرانی که به مناسبت اربعین حسینی در بعلبک پخش می‌شد، با تشکر «از جمهوری اسلامی ایران که حمایت مالی و تسلیحاتی و سیاسی از ما به عمل آورد و شهیدانی در این راه داد»، خطاب به دولت و ارتش لبنان گفت: «بارها گفته‌ایم که حملات را متوقف کنید و اسرائیل را از لبنان بیرون کنید، آنگاه ما در بحث امنیت ملی و راهبردی همکاری می‌کنیم. چگونه در دولت از بین بردن شرکایتان در کشور را قبول می‌کنید؟ شما به دنبال حمایت از لبنان نیستید بلکه به دنبال حمایت از حیات خود به زیان زندگی و حیات شرکایتان در کشور هستید. آیا کشور با حمله گروهی بر دیگری به ثبات می‌رسد؟»
دبیرکل حزب‌الله تاکید کرد: «آنانی که دم از انحصار سلاح می‌زنند آیا ندیدند که رئیس ستاد ارتش رژیم صهیونیستی در سرزمین ما به نظامیانش به خاطر این اشغالگری تبریک می‌گوید؟ آیا سخنان نتانیاهو درباره اسرائیل بزرگ را نشنیده‌اید؟ دولت تصمیم خطرناکی اتخاذ کرد و کشور را در معرض بحران بسیار بزرگی قرار داده است. مشروعیت را مقاومت با خون شهدا به دست آورده است و به شما نیازی ندارد و به شما می گویم که ارتش لبنان را وارد فتنه داخلی نکنید. دولت لبنان، تصمیم آمریکا و اسرائیل برای نابودی مقاومت را پیاده می‌کند حتی اگر این روند به جنگ داخلی و فتنه داخلی بیانجامد. مادامی که تجاوزات و حملات دشمن اسرائیلی ادامه دارد، مقاومت سلاحش را تحویل نخواهد داد. مقاومت سلاح‌های خود را تحویل نخواهد داد و در صورت لزوم، کربلایی خواهیم جنگید و اطمینان داریم که پیروز خواهیم شد.»
هشدارها و سناریوها
تحلیلگران حوزه سیاست خارجی، مسائل بین‌الملل و روزنامه‌نگارانی که آن‌هایی که در این حوزه قلم می‌زنند، از زمان طرح موضوع خلع سلاح نظراتی متفاوت راجع به این رویداد اتخاذ کردند. بخشی آنها معتقدند که ادامه مسیر پیشین، با توجه به تحولات پس از ۷ اکتبر تا کنون شرایط را سخت‌تر می‌کند. گروهی دیگر نیز معتقدند که این راهبرد باید ادامه پیدا کند یا مسیری میانه برای آن یافت شود.
احمد زیدآبادی، روزنامه‌نگار و تحلیلگر سیاسی در کانال تلگرامی خود نوشت: «تهدید شیخ نعیم قاسم دبیر کل حزب‌الله مبنی بر غیرمسکون شدنِ لبنان بر اثر جنگ داخلی در صورت اصرار به خلع سلاح این گروه، چه نتیجه دیدارش با علی لاریجانی باشد و چه به ابتکار سازمان تحت رهبری‌اش، محافل منطقه‌ای و بین‌المللی آن را به حساب رویکرد جمهوری اسلامی می‌‌گذارند. این اتفاق رابطه تهران با کشورهای عرب، بخصوص در حوزه جنوبی خلیج فارس و مذاکرات احتمالی با اتحادیه اروپا را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد. در عین حال، انتخاب آقای لاریجانی به عنوان رئیس شورای عالی امنیت ملی نیز از جانب آنها نه اقدامی در جهت ورود ایران به دیپلماسی و مذاکره بلکه حرکتی برای ایستادگی و مقاومت بر مواضع مرسوم جمهوری اسلامی تفسیر میشود. آیا این به معنای خروج سیاست رسمی جمهوری اسلامی از وضعیت تعلیق به نفع آماده شدن برای رویارویی است؟ گام‌های بعدی مشخص خواهد کرد.»
مسعود ادریسی، سفیر پیشین ایران در لبنان در گفتگویی با روزنامه هم‌میهن، ضمن برشمردن حقایق مشکلات لبنان و تهدیدهایی که این کشور از ناحیه اسرائیل احساس می‌کند، درباره موضوع ایران و سلاح حزب‌الله گفت: « تصور من این است که ایران باید بحث خلع سلاح حزب‌الله را به عهده خود لبنانی‌ها بگذارد. اینکه در تهران اظهاراتی مطرح شود که دستاویزی برای مقام‌های دولت لبنان شود که ادعا کنند ایران در امور لبنان دخالت می‌کند، نه به نفع مقاومت است، نه به نفع حزب‌الله و نه به نفع شیعیان لبنان و باعث میشود که آنها تحت فشار بیشتری قرار بگیرند. در نتیجه موضع منطقی و اصولی ایران باید این باشد که موضوع سلاح مقاومت یک مسئله داخلی لبنان است و باید خود لبنانی‌ها با گفت‌وگو این مسئله را حل کنند. باید این مسئله را در اختیار خود مقاومت قرار داد. اینکه ما اظهارنظرهایی کنیم که باعث عکس‌العمل دولت لبنان شود، این اظهارنظرها برای مقاومت مفید نیست.»
آرمین منتظری، مترجم و روزنامه‌نگار در توئیتر نوشت: «آیا موضع وزیر خارجه ایران در دفاع از حزب‌الله در شرایط فعلی که حزب‌الله لبنان تحت فشار دولت لبنان برای خلع سلاح است، به حزب‌الله کمکی می‌کند؟ یا دردسر بیشتری درست می‌کند؟» او همچنین در مورد سفر لاریجانی به بیروت نیز اینگونه نوشت: « حالا که چند روز از سفر آقای علی لاریجانی به لبنان گذشته، خوب است ایشان تشریح بفرمایند که دستاورد سفر آنگونه‌ای ایشان به لبنان چه بود و دقیقا چه کمکی به حزب‌الله لبنان کرد؟ و نظر مشورتی وزارت خارجه در خصوص این سفر چه بود؟»
محمدعلی حسن‌نیا، کارشناس مسائل لبنان در گفتگویی با سایت جماران، درباره آینده موضوع خلع سلاح و راه جلوگیری از بحران گفت: « حالت ایده‌آل همین چیزی است که آقای لاریجانی [در این سفر] گفت؛ یعنی دولت لبنان با همفکری مقاومت و طوایف مختلف، به یک راه‌حل مرضی‌الطرفین برسند. کما اینکه حزب‌الله نیز اعلام کرده به شرط رسیدن به یک راهبرد دفاع ملی، مشکلی با گفت‌وگو و مذاکره ندارد. اکنون ارتش لبنان حتی در حد یک پلیس ضدشورش هم نیست، زیرا فاقد هر گونه سلاح سنگین، تانک، پهپاد، موشک، ناو و... است و به لحاظ نیروی هوایی فقط دو هلیکوپتر معمولی دارد. چنین ارتشی چطور می‌تواند در مقابل اسرائیل بایستد؟ حزب‌الله خواهان گفت‌وگو بر سر طراحی یک راهبرد دفاع ملی است. ظاهرا منظور حزب‌الله از چنین راهبردی، تبدیل مقاومت لبنان به چیزی مانند حشدالشعبی و بسیج مردمی است که در ذیل دولت فعالیت کند. اگرچه که رئیس‌جمهور لبنان این ایده را رد و اعلام کرده که اجازه نمی‌دهد حشدالشعبی دومی در لبنان تشکیل شود.»
محمد خواجوئی، پژوهشگر مسائل لبنان در روزنامه خراسان نوشت: «شاید امروز پیشنهاد سال ها پیش میشل سلیمان رئیس جمهوری لبنان در سال های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۴ برای تدوین استراتژی دفاع ملی لبنان که هدف از آن نه خلع سلاح حزب ا... بلکه چارچوب مندتر کردن آن و هماهنگ کردن آن با دولت است، بتواند مبنای خوبی برای رسیدن به یک توافق جمعی باشد. اما چالش مهم در این زمینه، مداخله آمریکا و اسرائیل در لبنان است. آمریکا از طریق سیاسی و اسرائیل از طریق نظامی و امنیتی، درصدد فشار به لبنان برای اجرای یک طرفه طرح خلع سلاح حزب ا... است. فشارهایی که در صورت ایستادگی نکردن مقام های لبنان در برابر آن ها می تواند توازن و تعادل طایفه ای و سیاسی در این کشور را برهم بزند و این خطر بزرگی برای امنیت و ثبات آن است.»
محسن صالحی‌خواه، روزنامه‌نگار در یادداشتی تلگرامی از زاویه‌ای دیگر به ارتباط سلاح حزب‌الله و ایران اشاره کرد: «آنچه ایران در منطقه انجام می‌دهد، در مطالعات امنیتی ذیل اقدامات پنهان دسته‌بندی میشود. بدون استثناء تمام کشورهای بازیگر از شرق تا غرب دست به این اقدامات می‌زنند اما تنها ایران است که آنها را به عرصه تبلیغات می‌آورد و به آن افتخار می‌کند. نامش را گذاشتند نهضت‌ها و از اقدام پنهان آن را تبدیل کردند به اقداماتی آشکار. تبعات آن و تناقض‌هایش هم تهران را رها نمی‌کند. نه می‌تواند بگوید این کارها را انجام نداده و نه می‌تواند الان موضعی بگیرد که نشان دهد سیاستش رو به تغییر است. همین امروز می‌دانیم جریان‌ها مسلح در مناطق مرزی ایران به صورت مستقیم و غیرمستقیم با سرویس‌های حریف در ارتباط هستند و با آنها کار می‌کنند. کدام مقام آمریکایی، اسرائیلی، فرانسوی، انگلیسی می‌آید و درباره این مسائل به صورت علنی صحبت می‌کند؟ این رویکرد طی چند دهه وجود داشته و امروز دستاویزی برای فشار سیاسی بر ایران است»
