شهریور باستانی و طالع اساطیری متولدین آن
در باورهای مزدایی، امشاسپند شهریور یکی از شش فروغ ایزدی است که در کنار اهوره‌مزدا، جهان را نگاه می‌دارد و نماد قدرت، فره، عدالت و شهریاری راستین است.
فرارو- در دل تقویم باستانی ایران، هر ماه نه تنها یک واحد زمانی، بلکه نمادی از باورها، ایزدان و اسطوره‌های کهن است. شهریور، ششمین ماه سال خورشیدی نیز ریشه در عمیق‌ترین لایه‌های اسطوره‌ای و زبانی ایران دارد. لایه‌هایی که ما را به دوران نخستین ایرانیان و اولین باروهای فلسفی آنها می‌برد.
به گزارش فرارو، شهریور از زمان ساسانیان و شاید پیش‌تر از آن در میان زرتشتیان به عنوان یکی از ماه‌های سال شناخته می‌شد. اما این ماه در باور ایرانیان باستان چگونه ماهی بود و در طالع متولدین این ماه چه می‌دیدند؟
شهریور باستانی
ماه شهریور در تقویم ایران باستان جایگاهی ویژه و عمیق دارد، چرا که هم از منظر زبان‌شناسی و هم از منظر اساطیری، بازتاب‌دهنده یکی از مهم‌ترین ارزش‌های دینی و فرهنگی ایرانیان است. واژه «شهریور» از اوستایی Xšaθra Vairya گرفته شده که در فارسی میانه به صورت «شَهریوَر» درآمده و معنای آن «شهریاریِ برگزیده» یا «قدرتِ مطلوب» است. در حقیقت این واژه یکی از امشاسپندان آیین زرتشتی را معرفی می‌کند؛ موجودی مینوی که مظهر پادشاهی الهی، عدالت و حاکمیت آرمانی است. در اوستا، شهریور امشاسپندی است که پاسدار فلزات و نماد قدرت درست به شمار می‌آید و به‌ویژه نماینده نظم اجتماعی و سیاسی بر پایه راستی است. بدین‌گونه، نام شهریور نه صرفاً عنوان یک ماه، بلکه بیانگر آرمانی بود که ایرانیان همواره در پی تحقق آن در جامعه و زندگی فردی خود بودند.
ورود شهریور به تقویم ایرانی نیز بر این اساس استوار بود. در گاه‌شماری زرتشتی، هر ماه با نام یکی از ایزدان یا امشاسپندان نامیده می‌شد تا مردم با گذر روزها همواره به یاد نیروهای مینوی باشند. ماه ششم سال را به شهریور اختصاص دادند تا در میانه سال، یادآور پایداری و استواری حکومت مینوی باشد. چنین نام‌گذاری‌ای باعث شد که زمان در ایران باستان نه صرفاً بر اساس حرکت خورشید و ماه، بلکه به‌مثابه پیوندی مقدس میان جهان خاکی و جهان مینوی درک شود. از همین روست که «شهریورگان» یا جشن ویژه این ماه، یکی از جشن‌های مهم تقویم مزدایی بود و مردمان در آن روز به نیایش شهریور و گرامی‌داشت عدالت و دادگری می‌پرداختند.
طالع باستانی متولدین شهریور
فراتر از بُعد دینی و تقویمی، شهریور در اسطوره‌های ایرانی نیز رنگ و بویی خاص دارد. روایت‌ها می‌گویند برخی از پهلوانان و شاهان اساطیری در این ماه زاده شده یا سرنوشت مهمی یافته‌اند. به‌طور نمونه، در سنت‌های اسطوره‌ای مربوط به کیانیان، شهریور زمانی است که جهان در اوج پایداری خود قرار می‌گیرد و بسیاری از زادن‌های پهلوانان با این دوره هم‌زمان دانسته شده است. گرچه منابع مستقیم کمی باقی مانده، اما در برخی نقل‌ها تولد شخصیت‌هایی چون «زال» یا روزهای سرنوشت‌ساز رستم با ماه شهریور پیوند داده شده است. همچنین در آیین‌های محلی برخی مناطق ایران، این باور وجود داشت که شهریورماه زمان تولد کسانی است که قدرت، پشتکار و توانایی رهبری در سرشت آنها نهاده شده است.
متولدان شهریور در باورهای ایران باستان، کسانی بودند که زیر سایه شهریورِ امشاسپند به دنیا آمده‌اند و به همین دلیل سرشتی دادگر، پایبند به راستی و در عین حال سخت‌کوش داشتند. آنها را مناسب برای پاسداری از جامعه، داوری در اختلافات و حتی فرمانروایی می‌دانستند. باور بر این بود که شهریوریان با فلزات و زمین پیوندی خاص دارند، چرا که شهریور نگهبان فلزات بود. بنابراین، شهریوریان کسانی شمرده می‌شدند که می‌توانستند سختی‌ها را چون آهن تاب آورند و در برابر نادرستی‌ها بایستند. در طالع آنان، کامیابی در کارهای اجتماعی و سیاسی برجسته بود، چرا که جوهره وجودشان با مفهوم «شهریاری برگزیده» آمیخته دانسته می‌شد.
