چه کسی دریاچه را کشت؟

علی صمدی؛  دریاچه زیبای ارومیه، نگین درخشان شمالغرب نفس‌های آخر خود را می کشد و گویا این بار امیدی به زنده ماندن او نیست. چی هست، دریاچه درخشان، با آن جایگاه  والا و قدسی اش در اساطیر ایران زمین مظلومانه رخ در نقاب خاک می کشد. روزگاری 24 رودخانه با آب های خروشان، به این دریاچه زیبا سلام می کردند رودخانه هایی که دیری است غزل خداحافظی را خوانده اند زیرا مسئولان و کارشناسان ما سد را نه وسیله تنظیم و ذخیره آب که تنها وسیله ذخیره آب تلقی کردند و در طرفه العینی 24 رودخانه را به قتل رساندند رودخانه هایی که هرکدام یک موجود زنده وبه تنهایی یک زیست محیط بودند.

نیاکان کشاورز ما از دیرباز حرمت خاصی به آب جاری قائل بودند و هنگام تحویل  حق آبه کشاورزی آب باریکه ای را در جوی رها می کردند و به آن « قورد –قوش سویو» یا آب پرنده و چرنده می گفتند. آنها می گفتند و باور داشتند که قطع این آب باریکه گناهی نابخشودنی است و برکت را از آب و خاک می برد.

مسئولان و مهندسان ما به این آب باریکه هم رحم نکردند و 24 رودخانه در حوزه آبریز دریاچه ارومیه را با بی ر حمی تمام به قتل رساندند. حالا لابد خشک شدن دریاچه ارومیه تاوان و مجازاتی برای آن قتل عام است. تاوانی که آن را اکنون باید 16 میلیون جمعیت ساکن در استانهای همجوار دریاچه به بهای سلامت، معیشت و اقتصاد خود بپردازند.

 می گویند تغییرات اقلیمی عامل اصلی خشک شدن دریاچه ارومیه است. اگر چنین است چرا دریاچه وان خواهر دوقلوی دریاچه ارومیه در فاصله چند ده کیلومتری خشک نشده است؟ از آن گذشته از کجا خشکی و کم ابی دریاچه ارومیه خود عامل تغییر اقلیم نباشد ؟

چه همایش‌ها و گردهمایی ها و سمینارها که برای نجات دریاچه ارومیه برگزار نشد و چه اعتباراتی که برای این کار اختصاص یافت و نیافت. طرح های عجیب و غریب بر روی کاغذ آمد: انتقال آب از ارس، از خزر، از دریاچه وان ترکیه و حتی از مریخ! ولی کسی به فکرش نرسید که اراضی کشاورزی اطراف دریاچه را به سامانه های نوین آبیاری مجهز کند. هم اکنون از 280 هزار هکتار زمین کشاورزی حوزه آبریز دریاچه ارومیه تنها در 80 هزار هکتار طرح های نوین آبیاری اجرا شده یا در حال اجراست.

مسئولان بخشی نگر، سالیان دراز با ایجاد باغات میوه به جای تاکستان ها، تبدیل اراضی دیم به آبی و افزایش سطح زیر کشت گندم و جو در مقابل دوربین ها پز توسعه دادند و با کارهای بی مبنا زمین زیر پای مردم را خالی کردند. 35 سانتی متر فرو نشست سالیانه زمین در کشور، فاجعه ای در حد انفجار چندین بمب اتمی.

در دولت دوم آقای خاتمی طرح آیش گذاری زمین های کشاورزی تصویب شد. کشاورزان هرساله مقدارمعینی از زمین‌های کشاورزی خود را کشت نکنند و پول محصولات خود را نقدا از دولت بگیرند. این طرح با نعره های غیورانه نمایندگان مجلس که ای وای کشاورزی نابود شد- عقیم ماند. کشاورزان شریف حوزه آبریز دریاچه ارومیه هم البته به جای حرمت گذاشتن به سنت نیکوی آیش گذاری زمین کشاورزی با کشت چندباره زمین کشاورزی در طول سال آخرین ضربه ها را به پیکر نحیف دریاچه وارد کردند.

 یکی از کارشناسان آب می گفت در کشورهای دیگر حق آبه محیط زیست اولویت اول در توزیع منابع آب است اما درکشور ما اولویت آخر است و غالبا هم فراموش می شود  و اینگونه است که دریاچه زیبای ارومیه، عروس نیل چشم شمالغرب دارد، می میرد از بس که جان ندارد.