«کروچنده»، واژه‌ای که زیر دندان منتقدان صدا کرد

پس از واکنش‌های گسترده به واژه پیشنهادی «کروچنده» برای «کرانچی»، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی غلامعلی حداد عادل در حاشیه مراسم بزرگداشت افشین علاء به بحث و انتقادها درباره واژه‌های جایگزین واکنش نشان داد. 

به گزارش فارس، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی غلامعلی حداد عادل در حاشیه مراسم بزرگداشت افشین علاء، در پاسخ به این پرسش که چرا واژه‌های جایگزین در جامعه متداول نمی‌شوند، گفت: فرهنگستان وظیفه تولید این واژه‌ها را دارد، اما رسانه‌ها، اهل ادب و قلم وظیفه توزیع و ترویج آن‌ها را بر عهده دارند. 

حدادعادل در اشاره به واژه جدید «کروچنده» به جای «کرانچی» گفت که در جریان انتخاب این واژه نبوده و افزود: اگر رسانه‌ها، به‌ویژه رسانه ملی، این واژه را به کار ببرند، به سرعت در میان مردم جا می‌افتد. مشکل اینجاست که برخی از مطبوعات و نویسندگان تمایلی به استفاده از زبان فارسی ندارند و دوست دارند با به‌کارگیری لغات خارجی، خود را فردی با دانش بالا نشان دهند. 

«کروچنده» به ماده غذایی گفته می‌شود که هنگام جویدن به دلیل شکنندگی، در دهان صدا ایجاد می‌کند و «کروچندگی» (کرانچینس) هم به خاصیت بافت این نوع ماده غذایی اشاره دارد. 

در توضیح فرهنگستان همچنین آمده که واژه «کروچ کروچ» در لغت‌نامه به معنای «آواز چیزهای ترد و شکننده زیر دندان چون قند و نان خشک و خیار و مانند آن» است. 

فرهنگستان زبان و ادب فارسی سال‌هاست که در تلاش برای واژه‌گزینی معادل‌های فارسی برای کلمات خارجی است. پیش از این نیز واژه‌هایی مانند «رایانه» (کامپیوتر)، «گوشی هوشمند» (اسمارت‌فون) و «بالگرد» (هلیکوپتر) از سوی این نهاد پیشنهاد و در جامعه متداول شدند. اما در سال‌های اخیر، برخی از واژه‌های پیشنهادی جدید، مثل «تصدانه» (به جای پیکسل» یا «هفتک» (به جای تیک) کمتر مورد اقبال عمومی قرار گرفته‌اند. 

انتخاب برخی از این معادل‌ها آنقدر بحث برانگیز شده که حتی برخی از افراد به جایگاه و اشخاص فرهنگستان زبان و ادب فارسی توهین می‌کنند. 

در نهایت، موفقیت یک واژه جدید در گرو این است که بتواند از مرزهای فرهنگستان فراتر رود و به صورت طبیعی و بدون تلاش زیاد، وارد گفتار و نوشتار روزانه مردم شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که واژه، نه تنها از نظر دستوری صحیح، بلکه از نظر کاربردی نیز موفق باشد.