بازار خودرو پس از مکانیسم ماشه؛ تکرار الگوی برجام؟

مقایسه قیمت خودروها در ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۷ -پیش از خروج آمریکا از برجام - و ۱۰ تیر ۱۳۹۷ -دو ماه پس از آن- نشان می‌دهد که بخش مهمی از بازار خودرو دستخوش تغییرات قابل‌توجهی شده است:

• پراید ۱۱۱: از ۲۳ میلیون به ۲۶ میلیون تومان رسید (۱۳ درصد افزایش)
• پژو ۲۰۷: از ۶۰ میلیون به ۷۳ میلیون تومان (۲۱ درصد افزایش)
• دنا پلاس: از ۶۵ میلیون به ۸۰ میلیون تومان (۲۳ درصد افزایش)
• تویوتا راو۴: از ۳۸۰ میلیون به ۴۲۰ میلیون تومان (۱۰ درصد افزایش)
• پورشه ماکان: از یک میلیارد و ۲۵۰ میلیون به یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان (۱۲ درصد افزایش)

به گزارش اکو ایران، این ارقام در نگاه اول شاید «جزئی» به نظر برسند، چرا که سطح قیمت‌ها در آن زمان بسیار پایین‌تر از وضعیت کنونی بازار بود. اما اگر به درصد تغییرات توجه کنیم، متوجه می‌شویم که حتی خودروهای پرتیراژ داخلی طی تنها دو ماه افزایش‌های بیش از ۲۰ درصدی را تجربه کرده‌اند. این جهش، نشان‌دهنده میزان حساسیت بازار به تحولات سیاسی و روانی در آن مقطع است.

چرا تغییرات به چشم نمی‌آمد؟

دو عامل موجب شد که افزایش‌های آن دوره چندان به چشم نیاید:

سطح پایین مطلق قیمت‌ها: در شرایطی که پراید حدود ۲۳ میلیون تومان بود، افزایش ۳ میلیون تومانی شاید در ذهن خریداران به اندازه امروز «بحرانی» تلقی نمی‌شد.

سرعت پایین‌تر چرخه‌های خبری و تحلیلی: در سال ۱۳۹۷، هنوز بازار خودرو به شکل امروز زیر ذره‌بین شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های آنلاین قرار نداشت.

با این حال، بازار نشان داد که حتی شوک روانی برجام می‌تواند در مدت کوتاهی درصدهای بزرگی از افزایش قیمت را رقم بزند.

ماشه در مسیر برجام؟

اکنون که موضوع فعال شدن مکانیسم ماشه مطرح است، بسیاری از تحلیل‌ها بار دیگر بر «اثرات روانی» آن تأکید می‌کنند. اما تجربه خروج آمریکا از برجام در سال ۱۳۹۷ نشان می‌دهد که حتی اگر اثرات اقتصادی مستقیم محدود باشند، واکنش روانی بازار می‌تواند به‌تنهایی موجی از افزایش قیمت‌ها را رقم بزند.

پرسش کلیدی این است: اگر همان‌طور که در سال ۹۷ دیدیم، اثر روانی به تنهایی توانست رشد ۱۰ تا ۲۳ درصدی قیمت خودرو را ظرف 2 ماه ایجاد کند، آیا می‌توان مطمئن بود که امروز تاثیر روانی نتواند تاثیر چشم‌گیری بر قیمت‌های بازار خودرو بگذارد؟ تازه با فرض اینکه تاثیر اسنپ‌بک فقط روانی باشد.