برگزاری کنسرت در تخت جمشید؛ همگرایی فرهنگی یا تهدید میراث باستانی؟

اجرای ارکستر فیلارمونیک ارمنستان در محوطه تاریخی تخت جمشید سوالاتی را در خصوص پیامدهای احتمالی برای سازه باستانی تخت جمشید و همچنین اهداف برگزاری چنین برنامه‌ای مطرح کرده است. 

به گزارش مهر، شامگاه شنبه، ۱۵ شهریورماه ۱۴۰۴ در محوطه تاریخی تخت‌جمشید کنسرت ارکستر فیلارمونیک ارمنستان به مناسبت صدمین سالگرد تأسیس این ارکستر برگزار شد. 

ارکستر فیلارمونیک ارمنستان به اجرای قطعات موسیقی کلاسیک جهانی پرداخت و اجرای سرود ملی «ای ایران» با همراهی گروه آوازی شیراز، با استقبال گسترده حضار مواجه شد. 

برگزاری این کنسرت در محوطه جهانی تخت جمشید، از سوی مسئولان فرهنگی و گردشگری استان فارس، به عنوان نمادی از همگرایی فرهنگی و پیام‌آور صلح و دوستی میان ملت‌های ایران و ارمنستان معرفی شده است. 

با توجه به ماهیت تاریخی و آسیب‌پذیری بناهای باستانی مانند تخت جمشید، برگزاری رویدادهایی در این مقیاس همواره نگرانی‌هایی را در خصوص تأثیرات فیزیکی و زیست‌محیطی بر سازه به همراه دارد. 

عواملی چون لرزش‌های ناشی از صدا و حرکت جمعیت، احتمال آسیب‌دیدگی سطوح باستانی در اثر تردد و یا حتی تأثیرات ناشی از نورپردازی و تجهیزات فنی، از جمله مواردی هستند که نیازمند بررسی دقیق و رعایت پروتکل‌های حفاظتی ویژه هستند. 

بدون دسترسی به اطلاعات جزئی‌تر در مورد تدابیر اتخاذ شده در زمان برگزاری کنسرت مانند نوع تجهیزات صوتی، محل دقیق استقرار آن‌ها، تدابیر کنترلی برای جمعیت و نحوه محافظت از سازه‌ها، ارزیابی دقیق میزان تأثیر این رویداد بر سازه تخت جمشید دشوار است. 

با این حال، اصولاً برگزاری رویدادهای پرتراکم و پر سر و صدا در چنین اماکن حساسی، نیازمند مطالعات کارشناسی دقیق و اخذ مجوزهای لازم از نهادهای میراث فرهنگی با در نظر گرفتن تمامی جوانب حفاظتی است. 

با این حال، ضرورت توجه به حفظ و نگهداری این میراث گران‌بها ایجاب می‌کند که هرگونه رویداد در چنین مکانی با نهایت دقت، رعایت پروتکل‌های حفاظتی و پس از انجام مطالعات کارشناسی لازم انجام پذیرد تا از هرگونه آسیب احتمالی به بنا جلوگیری شود.  

زمزمه تاریخ در تخت جمشید

محمدجواد جعفری، مدیر پایگاه جهانی تخت‌جمشید، در تشریح جزئیات فنی و فرهنگی برگزاری رویدادهای اخیر در این مجموعه تاریخی، به ویژه کنسرت ارکستر فیلارمونیک ارمنستان، توضیحات جامعی ارائه داد. 

وی با تأکید بر اهمیت حفظ و پویایی این میراث جهانی، بر انجام مطالعات کارشناسی دقیق پیش از برگزاری هرگونه برنامه تأکید کرد. 

مدیر پایگاه جهانی تخت‌جمشید ابتدا به طرح منظر صوتی اشاره کرد و گفت: این موضوع با همکاری دانشگاه هنر تهران انجام شده و این مطالعه شامل بررسی رویدادهای خارجی و فاصله آن‌ها از محوطه اصلی تخت جمشید است و طبق این بررسی، فاصله رویدادها از سازه‌های تاریخی بین ۵۰ تا ۱۰۰ متر بوده و منابع صوتی در محوطه باز و پشت سازه‌ها جانمایی شده‌اند. 

تمامی جوانب برای برگزاری رویدادها در تخت جمشید بررسی می‌شود

جعفری افزود: برگزاری جلسات متعدد با کارشناسان نور، صدا و سایر حوزه‌ها انجام گرفته تا از لحاظ فنی و کارشناسی، تمامی جوانب قبل از برگزاری رویدادها سنجیده شود. 

مدیر پایگاه جهانی تخت‌جمشید، برگزاری این رویدادها را بخشی از وظایف ذاتی مجموعه برای معرفی و پویایی آثار فرهنگی و تقویت ارتباط جامعه با میراث تاریخی دانست و گفت: دغدغه‌های مردمی در این زمینه طبیعی بوده و مجموعه میراث فرهنگی با شفاف‌سازی و ارائه توضیحات لازم، به این نگرانی‌ها پاسخ می‌دهد. 

جعفری در خصوص برنامه‌ای که با هماهنگی استانداری و وزارت امور خارجه برگزار شد، گفت: مجموعه میراث فرهنگی تنها نقش میزبان را بر عهده داشته است. هدف از این برنامه، فراهم کردن بستری برای رویدادهای فرهنگی آتی در تخت جمشید عنوان شد، چرا که این مجموعه نماد هویت ملی و فرهنگی ایران با تاریخی غنی است که شکوه فرهنگ ایرانی و تلفیق هنر و معماری ملل مختلف در دوره هخامنشی را به نمایش می‌گذارد. 

وی به نقش ارمنی‌ها در دوران هخامنشی و حضورشان در ساختارهای معماری و فرهنگی تخت جمشید، به ویژه در تالار ایوان شرقی آپادانا و ایوان شمالی اشاره کرد و افزود: برگزاری کنسرت نشان‌دهنده ریشه‌دار بودن این میراث فرهنگی مشترک است که بیش از ۲۵۰۰ سال قدمت دارد. 

دغدغه‌های فنی رویدادها کاملاً پیش‌بینی شده است

مهدی پارسایی، سرپرست معاون امور گردشگری و زیارت استانداری فارس در پی برگزاری رویدادهای فرهنگی و هنری در مجموعه جهانی تخت جمشید، بر اتخاذ تمامی تمهیدات فنی برای جلوگیری از هرگونه حاشیه و آسیب به این میراث گران‌بها تأکید کرد. 

وی با اشاره به فاصله بیش از ۵۰ متری تأسیسات صحنه از بنای تاریخی و هدایت باندها به سمت مخاطبان گفت: تمامی ملاحظات لازم برای حفاظت از تخت جمشید در نظر گرفته شده است. 

سرپرست معاون امور گردشگری و زیارت استانداری فارس افزود: تخصص بنده در حوزه حفاظت و مرمت آثار تاریخی است و همه دغدغه‌های فنی برای اینکه رویداد هیچ حاشیه‌ای برای تخت جمشید نداشته باشد، پیش‌بینی شده است. فاصله صحنه تا تخت جمشید بیش از ۵۰ متر است و باندها به سمت مخاطب هستند، نه اثر. 

دغدغه اصلی ما حفاظت از تخت جمشید است

وی با یادآوری مرور مباحث فنی صوت در اجرای قبلی در تخت جمشید، گفت: همه ما عضو شورای راهبردی تخت جمشید هستیم و دغدغه اصلی ما حفاظت از تخت جمشید است و به شدت مراقب این موضوع هستیم. 

پارسایی، اجرای ارکستر فیلارمونیک ارمنستان در تخت جمشید را اقدامی مهم در جهت تقویت مراودات بین‌المللی ایران دانست و افزود: موسیقی فیلارمونیک زمینه رشد موسیقی فاخر و ارزشمند را فراهم می‌کند و تقویت و گسترش آن، در ارتقای سطح موسیقی کشور مؤثر خواهد بود. 

وی موسیقی را زبان بین‌المللی اقوام برشمرد و عنوان کرد: تخت جمشید به عنوان پایتخت تاریخی ایران فرهنگی می‌تواند میزبان هنرنمایی ملت‌های مختلف منطقه باشد. تداوم رویدادهای هنری و فرهنگی مشترک با ملت‌های همسایه، نقش مهمی در تقویت پیوندهای عمیق تاریخی و انسانی خواهد داشت. 

پارسایی تولید محتوای رسانه‌ای مناسب در خصوص برگزاری ارکستر ملی فیلارمونیک ارمنستان در تخت جمشید را برای مقابله با تبلیغات نادرست علیه ایران بسیار مؤثر دانست و گفت: تصویرسازی دروغین از شرایط ایران در رسانه‌های دنیا مرسوم است اما برگزاری رویدادهای هنری بین‌المللی نقش مهمی در اصلاح این انگاره‌های غلط خواهد داشت.