آمریکا و ونزوئلا؛ آیا جنگ در راه است؟

 فرارو-رویا پاک سرشت؛ آسمان روابط آمریکا و ونزوئلا ابری است. این جمله نه یک اعلان هواشناسی، بلکه یک جمله خبری در حوزه سیاست خارجی است. ابری بودن آسمان روابط ایالات متحده و ونزوئلا موضوعی جدید نیست اما در هفته‌های اخیر، آمریکا چندین کشتی و هواپیما به منطقه اعزام کرده و بر اساس گفته دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده، حداقل ۱۰ فروند جنگنده F-35 دیگر نیز به پورتوریکو اعظام شده است. برای مشخص تر شدن وخامت اوضاع شاید بد نباشد این را نیز اضافه کرد در این منطقه، از مدتی پیش، چندین کشتی مجهز به موشک‌های کروز تاماهاوک نیز مستقر شده اند که این مجموعه شامل یک زیردریایی نیز می شود.

مادورو و ترامپ؛ چشم در برابر چشم

از همان روزهای نخست ریاست جمهوری دونالد ترامپ، قابل پیش بینی بود که مادورو و ترامپ خیلی زود با یکدیگر درگیر خواهند شد. دولت ترامپ در روزهای ابتدایی سال ۲۰۲۵ گروه Tren de Aragua و تعدادی دیگر از گروههای ونزوئلایی را به عنوان "سازمان‌های تروریستی" معرفی کرد. کاخ سفید مادورو را نیز علنا به عنوان «تروریست مواد مخدر» معرفی و ۵۰ میلیون دلار جایزه برای دستگیری او جایزه تعیین کرد.

ایالات متحده مدعی است که در حال تشدید مبارزه خود علیه کارتل‌های مواد مخدر آمریکای لاتین است. واشنگتن چندین کشتی جنگی نیروی دریایی را به همراه بیش از ۲۰۰۰ تفنگدار دریایی در آب‌های جنوبی کارائیب مستقر کرده است. طبق گزارش‌ها، یک رزم‌ناو موشک‌انداز هدایت‌شونده به نام یو‌اس‌اس ایری و یک زیردریایی تهاجمی سریع هسته‌ای به نام یو‌اس‌اس نیوپورت نیوز نیز قرار است به زودی به منطقه برسند.

این اقدامات در حالی صورت می‌گیرد که دولت ترامپ فشار بر نیکولاس مادورو، رئیس‌جمهور ونزوئلا، را افزایش داده است و مادورو اکنون ایالات متحده را به توطئه برای برکناری خود از قدرت متهم کرده است.دونالد ترامپ معتقد است مادورو، رئیس کارتل ونزوئلایی سانز است. شاید به همین دلیل هم باشد که وقتی از کارولین لیویت، سخنگوی مطبوعاتی کاخ سفید، در مورد احتمال اقدام نظامی مستقیم در ونزوئلا سوال شد، گفت : «رئیس جمهور ترامپ بسیار واضح و منسجم رفتار کرده و آماده است از هر عنصر قدرت آمریکا برای جلوگیری از ورود مواد مخدر به کشورمان و مجازات مسئولان آن استفاده کند.»

برخی تحلیلگران، این جملات را به عنوان تهدید نظامی علیه مادورو تلقی کردند. اما آمریکای لاتین با مداخلات نظامی و تغییر رژیم‌های آمریکا غریبه نیست. واشنگتن از عملیات نظامی پنهان و آشکار در منطقه، از شیلی تا برزیل و از گواتمالا تا گرنادا، حمایت مالی کرده است. حمایت هایی که منجر به تغییر رژیم‌ها در نیمه دوم قرن بیستم شد. برهمین اساس است که حضور یک زیردریایی نظامی و رزم‌ناو موشک‌انداز هدایت‌شونده آمریکایی در نزدیکی آب‌های سرزمینی این کشور، رهبر ونزوئلا را عصبی کرده است.. مادورو از مردان و زنان هم‌میهن خود خواسته است تا به شبه‌نظامیان ملی‌گرا بپیوندند و اعلام کرده : «هیچ امپراتوری به خاک مقدس ونزوئلا دست نخواهد زد». همزمان با افزایش تنش ها، نیروی دریایی ونزوئلا نیز،  کشتی‌های جنگی و پهپادها را برای گشت‌زنی در خط ساحلی مستقر کرده است. در چنین وضعیتی یک سوال مهم این است که شرایط فعلی تا چه زمانی ادامه خواهد داشت و بالاخره نقشه ترامپ برای ونزوئلا چیست؟

برنامه ترامپ برای ونزوئلا دقیقا چیست؟

حجم بالای افزایش نیروهای نظامی آمریکا در منطقه به سرعت منجر به گمانه‌زنی‌هایی در مورد تلاش ترامپ برای برکناری مادورو، از طریق اقدام نظامی شده است. دولت ترامپ اطلاعات کمی در مورد اهداف خود ارائه داده است. با همه این ها، اکثر تحلیلگران موافقند که ایالات متحده در حال آماده شدن برای حمله به ونزوئلا نیست. تقویت نیروی دریایی به احتمال زیاد تلاشی برای وادار کردن دولت‌های آمریکای لاتین به اقدامات شدیدتر علیه قاچاقچیان مواد مخدر است.

سرکوب کارتل‌های مواد مخدر فراملی، به یکی از محورهای اصلی دومین دوره ریاست جمهوری ترامپ تبدیل شده است. او اندکی پس از بازگشت به قدرت در ژانویه، با صدور فرمانی اجرایی، رسماً هشت مورد از این کارتل ها را «سازمان‌های تروریستی خارجی» اعلام کرد. بین این کارتل ها، نام کشورهای مکزیک و ونزوئلا نیز به چشم می خورد.

کاخ سفید در بیانیه‌ای در همان دوره اعلام کرد: «کارتل‌ها در سراسر نیمکره غربی درگیر خشونت و ترور بوده‌اند و این وضعیت نه تنها کشورهای دارای اهمیت قابل توجه برای منافع ملی ما را بی‌ثبات کرده، بلکه ایالات متحده را نیز با مواد مخدر مرگبار، جنایتکاران خشن و باندهای شرور محاصره کرده است.»

مدت زمانی اندک بعد از این بیانیه، ترامپ یک دستورالعمل محرمانه امضا کرد که به پنتاگون دستور می‌داد از نیروی نظامی علیه این کارتل‌ها استفاده کند. مارکو روبیو، وزیر امور خارجه ایالات متحده، رسماً از این دستورالعمل دفاع کرده است. او در این باره گفت که این دستورالعمل به ایالات متحده اجازه می‌دهد «در صورت وجود فرصت، از سایر عناصر قدرت آمریکا، سازمان‌های اطلاعاتی، وزارت دفاع و هر چیز دیگری... برای هدف قرار دادن این گروه‌ها استفاده کند.» اما به فرضیه اولیه برگردیم که چرا هنوز احتمال درگیری بالا نیست. چندین مسئله حقوقی مرتبط با اقدام نظامی مستقیم ایالات متحده در آمریکای لاتین وجود دارد که احتمال وقوع چنین حمله‌ای را کاهش می‌دهد. این اقدام، حاکمیت کشورهای منطقه  را نقض می‌کند، در حالی که انجام حملات بدون تأیید کنگره یا دستور سازمان ملل، خطر نقض ممنوعیت‌های داخلی را به همراه دارد. اما در امان کامل بودن ونزوئلا چیزی نیست که بتوان به راحتی تضمین کرد چون تجربه نشان داده ترامپ قابل پیش بینی نیست.

آیا واقعا ونزوئلا در امان است؟

معمولا وقتی شرایط خطرناکی بین دو کشور دیده می شود، یکی از روشهای گمانه زنی درباره آینده، تورق خاطرات گذشته است. نگاهی به تاریخ روابط ایالات متحده و ونزوئلا نشان می دهد پیش از این نیز شرایط تحریک‌آمیز دیگری در منطقه رخ داده است.

در دسامبر ۱۹۸۹، دولت جورج اچ دبلیو بوش بیش از ۲۰ هزار سرباز آمریکایی را برای حمله به پاناما و دستگیری رهبر قدرتمند آن، مانوئل نوریگا، که در ایالات متحده به اتهام قاچاق مواد مخدر تحت پیگرد قانونی قرار گرفته بود، اعزام کرد. نوریگا در سال ۱۹۹۲ محکوم شد و در سال ۲۰۱۷ در شهر پاناما درگذشت.

درست است که بر اساس نظر تحلیلگران نظامی، تعداد نیروهای آمریکایی که اکنون در کارائیب مستقر شده اند  برای انجام حمله زمینی به ونزوئلا بسیار کم است  اما فرماندهان عملیات ویژه می‌گویند که کماندوها می‌توانند حملات هدفمند یا ماموریت‌های دستگیری یا کشتن اشخاص خاص را از طریق همین کشتی‌های نیروی دریایی و حمله سریع انجام دهند.

دولت مادورو احتمالا با هدف پیشگیری از چنین حمله ای، تهدید کرده که به هر نوع حمله مسلحانه در ونزوئلا با «یورش حداکثری» پاسخ خواهد داد.پس از پرواز جنگنده‌های ونزوئلا بر فراز آسمان ونزوئلا در روز پنجشنبه، دولت ترامپ نیز تهدید ضمنی مبنی بر احتمال حمله را صادر کرده است. پنتاگون در بیانیه‌ای اعلام کرد: «به کارتل اداره‌کننده ونزوئلا اکیداً توصیه می‌شود که هیچ تلاش بیشتری برای ایجاد مانع، یا مداخله در عملیات مبارزه با مواد مخدر و تروریسم که توسط ارتش آمریکا انجام می‌شود، انجام ندهد.»

شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد صرف تهدید مداخله نظامی آمریکا، موضع برخی از کشورهای منطقه را در قبال گروه‌های جنایتکار را سخت‌تر می‌کند.برای مثال رئیس جمهور مکزیک، گفته است که دولت او با ایالات متحده برای مبارزه با قاچاق مواد مخدر همکاری خواهد کرد. وضعیت برای کلمبیا پیچیده تر است.

مادورو اخیراً متعهد شده است که ۱۵۰۰۰ سرباز ونزوئلایی را به مرز با کلمبیا اعزام کند  و از کلمبیا به خاطر اعزام ۲۵۰۰۰ پرسنل نظامی به مرز برای مقابله با «باندهای تروریستی مواد مخدر» تشکر کرده است. مرز کلمبیا و ونزوئلا نفوذپذیر است و مدت‌هاست که نقطه ترانزیت کلیدی برای قاچاقچیان مواد مخدر و قاچاقچیان محسوب می شود.

در جنوب، در پاراگوئه، حمایت رسمی از سیاست‌های ضد کارتل ترامپ را اعلام کرده است و رهبر السالوادور نیز، همیشه به عنوان یک  متحد مورد اعتماد ایالات متحده در مبارزه با کارتل‌های مواد مخدر شناخته می شود. در چنین شرایطی اگر فشار فزاینده و متمرکز آمریکا موفقیت‌آمیز باشد، ممکن است فقط به کمی زمان نیاز باشد تا همه کشورهای آمریکای لاتین با جنگ ترامپ علیه کارتل‌های مواد مخدر منطقه بپیوندند.