هفته متفاوت در سازمان ملل

فرارو- دو مسئله بسیار مهم جهانی یعنی سوریه و مسئله هسته ای ایران می توانند طی هفته جاری با قرار گرفتن در مرکز صحنه باعث احیای دیپلماتیک چشمگیری در مجمع عمومی سازمان ملل شوند.

به گزارش سرویس بین الملل فرارو به نقل از کریستین ساینس مانیتور، برادوی (پایتخت تئاتر جهان) را فراموش کنید. جذاب ترین نمایش در صحنه نیویورک، هفته آینده در سازمان ملل اجرا خواهد شد؛ جایی که رهبران جهان از جمله باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا و حسن روحانی، همتای ایرانی وی برای مخاطبان جهانی سخنرانی می کنند و گشایش های دیپلماتیک در مورد دو مسئله بسیار مهم جهان یعنی سوریه و برنامه هسته ای ایران را به بوته آزمایش می گذارند.

طی سال های اخیر گردهمایی سالانه رهبران جهان در نیویورک برای آغاز نشست مجمع عمومی سازمان ملل بیشتر به یک نمایش تبدیل شده بود تا یک انجمن دیپلماتیک- بخش عمده این نمایش به لطف حضور محمود احمدی نژاد، رئیس جمهوری سابق ایران شکل می گرفت که تئاتر وی با ورژن شوک تحقیر و توجه بسیاری را جلب و پیش درآمدهای دیپلماتیک اندکی را ایجاد می کرد.

اما هفته آینده باید متفاوت باشد. روحانی که سفر شش روزه اش به نیویورک از روز یکشنبه آغاز شد، هجمه جذابیت بین المللی خود را به تریبون سازمان ملل، جایی که انتظار می رود بحث آمادگی ایران برای دستیابی به توافقی منصفانه در زمینه هسته ای را مطرح کند، خواهد برد.

انتظار می رود اوباما که تنها دو هفته پیش تهدید می کرد قدرت نظامی آمریکا را علیه رژیم بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه به دلیل استفاده از تسلیحات شیمیایی در جنگ داخلی آزاد خواهد کرد، از طرح تقریبا یک هفته ای آمریکا- روسیه برای خلاص شدن از انبار تسلیحات شیمیایی سوریه استقبال کند.

همچنین اوباما که در آغاز ریاست جمهوری خود در سال 2009 دست دیپلماتیک به سوی ایران دراز کرده بود، احتمالاً به لحن جدید مقامات ایران توجه نشان خواهد داد و در مورد بکارگیری یک راه حل دیپلماتیک در مناقشه هسته ای ایران و شاید حتی در مورد شکل گیری عصر جدیدی از روابط میان آمریکا و ایران ابراز امیدواری خواهد کرد.

بن رودز، معاون مشاور امنیت ملی کاخ سفید برای ارتباطات استراتژیک گفت: «اوباما در سخنرانی خود تاکید خواهد کرد که آمریکا «راه حل دیپلماتیک» برای بن بست هسته ای ایران را ترجیح می دهد و از آن استقبال می کند.» البته اوباما تاکید می کند که آمریکا و جامعه جهانی می خواهد شاهد گام های ایران در اثبات ماهیت صلح آمیز برنامه هسته ای خود باشد نه خطابت ایران.

رودز در ادامه افزود: «ما همواره مشخص کرده ایم که بر اساس اقدامات دولت ایران تصمیم گیری خواهیم کرد، نه صحبت هایشان.»

شورای امنیت سازمان ملل همچنین طی هفته جاری به قطعنامه متوقف شده ای که برای حمایت از طرح مربوط به تسلیحات شیمیایی سوریه لازم است، خواهد پرداخت. قدرت های غربی می خواهند این قطعنامه آنقدر برنده باشد که اسد را از به تاخیر انداختن مفاد آن یا زیرپاگذاشتن تعهدات خود باز دارد. روسیه تاکنون مانع اعمال قطعنامه ای که استفاده از زور را مجاز بداند، شده چراکه می ترسد آمریکا و فرانسه و دیگر کشورها از این قطعنامه به عنوان چراغ سبزی برای راه اندازی حملات نظامی علیه اسد استفاده کنند.

در نهایت برای بسیاری این سوال مطرح است که: آیا اوباما و روحانی در سازمان ملل با هم برخوردی خواهند داشت و اگر چنین شود آیا با هم دست خواهند داد؟ به هر حال از پیش از انقلاب 1979 ایران تاکنون هیچ گاه چنین نشانه اولیه ای از تصدیق متقابل میان دو کشور رخ نداده است.

با وجود اینکه دورنمای دست دادن مقامات ایران- آمریکا می تواند تا این حد جذاب باشد، اهمیت واقعی سخنان ریاست جمهوری هفته جاری- انتظار می رود روحانی و اوباما روز سه شنبه سخنرانی چند ساعته ای داشته باشند- به وعده هایی است که آنها برای رسیدن به یک گشایش دیپلماتیک در هفته ها و ماه های آتی می دهند.

جیمز والش، دانشیار پژوهشی موسسه مطالعات برنامه امنيت فناوری ماساچوست می گوید: «صحبت های بسیاری در مورد یک برخورد غیررسمی مطرح شده- دست دادن یا احوال پرسی در راهرو- اما من نمی خواهم که بیش از حد بر آن تاکید کنم. آنچه بیشتر اهمیت دارد مسائلی است که میان دیپلمات ها تبادل می شود. در پایان روز، آنچه دولت ها می گویند اهمیت دارد.»

اما والش که در مورد برنامه هسته ای هم با مقامات ایران و هم با مقامات کره شمالی بحث و تبادل نظر داشته می گوید روحانی به خصوص در سخنرانی سازمان ملل خود احتمالا به نشانه های مهمی از رویکرد ایران در مورد بن بست هسته ای در ماه های آتی اشاره خواهد کرد.

به عقیده وی روحانی «باید پیام های خود را برای سه اجتماع متوازن کند- برای آمریکا، برای جامعه گسترده تر جهانی و برای زمان برگشت به تهران.» وی با اشاره به اینکه حضور روحانی در سازمان ملل در واقع نخستین سخنرانی بزرگ داخلی وی خواهد بود، اضافه می کند روحانی «باید روی یک خط راه برود و در این مسیر تلاش کند که به جامعه جهانی نشان دهد به دنبال اهداف آشتی جویانه است اما برای مخاطبان داخلی خود به گونه ای باشد که دهن بین و تابع غرب به نظر نرسد.

ایرانیان - و در واقع جهان- آمده بودند که پس از شرایط بدی که احمدی نژاد ایجاد کرده بود، شاهد تغییر باشند. به نظر می رسید احمدی نژاد از اینکه در سخنرانی های سازمان ملل خود چنان بیدادگرانه باعث خروج دیپلمات ها از جلسه مجمع عمومی شود، لذت می برد. اما روحانی باید بتواند خیلی سریع به مردم کشورش نشان دهد که رویکرد آشتی جویانه وی نتایج مثبتی را به دنبال خواهد داشت.

تریتا پارسی، رئیس شورای ملی ایرانیان آمریکایی در واشنگتن می گوید: «اگر دیپلماسی روحانی نتواند چیزی بیش از تئاتر احمدی نژاد ارائه کند، محافظه کاران ایرانی هدایت امور را بار دیگر به دست خواهند گرفت.»

برخی دیگر از کارشناسان معتقدند که به اوباما و آمریکا بستگی دارد که با روحانی مصالحه کند و از آنچه ممکن است فرصتی کوچک برای کار با لحن جدید تهران باشد، بهره ببرد.

مایکل دویل، استاد سیاست خارجی و امنیت در دانشگاه کلمبیا است می گوید: «آنچه امروز از روحانی می شنویم با آنچه پیشتر از احمدی نژاد می شنیدیم بسیار متفاوت است. ما باید گامی برداریم و گفتگو با وی را آغاز کنیم. اگر اینبار اشتباه کنیم و این فرصت را از دست بدهیم، زمان زیادی طول می کشد تا فرصت دیگری برای حل بحران با ایران به دست آوریم.»

البته در میان مهمانان سازمان ملل برخی افراد هستند که به شدت در مورد نیات روحانی حتی پیش از ورود وی به نیویورک تردید داشتند. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل در بیانات روز جمع خود گفت: «نباید گول صحبت های فریبنده روحانی را بخوریم. معیار عملکرد نظام ایران است نه صحبت های روحانی.

و این بار هم مانند سال های گذشته برخی گروه های مخالف ایرانی قصد دارند خارج از سازمان ملل تظاهرات کنند تا به روحانی نشان دهند که همه از وی استقبال نمی کنند.

انجمن ایرانیان- آمریکایی ها در نیویورک و نیوجرسی راهپیمایی را تدارک دیده که اعضای برجسته دولت بوش- از جمله جان بولتون، نماینده سابق آمریکا در سازمان ملل- همزمان با حضور روحانی در جایگاه خود در سازمان ملل سخنرانی خواهد کرد.