"زمان توافق" و "سانتریفیوژها"در کانون توجه مذاکرات وین

فرارو- ماراتن مذاکرات وین، وارد چهارمین روز شد. در سه روز گذشته این مذاکرات اگر چه پیشرفت اندکی داشته است اما اراده مستحکم دو طرف برای رسیدن به توافق، امید به موفقیت در این مذاکرات را همچنان زنده نگه داشت.

به گزارش فرارو، ششمین دور مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5 در وین با هدف دستیابی به توافق جامع و نهایی از چهارشنبه گذشته (11 تیر) آغاز شد.

به گفته عباس عراقچی، عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای ایران، از روز نخست این مذاکرات دوطرف، جلسات متعددی را هم بصورت دوجانبه، سه جانبه و هم چهارجانبه و هم بصورت دسته جمعی در سطوح مختلف برگزار کردند.

به عقیده عراقچی، روزهای نخست این مذاکرات در حد ارزیابی مجدد از مواضع یکدیگر و مروری بر آنچه که تاکنون مورد بحث و بررسی قرار گرفته بود گذشت تا فهم مشترک از مواضع دو طرف حاصل شود.

مایکل مان سخنگوی کاترین اشتون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم سه روز مذاکره پشت سر گذاشته شده را در سطح کارشناسی ارزیابی کرد.

دیروز و در سومین روز هم مذاکرات در سطح معاونان ادامه پیدا کرد و عباس عراقچی، معاون محمد جواد ظریف، مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران و هلگا اشمید، معاون کاترین اشتون، مذاکره کننده ارشد هسته ای گروه 1+5، نگارش متن پیش نویس توافق جامع را آغاز کردند.

در دو دور مذاکره پیشین، ایران و گروه 1+5 موسوم به "وین4" و "وین5" بر خلاف ادعاهایی که پیش از این از سوی برخی رسانه ها مطرح شده بود از جمله اینکه "دیپلمات های دست به قلم شده اند" تا پیش از این دو طرف ناتوان از ورود به مرحله آغاز نگارش پیش نویس توافق جامع بودند.

بر این اساس ورود به مرحله آغاز پیش نویس توافق جامع در روز سوم این مذاکرات که بیش از 7 ساعت هم به طول انجامید را می توان نقطه عطف این مذاکرات ارزیابی کرد.

با این حال معاونان و کارشناسان ایران و گروه 1+5 در حالی به مرحله نگارش پیش نویس توافق جامع شده اند که همچنان اختلافات جدی پیش روی دو طرف برای دستیابی به توافق جامع و نهایی وجود دارد.

هر چند برای برخی از این اختلافات راه حل هایی پیدا شده است تا مسیر رسیدن به توافق هموار شود از جمله برای مهمترین اختلاف یعنی ظرفیت غنی سازی و تعداد سانتریفیوژهای فعال در ایران.

به ادعای برخی رسانه های غربی در این دور از مذاکرات هسته ای، هیات مذاکره کننده جمهوری اسلامی ایران پذیرفته است تا درخواست خود برای تعداد سانتریفیوژهای فعال در تاسیسات هسته ای خود را تعدیل کند.

پیش از این اعلام شده بود که جمهوری اسلامی ایران خواستار ارتقای تعداد سانتریفیوژهای فعلی خود از 19 هزار سانتریفیوژ فعال در تاسیسات هسته ای نطنز و فردو به 50 هزارسانتریفیوژ و جایگزین کردن سانتریفیوژهای قدیمی IR-1 با نوع جدیدتر IR-2 - که سرعت غنی سازی را به شکل چشم گیری افزایش می دهد - است .

در عوض گروه 1+5 می خواهد ایران تعداد سانتریفیوژهای فعال در تاسیسات هسته ای خود را به چیزی حدود 5 تا 8 هزار دستگاه تقلیل دهد.

لورن فابیوس وزیرامورخارجه فرانسه، هم در آستانه مذاکرات "وین5" اعلام کرده بود که «ما درباره یک موضوع اصلی با یکدیگر اختلاف داریم و آن بحث تعداد سانتریفیوژهاست. ما می‌گوییم ایران باید چند صد سانتریفیوژ داشته باشد اما آنها می‌گویند باید چند صد هزار سانتریفیوژ داشته باشند.»

چهارشنبه گذشته هم رویترز در گزارشی به نقل از یک مقام ایرانی که نخواست نامش فاش شود مدعی شد که ایران قصد دارد ۵۰ هزار سانتریفوژ فعال را نگه دارد و بر سر این رقم معامله نخواهد کرد و حتی به ۴۹٫۹۹۹ سانتریفوژ هم رضایت نخواهد داد.

با این حال همین خبرگزاری روز جمعه به نقل از دیپلمات‌های غربی مدعی شد که جمهوری اسلامی با عقب‌نشینی از مواضع پیشین خود٬ کاهش تعداد سانتریفوژها در آینده برنامه غنی‌سازی خود را پذیرفته است.

به گزارش رویترز٬ با این حال قدرت‌های غربی باز هم خواستار عقب‌نشینی بیشتر ایران و توافق بر سر تعداد کمتری سانتریفوژ فعال در برنامه غنی‌سازی ایرانند.

چهارشنبه گذشته اعضای تیم مذاکره کننده جمهوری اسلامی ایران پیش و پس از ورود به وین، محل دور ششم مذاکرات هسته ای با گروه 1+5 در مصاحبه های جداگانه اعلام کرد بودند که ایران اگر محدودیتی در این مذاکرات بپذیرد این محدودیت ها موقتی است.

مجید تخت روانچی، معاون اروپا و آمریکای وزارت امور خارجه و عضو تیم مذاکره کننده در تهران و پیش از عزیمت به وین گفته بود: به هیچ وجه هیچ محدودیتی را در قالب این گفت وگوها برای همیشه و مادام العمر نمی پذیریم.

عباس عراقچی عضو ارشد تیم مذاکره کننده ایران هم پس از ورود به وین گفته بود: اگر به خاطر اعتماد‌سازی محدودیت‌هایی را قبول کنیم برای یک دوره‌ زمانی مشخص و موقتی خواهد بود.

دیروز هم عراقچی، با رد اخبار مطرح شده درباره پذیرش کاهش تعداد سانتریفیوژها از سوی ایران و گمانه‌زنی رسانه‌ای خواندن آن بار دیگر تاکید کرد: اگر هر محدودیتی را برای اعتماد سازی قبول کنیم، موقتی و دارای دوره زمانی است و هیچ چیزی برای ابد پذیرفته نمی‌شود.

با وجود رد گزارش های منتشر شده درباره تعدیل مواضع جمهوری اسلامی ایران پیرامون تعداد سانتریفیوژهای فعال، می توان گفت که اگر چنین تعدیلی هم صورت گرفته باشد یک عقب نشینی بزرگ محسوب نمی شود.

تیم مذاکره کننده هسته ای ایران با افزایش سقف درخواست خود از 19 هزار سانتریفیوژ فعلی به 50 هزار سانتریفیوژ تلاش داشته است که طرف مقابل را به پذیرش داشته های کنونی جمهوری اسلامی ایران مجاب کند.

اگر چنین امری در پایان این مذاکرات تحقق پیدا کند و گروه 1+5 داشته های کنونی ایران را مورد پذیرش قرار دهد، یک موفقیت بزرگ برای تیم مذاکره کننده ایران رقم خواهد خورد.

چرا که نیاز کنونی جمهوری اسلامی ایران با در اختیار داشتن تنها یک نیروگاه بوشهر که بخشی از سوخت ان هنوز توسط روس ها تامین می شود، در حال حاضر حتی کمتر از 19 هزار سانتریفیوژ کنونی است و در صورتی که تاسیسات هسته ای کشور افزایش یابد که برای حتی 5 سال آینده هم چشم اندازی برای آن نمی توان متصور بود، همین تعداد سانتریفیوژ هم می تواند نیاز کشور را پاسخگو باشد.

اما اگر قراردادهای ایران با روسیه برای احداث 2 نیروگاه هسته ای جدید وارد مرحله اجرایی شود که 3 تا 5 سال زمان نیاز دارد، آن وقت ایران به سانتریفیوژهای بیشتر نیاز پیدا خواهد کرد که این همان زمانی است که می تواند همزمان با مرحله عادی شدن و پایان توافق جامع احتمالی ایران و گروه 1+5 باشد.

هر چند در خصوص زمان عادی شدن پرونده ایران و «مدت زمان توافق جامع» میان ایران و گروه 1+5 هنوز اختلاف نظرهایی وجود دارد و این اختلاف هم اکنون در وین به یکی از موانع توافق اعلام می شود.

روزنامه «کریستین ساینس مانیتور» آمریکا دیروز در گزارشی درباره موانع پیش روی ایران و گروه 1+5 در وین، یکی دیگر از شکاف‌های موجود بین طرفین را «مدت زمان توافق جامع هسته‌ای» برشمرد.

«هنری سوکولسکی»، مدیر اندیشکده «سیاست عدم کنترل سلاح هسته‌ای» مستقر در واشنگتن می‌گوید که این مسئله موردی «نهفته» در حصول توافق هسته‌ای است.

بر اساس این گزارش، آمریکا خواهان توافقی 20 ساله است اما ایران توافق در چارچوب زمانی 3 ساله را می‌خواهد که از دید آمریکا حساسیت‌هایی را نسبت به نیات هسته‌ای ایران برخواهد انگیخت.

روزنامه لس‌آنجلس تایمز هم در گزارشی درباره مذاکرات نوشت: به نظر می‌آید اختلاف اصلی میان ایران و 1+5 در مورد طول مدت اجرایی توافق نهایی باشد .

لس‌آنجلس تایمز در ادامه گزارش خود نوشت: خواسته ایران و شش قدرت جهانی در این خصوص که هم‌اکنون بر سر میز مذاکره قرار دارند فاصله زیادی از هم دارند. ایران می‌خواهد که توافق جامع نهایی بر سر برنامه هسته‌ای‌اش تنها پنج سال ادامه داشته باشد. این در‌ حالی است که آمریکا و هم‌پیمانانش خواستار یک دوره 20ساله و یا حتی بیشتر برای این توافق هستند.

بر این اساس در ادامه مذاکرات وین6 اولویت دو طرف تمرکز بر دستیابی به توافقی حول محور مدت زمان توافق جامع خواهد بود. البته اختلافات دیگر همچنان پابرجا است و هنوز برای آن راه حل هایی پیدا نشده است، از جمله برنامه دفاع موشکی ایران و زمان رفع کامل تحریم ها که با اراده ای که دو طرف برای دستیابی به توافق از خود نشان داده اند دست یابی به راه حل هایی برای رفع این اختلافات چندان دور از ذهن نیست.