راهكار«الف» براي جلوگیری ازکلي‌گويي وزرا
سایت خبری تحلیلی «الف» وابسته به احمد توكلي، در خصوص برنامه‌های وزرای پیشنهادی به مجلس نوشت:
يكي از ويژگي‌هاي برنامه‌هاي وزراي پيشنهادي به مجلس در كشور ما، پرهيز اكيد آنها از ارائه وعده‌هاي كمي و شاخص‌هاي روشن آ‌ماري است. متن‌هايي كه به عنوان برنامه نامزدهاي رياست جمهوري يا وزيران پيشنهادي به مجلس ارائه مي‌شود، معمولا حاوي عباراتي اينچنين هستند: بهبود فلان شاخص ...توسعه بهمان عمليات ...گسترش فلان خدمات ...اصلاح بهمان رويه ...
خيلي كم ديده شده كه برنامه‌هاي پيشنهادي وزرا يا نامزدهاي انتخاباتي در كشورمان حاوي مثلا چنين جملاتي باشند:
* كاهش نرخ بيكاري از 5/12 فعلي به 5/10 تا 2 سال آينده * افزايش صادرات غيرنفتي از 40ميليارد دلار فعلي به 60ميليارد دلار تا سال1390 * افزايش سرانه فضاي آموزشي از فلان ميليون مترمربع به بهمان ميليون متر مربع در 4 سال آينده و ....
تعمقي كوتاه در مفهوم و ماهيت «برنامه»، نشان مي‌دهد كه هر برنامه بايد واجد دو ويژگي اصلي باشد: 1 - زمان يا ضرب الاجل 2 - كميت يا شاخص .
به عنوان مثال متن‌هايي كه تحت عنوان برنامه‌هاي توسعه پنج‌ساله در كشورمان موجود است واجد هر دو صفت هستند. هم زمان و ضرب الاجل دارند و هم كميت‌هايي كه برنامه تعيين مي‌كند در اين 5 سال از كجا قرار است به كجا برسند. هر چند از برنامه سوم به اين سو، برنامه‌هاي پنج‌ساله از كميت گرايي فاصله گرفته و به نوعي تبيين و انشا روي آورده‌اند... (بگذريم).
چنانچه داشتن زمان و شاخص كمي را ويژگي‌هاي اصلي و ماهوي برنامه بدانيم، مي‌توانيم بگوييم متن‌هاي ارائه شده تحت عنوان برنامه‌هاي وزرا به مجلس، اصولا «برنامه» نيست، صرفا كلياتي است براي خالي نبودن عريضه.وقتي برنامه‌هاي وزرا خالي از زمان و شاخص كمي باشد، مي‌بينيم كه نماينده‌اي در دفاع از عملكرد يك وزير به همان جملات كلي‌اي استناد مي‌كند كه نماينده‌اي ديگر در نقد عملكرد همان وزير!
در واقع، برنامه‌هاي بدون زمان و شاخص كمي، اصولا قابل ارزيابي نيستند و هر وزير وقتي نه كميتي وعده داده باشد و نه ضرب‌الاجلي، مي‌تواند هر زمان از عملكرد خود در نهادهاي نظارتي قويا دفاع كند. به ويژه اگر خوش بيان و حراف هم باشد.اين عارضه البته مخصوص كابينه پيشنهادي فعلي نيست و كابينه‌هاي گذشته هم كم و بيش واجد آن بوده‌اند. با وجود اين عارضه، تلاش‌هاي نمايندگان محترم براي بررسي برنامه و عملكرد وزرا مي‌تواند با اثربخشي و نتيجه ناچيز و با انحراف زياد از واقعيت باشد.
يك پيشنهاد مشخص براي وادار كردن وزراي پيشنهادي به ارائه برنامه اين است كه مجلس محترم با وضع قانوني جديد يا اصلاح آيين نامه داخلي خود، براي هر وزير شاخص‌هايي تعريف و وزراي پيشنهادي را موظف كند تا درباره اين شاخص‌ها حداقل در ميانه و پايان دوره 4 ساله خود كميت مشخص و قابل ارزيابي ارائه و تعهد كنند.مثلا وزير كشاورزي موظف باشد درباره توليد گندم، برنج و گوشت قرمز و سفيد، سرانه مصرفي آبزيان، سطح زير كشت آبياري تحت فشار و...
در زمان موجود، پايان سال دوم وزارت و سال پاياني وزارت خود وعده مشخص به شكل كميت ارائه و تعهد دهد. ضمنا وضعيت هر شاخص در وضع موجود (شروع كار) بايد به تاييد وزير قبلي و كميسيون تخصصي مربوطه برسد تا كسي نتواند با كم نشان دادن شاخص‌ها موقع تحويل گرفتن وزارتخانه، عملكرد وزير قبلي را به نام خود ثبت كند.
با اين ساز و كار، ديگر هيچ وزيري نمي‌تواند با كلي‌گويي و حرافي، از زير بار سنجش برنامه و عملكرد خود شانه خالي كند.
