ابعاد طرح کورکر-کاتن علیه برجام

فرارو- دو سناتور آمریکایی طرحی تازه برای بررسی در کنگره امریکا ارائه کرده اند، که می تواند استراتژی تازه ترامپ درباره ایران را تکمیل کند.

به گزارش فرارو، پیش‌نویس مصوبه احتمالی را باب کورکر، سناتور جمهوری‌خواه و رئیس کمیته روابط خارجی مجلس سنا، و سناتور تام کاتن، دیگر عضو حزب جمهوری‌خواه، با درنظرگرفتن ملاحظات دولت دونالد ترامپ، تهیه کرده‌اند.

هر دو این سناتورها به اظهارنظرها و مواضع ضد ایرانی شهرت دارند.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، کمتر از دو هفته پیش با اعلام راهبرد جدید دولت خود در قبال تهران گفت قادر به تأیید پایبندی ایران به توافق هسته‌ای نیست. او موضوع را به کنگره امریکا ارجاع داد تا کنگره درباره برجام تصمیم گیری کند.

دونالد ترامپ تاکید کرد توافق اتمی نفعی برای آمریکا نداشته و تنها به ایران سود رسانده‌است. تهران از طرف دیگر می‌گوید همچنان با «کارشکنی»های واشنگتن در دستیابی به منافع ناشی از توافق اتمی روبه‌رو است.

براساس گزارش آسوشیتدپرس پیش‌نویس طرح کورکر-کاتن، در صورتی به قانون تبدیل شود، به‌خودی خود ناقض توافق اتمی شش قدرت جهانی و ایران در تیر ماه دو سال پیش نیست، بلکه اقداماتی موازی را در پی می‌گیرد که شاید در نهایت این توافق را در مرز سقوط قرار دهد؛ زیرا خواسته‌هایی که پیش‌تر توافقی در مورد آن‌ها نشده‌است را، مطرح می‌کند.

بنابراین پیش‌نویس، ایران در صورت نقض برخی موارد، ناقض برجام توصیف شده و می‌تواند هدف تحریم‌ها قرار گیرد. آسوشیتدپرس فهرستی از برخی از این موارد منتشر کرده‌است: آزمایش‌، ساخت یا توسعه موشک‌های بالیستیک قاره‌پیما با قابلیت حمل کلاهک‌، از جمله هر تلاشی برای تبدیل ابزارها یا حامل‌های پرتاب ماهواره به موشک‌های بالیستیک قاره‌پیما. و نیز هر فعالیتی برای تهیه مخفیانه مواد اتمی، یا تجیهزاتی که قادر به تولید چنین موادی باشند، از خارج از ایران.

پیش‌نویس تهیه‌شده همچنین به موضوعات دیگری می‌پردازد، که در هفته‌های اخیر بارها نگرانی دولت ترامپ در مورد آن‌ها مطرح شده‌است؛ از جمله مهم‌ترین این موارد مسئله «غروب» در توافق اتمی‌ست، یعنی محدودیت‌هایی که قرار است ده سال پس از توافق اتمی به مرور برچیده شوند و در نتیجه به این نگرانی دامن زده‌اند که «ایران می‌تواند حتی پیش از پایان توافق به توانایی ساخت جنگ‌افزار اتمی دست یابد».

تهران همواره تاکید کرده‌است به‌دنبال ساخت سلاح هسته‌ای نیست.

آسوشیتدپرس می‌گوید این پیش‌نویس قصد ایجاد مقررات و ضوابطی دائمی، در مورد مسائلی مانند غنی‌سازی اورانیوم و ذخایر آن و نیز کارکرد برخی سانترفیوژها، را دارد.

براساس این طرح مخالفت ایران با درخواست بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای بازدید کافی از هر پایگاهی، از جمله پایگاه‌های نظامی می‌تواند به معنی نقض برجام از طرف تهران تلقی شود.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکنون پایبندی ایران به توافق اتمی را تائید کرده‌است. این سازمان بین المللی می گوید شدیدترین نظارت بر فعالیت هسته ای ایران اعمال می شود.

براساس گزارش ها دمکرات‌های سنا گفته‌اند با هر اقدامی برای بازنویسی یا جلوگیری از اجرای توافق اتمی موجود که جلوی دسترسی ایران به تحریم‌های برچیده‌شده فعلی را بگیرد، مخالفت می‌کنند.

جمهوری‌خواهان در سنا (۲۰۱۷-۲۰۱۹) با ۵۲ کرسی از ۱۰۰ کرسی صاحب اکثریت هستند. دمکرات‌ها می‌توانند از «اطاله بررسی» (فیلی‌باستر) برای جلوگیری یا تعویق رای‌گیری، بهره ببرند.
دکتر علی خرم تحلیلگر مسائل بین الملل در این باره به فرارو گفت: «هدف این طرح این است که با حفظ برجام، دامنه فشار بر ایران را افازایش دهند. کل فلسفه طرح همین است.»

به گفته این کارشناس "بحث محدود کردن تولید موشک های بالستیک که در این طرح گفته شده پیشتر هم از طرف آمریکا وجود داشته و چیز تازه ای نیست، شاید می خواهند با این طرح محدودیت بیشتر تثبیت کنند. ممکن است که فروشنده هایی که از آمریکا اجناسی مرتبط به این موضوعات خریده اند و در بازار به گونه ای به دست ایران می رسانند را نیز کنترل کنند. "

خرم درباره این موضوع که به دنبال محدودیت دائمی ایران از فعالیت های مرتبط با غنی سازی هستند، گفت: «محدودیت دائمی دست آن ها نیست. مگر اینکه بیایند ایران را اشغال کنند و در مراکز تحقیقاتی و ازمایشگاه های ایران حضور پیدا کنند. در غیر اینصورت محدودیت دائمی صرفا یک آرزوست که باید نظر مثبت ایران را در این باره جلب کنند والا همینطور که نمی توانند حرفی بزنند.»

این تحلیلگر مسائل هسته ای درباره این موضوع که این طرح کورکر- کاتن ممکن است نقض برجام را رقم بزند، گفت: «اگر اقدامی کنند که خلاف قرارهای برجام باشد، به هر شکل نقض برجام است اما اگر کارهایی که می کنند مثلا بازار های ایران را محدود کنند که به شکل مستقیم ربطی به موضوع هسته ای و برجام نداشته باشد، این بسیار ممکن است. اساسا آمریکا با هرکسی که خصومت داشته باشد ممکن است این کار را انجام دهد.»

او درباره اینکه آیا امکان دارد که دموکرات ها مانع از تصویب این طرح شوند، اظهار کرد: «اگر در یک دعوای حقوقی بیافتد بعید می دانم در برابر اکثریت جمهوری خواهان، دموکرات ها بتوانند خیلی مانور دهند.»

این کارشناس مسائل بین الملل درباره موضع احتمالی اروپا درباره این طرح در صورت تصویب گفت: «این بستگی به این دارد که آیا ایران کماکان به تعهداتش عمل می کند یانه؟ اگر ایران به تعهداتش عمل کند اروپایی ها از ایران حمایت می کنند. موضوع دیگر این است که آیا ایران درصدد جذب اروپایی ها بر خواهد آمد یا خیر. اگر در صدد جذب برآید یعنی روابطش را با کشورهای اروپایی به ویژه آلمان، فرانسه و بریتانیا بهبود ببخشد، رفت و آمد دیپلماتیک داشته باشد و آنها بیایند و بروند قاعدتا اروپا سفت و سخت پشت سر ایران می ایستد. اما اگر ایران همانطور که الان عمل می کند یعنی خیلی کند در جهت بهبود روابط با اروپایی ها عمل کند، در اینصورت آنها هم بعد از مدتی ممکن است انگیزه ای نداشته باشند و درباره اقدامات ضد ایرانی آمریکا بی تفاوت شوند.»