فرارو- دولت آمریکا برای از بین بردن توافق هستهای تلاشهای فراوانی انجام داده و میدهد. با این حال، برخی گزارشها در رسانههای نزدیک به دولت آمریکا، حاکی از آن است که برخی مقامات دولت دونالد ترامپ سعی میکنند از طریق عدم تشدید تحریمهای نفتی بر ایران، از فروپاشی کامل توافق هستهای جلوگیری کنند.
به گزارش فرارو، دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، هرگز از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) خوشش نیامده است. چه قبل و چه بعد از خروج از این توافق، آن را یک توافق وحشتناک توصیف کرده است. سایر مقامات دولت، خصوصا جان بولتون، مشاور امنیت ملی، قویا از این موضع ترامپ حمایت میکنند.
از زمان خروج یکجانبه کاخ سفید از برجام، مقامات آمریکایی، حداقل در ظاهر، هیچ علامتی دال بر پشیمانیشان از این کار از خود نشان ندادهاند. آنها اخیرا حتی از کشورهای اروپایی عضو برجام به صراحت درخواست کردهاند که از توافق هستهای ایران خارج شوند و به کارزار فشار حداکثری اقتصادی واشنگتن علیه تهران ملحق شوند. مایک پنس، معاون رئیسجمهور آمریکا، دو بار، یک بار طی کنفرانس ورشو و بار دیگر در کنفرانس امنیتی مونیخ، این درخواست را مطرح کرد.
درخواست پنس، که اروپاییها را نگران کرده، موجب مطرح شدن گمانهزنیهایی درخصوص امکان تغییر رویکرد آمریکا در برابر ایران شده است. یکی از این گمانهزنیها این است که محافل آمریکایی از عدم تاثیر احتمالی تحریمها بر ایران نگران هستند و در نتیجه میخواهند اروپا هم به آنان ملحق شود تا فشارها بر ایران افزایش یابد.
با این حال، به موازات این گمانهزنیها، گزارشهایی پیرامون تلاش برخی مقامات آمریکایی، خصوصا در وزارت خارجه، برای نجات برجام منتشر شده است که به شدت با آنچه دولت ترامپ رسما و علنا در قبال ایران دنبال میکند، متناقض است. منبع این گزارشها وبگاه محافظهکار «واشنگتن فریبیکن» است که دسترسی آن در دولت ترامپ به منابع دولتی بسیار بیشتر شده است. این وبگاه در چند گزارش ادعا کرده که مقاماتی در دولت ترامپ تلاشهایی برای حفظ برجام انجام میدهند. این مقامات با تشدید تحریمهای نفتی و مالی بر ایران هم مخالفتاند.
برخی محافل مخالف ایران در کنگره آمریکا، از استمرار صادرات نفت ایران ابراز نگرانی میکنند. آنان معتقدند که تا وقتی که ایران بتواند در روز یک میلیون بشکه نفت صادر کند، تحریمها بر ایران اثرات مطلوب آمریکا را نخواهد داشت؛ بنابراین برای اعمال تحریمهای جدید نفتی بر ایران تلاش میکنند.
یک مقام بلندپایه در کنگره گفته قطع تجارت مستمر نفتی ایران، بخش اصلی کارزار جدید فشار بر تهران خواهد بود. این منبع افزود: «(محمد جواد) ظریف درست میگوید که اقتصاد ایران تحت فشار دوام آورده است. اما این هیچ ارتباطی با اروپا ندارد. هرچند که اروپاییها قطعا تلاشهایی (برای کمک به ایران) انجام دادهاند. این به این دلیل است که دولت ترامپ به ایران اجازه داده یک میلیون بشکه در روز صادر کند و با بانکهای سراسر جهان ارتباط داشته باشد.»
اما این تلاش با مخالفت مقاماتی در دولت ترامپ مواجه شده است. به نظر میرسد که در حال حاضر، میان چند کانون طراحی سیاست آمریکا در برابر ایران اختلاف نظر وجود دارد. از یک طرف کاخ سفید و شورای امنیت ملی به رهبری بولتون و همچنین برخی از نمایندگان جمهوریخواه کنگره خواستار تشدید تحریمهای نفتی هستند. اما از طرف دیگر، برخی مقامات وزارت خارجه، و شاید نهادهای اطلاعاتی، با صفر کردن صادرات نفت مخالفت میکنند. به گفته فریبیکن، این مقامات حتی از تمدید معافیتهای فروش نفت ایران به مشتریان بزرگ و نیز استمرار ارتباط ایران با اقتصاد جهانی هم حمایت میکنند. منابع به این وبگاه گفتهاند که در ماههای اخیر، برخلاف تلاشهای ترامپ، برخی عناصر دولت او با هدف حفظ توافق هستهای از طریق کانال غیرعلنی با اروپاییها و سایر متحدان گفتگوهایی انجام دادهاند.
هنوز معلوم نیست که این عناصر دقیقا چه کسانی هستند. فریبیکن مشخص نکرده که این عناصر چگونه توانستهاند برخلاف تمایل ترامپ با اروپاییها برای حفظ برجام گفتگوهایی انجام دهند. اشاراتی شده که این مقامات ممکن است در وزارت خارجه باشند. اما حتی این وزارتخانه هم از روزی که مایک پومپئو ریاست آن را برعهده گرفته است، به شدت رویکرد ضد جمهوری اسلامی پیدا کرده است. بعید به نظر میرسد که مقامات وزارت خارجه، یا دیگر وزارتخانهها، بدون اجازه رئیسان خود کاری بر خلاف رویکرد کلی آمریکا در برابر ایران انجام بدهند. بنابراین، اگر گزارشها درمورد تلاش برخی مقامات آمریکا برای حفظ برجام درست باشد، در آن حالت این احتمال مطرح میشود که آمریکا یک سیاست دوگانه در برابر ایران دنبال میکند. یعنی در ظاهر از تشدید فشارها سخن میگوید و در پشتپرده اروپاییها را به حفظ برجام ترغیب میکند. اگر این رویکرد درست باشد، عینا تکرار سیاست «پلیس خوب، پلیس بد» خواهد بود.