آیا سرطان موروثی است؛ احتمال به ارث رسیدن کدام سرطان‌ها بیشتر است؟
سرطان زمانی اتفاق می‌افتد که تقسیم و تکثیر سلول‌های قسمتی از بدن از کنترل خارج شود. هر روز در بدن ما بسیاری از این سلول‌ها دچار این تقسیم افسار گسیخته می‌شوند، اما ما به سرطان مبتلا نمی‌شویم، زیرا بدن ما مکانیسم‌های مراقبتی بسیاری را در نظر گرفته است، تا همه چیز تحت کنترل باشد.
فرارو- بدن ما از میلیون‌ها سلول ساخته شده است. در یک فرآیند طبیعی این سلول‌ها رشد می‌کنند، تقسیم می‌شوند و در نهایت می‌میرند. سلول‌های جدید جایگزین آن‌ها می‌شود.
به زبان ساده، سرطان زمانی اتفاق می‌افتد که تقسیم و تکثیر سلول‌های قسمتی از بدن از کنترل خارج شود. هر روز در بدن ما بسیاری از این سلول‌ها دچار این تقسیم افسار گسیخته می‌شوند، اما ما به سرطان مبتلا نمی‌شویم، زیرا بدن ما مکانیسم‌های مراقبتی بسیاری را در نظر گرفته است، تا همه چیز تحت کنترل باشد.
دلایل مختلفی می‌تواند، مکانیسم‌های کنترلی بدن در مقابل سرطانی شدن سلول‌ها را مختل کند. فاکتور‌های محیطی مثل سیگار کشیدن، اشعه‌های مضر، غذا‌های ناسالم، از جمله عواملی هستند که می‌توانند زمینه ساز ابتلا به سرطان باشند.
اما این همه‌ی ماجرا نیست؛ فاکتور‌های ژنتیکی متعددی نیز وجود دارد که تغییر در آن‌ها و به ارث رسیدنشان می‌تواند ما را با خطر ابتلا به سرطان مواجه کند. در این مقاله ما اثر این فاکتور‌های ژنتیکی و سوابق خانوادگی را بر روی این بیماری بررسی خواهیم کرد.
نقش محتوای ژنتیکی در ابتلا به سرطان چگونه است؟
در داخل اکثر سلول‌های بدن، یک بخش فرماندهی بنام "هسته" وجود دارد که فعالیت‌های سلول را کنترل می‌کند. هر هسته محتوی ۲۳ جفت کروموزوم است که محتوای ژنتیکی هر سلول و فرد را می‌سازد. بدن ما تقریبا از ۲۵۰۰۰ ژن تشکیل شده است که نیمی از آن از پدر و نیم دیگر از مادر به ارث می‌رسد.
ژن‌ها در قالب پیام‌هایی به بخش‌های مختلف سلول دستور می‌دهند که چگونه رفتار کنند، چه زمان تقسیم شوند و چه زمان به حیات سلول خاتمه دهند. هرگونه تغییر در ژن‌ها که جهش ژنتیکی نام دارد، زمینه را برای بروز سرطان مهیا می‌کند و می‌توان گفت که تمام سرطان‌ها ناشی از تغییر در یک یا چند ژن می‌باشند. بسیاری از این تغییرات و جهش‌های ژنتیکی در طول زندگی فرد ایجاد می‌شود، اما در مقابل، بسیاری نیز، میراثی از پدر و مادر فرد هستند.
ژن‌های سرطانی ارثی، اشتباهات و یا جهش‌هایی هستند که در ژن‌های یک تخمک یا اسپرم وجود دارند و وجود این جهش‌ها باعث افزایش ریسک ابتلا به سرطان در فرزندان می‌شود. اما به دنیا آمدن با یک نقص یا جهش ژنتیکی به این معنی نیست که شخص حتما به سرطان مبتلا خواهد شد، اما ریسک توموری شدن سلول‌ها در این افراد در مقایسه با دیگران، که فاقد این جهش‌ها هستند، بیشتر است.
سابقه خانوادگی و ابتلا به سرطان
نقش فاکتور‌های محیطی و افزایش سن در ابتلا به سرطان ، پر رنگ‌تر از فاکتور‌های ژنتیکی فرد است. متخصصیان ژنتیک، تخمین می‌زنند، ۳ تا ۱۰ درصد سرطان‌ها ناشی از به ارث رسیدن خطا‌های ژنتیکی است. اما مدارک و شواهد در این زمینه، هنوز بطور کامل روشن نیست.
نکته‌ای که باید در نظر داشت اینکه، سرطان بیشتر در افراد بالای ۶۰ سال شایع است و ابتلا به سرطان در سنین جوانی نقش فاکتور‌های ژنتیکی را در فرد پررنگ می‌کند.
حضور عوامل زیر می‌تواند ریسک ابتلا به سرطان‌های ارثی را افزایش دهد:
وجود ۲ نفر مبتلا به سرطان در بین بستگان نزدیک پدر یا مادر
وجود افرادی با سرطان‌های مشابه در بین بستگان
بروز و پیشرفت سرطان در بین افراد زیر ۵۰-۶۰ سال در بین بستگان نزدیک
تشخیص جهش‌های ژنتیکی بوسیله تست‌های ژنتیکی در بین بستگان نزدیک
بیشتر بخوانید
- ۱۵ نشانه سرطان که خانمها نباید نادیده بگیرند
- سرطان پوست قابل پیشگیری و درمان است به شرطی که....
-
علائم و نشانههای سرطان در مردان که نباید از آن‌ها غافل شد
احتمال به ارث رسیدن کدام سرطان‌ها بیشتر است؟
شکل زیر درصد نقش وراثت (Hereditary) را در بین سه نوع از انواع سرطان نشان می‌دهد.
رتینوبلاستوما (سرطان چشم)
رتینوبلاستوما یک سرطان نادر با شیوع بیشتر در کودکان است. بیشتر مبتلایان کودکان زیر ۵ سال هستند و تخمین زده می‌شود که تقریبا ۴۰% مبتلایان ژن RB۱ جهش یافته را به ارث برده‌اند و به سرطان مبتلا شده‌اند.
سرطان سینه
این سرطان یکی از شایع‌ترین انواع سرطان در جهان است و تخمین زده می‌شود که از بین هر ۸ خانم یک نفر به سرطان سینه مبتلا می‌شود. محققان بر این باورند که ۵-۱۰% سرطان‌های سینه خواستگاه ژنتیکی و ارثی دارند. تغییر و جهش در ژن‌های BRCA۱,BRCA۲ و PTEN بطور واضح در افزایش ابتلا به سرطان سینه و به ارث رسیدن آن نقش دارد.
ملانوما
ملانوما یکی از انواع سرطان است که پوست را درگیر می‌کند و تخمین زده می‌شود که در انگلستان، هرساله ۱۵۴۰۰ نفر به این سرطان مبتلا می‌شوند. یکی از دلایل اصلی ابتلا به ملانوما قرار گرفتن در معرض نور خورشید به مدت طولانی است. گفته می‌شود که ۱۰% مبتلایان سابقه خانوادگی در ابتلا به ملانوما دارند.
سرطان پانکراس
بیش از ۱۰% ابتلا به سرطان پانکراس به دلیل خطا‌های ژنتیکی رخ می‌دهد، ژن‌های BRCA۱ و STK۱۱ با این نوع از سرطان در ارتباط هستند.
منبع
