مروری بر قتل فجیع جمال خاشقچی
اعتراف بزرگ محمد بن سلمان
محمد بن سلمان ولیعهد جوان عربستان یک سال پس از جنایت در کنسولگری عربستان در استانبول می‌گوید به دلیل جایگاهی که دارد مسئولیت قتل خاشقچی با اوست، اما تاکید می‌کند از آن بی‌خبر بوده است. این یک اعترافی تاریخی است. عربستانی که هیچ مسئولیتی در این باره قبول نمی کرد حالا ر سطح ولیعهد خود را مسئول یک جنایت می داند.
محمد بن سلمان می گوید از قتل خاشقچی اطلاعی نداشته است با این حال مسئول قتل اوست
فرارو- چند روز مانده به اولین سالگرد قتل جمال خاشقچی نویسنده و روزنامه نگار سعودی، محمد بن سلمان ولیعهد پادشاهی عربستان در یک مستند تلویزیونی شبکه پی بی اس آمریکا مسئولیت قتل خاشقچی را بر عهده گرفت. بن سلمان گفت: «این قتل تحت نظر من اتفاق افتاده است.»
به گزارش فرارو، مستند، ولی عهد عربستان سعودی قرار است که اول اکتبر (نهم مهر) همزمان با اولین سالگرد قتل خاشقچی از شبکه پی بی اس آمریکا پخش شود.
جمال خاشقچی دوم اکتبر سال گذشته به طرز فجیعی در سفارت عربستان در استانبول به قتل رسید.
محمد بن سلمان می‌گوید: «این قتل تحت نظارت من صورت پذیرفت. من تمامی مسئولیت را می‌پذیرم، زیرا تحت نظارت من انجام گرفته است.»
او البته اطلاع از قتل خاشقچی را تکذیب کرد. در واقع او می گوید چون مسئولیت اداره کشور با اوست، مسئول قتل خاشقچی نیز اوست.
محمد بن سلمان در پاسخ به سوال خبرنگار درباره چگونگی امکان وقوع این قتل بدون اطلاع او می‌گوید: «کشور ما ۲۰ میلیون جمعیت دارد و از این میان ۳ میلیون نفر برای دولت کار می‌کنند.»
در ادامه مجری پی‌بی‌اس از ولیعهد عربستان پرسید که آیا قاتلان می‌توانند جنگنده‌های خصوصی دولت را مورد استفاده قرار دهند. محمد بن سلمان در پاسخ گفت: «من مقام‌ها و وزرایی دارم که امور را دنبال می‌کنند و آن‌ها مسئول هستند. آن‌ها مجوز انجام چنین کاری را دارند.»
بن سلمان توضیحی نداده است که آیا این قتل در درون سفارت رخ داده یا جایی دیگر اتفاق افتاده است.
پیشتر عادل الجبیر، وزیر مشاور در امور خارجی عربستان سعودی در واکنش به گزارش یک کارشناس سازمان ملل متحد که گفته محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان و دیگر مقام‌های بلندپایه این کشور مسئول قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار سعودی هستند، گفته بود این گزارش بدون پایه و اساس است.
محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی، سیاستمداری جنجالی است که در سه سال اخیر با اقدامات و سیاست هایش به یکی خبرسازترین چهره‌های جهان تبدیل شده است. این ولیعهد جوان به دنبال اصلاحات گسترده اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در عربستان است، با این حال او به دنبال تثبیت قدرت خود نیز هست.
بن سلمان در اقدامی غیرمتعارف دو ولیعهد را کنار زد و خود جانشین پدرش شد.
در همین راستا او با به راه انداختن جنگ یمن، برخورد‌های ضربتی با شیعیان عربستان، مقابله با فعالان مدنی این کشور، برخورد تند با مخالفان سیاسی خود در درون دستگاه پادشاهی و نهایتا جدال با همسایگان قدرتمند به ویژه ایران و قطر به دنبال آن است فضا را برای به تخت نشستن خود آماده کند.
بن سلمان پس از روی کارآمدن ترامپ به متحدی مهم برای ایالات متحده آمریکا تبدیل شد. آمریکا در قبال حمایت‌های بی دریغ از پادشاه و ولیعهد عربستان میلیارد‌ها دلار قرارداد تجاری با سعودی‌ها به امضا رسانده است.
بیشتر بخوانید:
خاشقچی و نامزدش در ترکیه
جمال خاشقچی که بود و چه می‌گفت؟
جمال خاشقجی متولد ۱۳ اکتبر ۱۹۵۸ در شهر مدینه، روزنامه‌نگار، مقاله‌نویس و نویسندهٔ بود. او مدیر و سردبیر ارشد شبکهٔ خبری العرب و ستون نویس روزنامه واشنگتن پست بود.
او نوه محمد خاشقجی، پزشک مخصوص ملک عبدالعزیز بود. عدنان خاشقجی نیز که در ماجرای مک‌فارلین در ایران مشهور شد، عموی او بود.
جمال خاشقچی با وجود نگاه اصلاح طلبانه اش تا سال‌ها از روزنامه نگاران نزدیک به پادشاهی عربستان بود. او همیشه از حاکمیت کشورش حمایت می‌کرد، اما با روی کارآمدن ملک سلمان او کم کم با دیوان پادشاهی زاویه پیدا کرد. انتخاب محمد بن سلمان به عنوان ولیعهد عربستان او را کاملا به یک مهره مخالف تبدیل کرد. خاشقچی در سال ۲۰۱۷ از عربستان سعودی گریخت و به تبعید خودخواسته رفت.
او با شاهزاده ولید بن طلال، میلیاردر سعودی، هم روابطی داشت. این شاهزاده قرار بود شبکه‌ای ماهواره‌ای العرب راه‌اندازی کند. خاشقجی به سمت مدیرکل این شبکه منصوب شد، اما کار این شبکه مدت زیادی طول نکشید. در واقع، شبکه العرب، فقط یک روز پخش شد.
خاشقچی از مخالفان سیاست خارجی دولت دونالد ترامپ در خاورمیانه بود و یادداشت‌هایی در این زمینه در رسانه‌های غربی منتشر کرد.
خاشقچی پس از اقامت در آمریکا انتقاد‌های فراوانی از عملکرد پادشاهی عربستان در یمن و جنگ علیه حوثی‌ها مطرح کرد. یادداشت‌های او در رسانه‌های مشهوری همچون اشپیگل و فایننشال تایمز منتشر می‌شد. در این اواخر، او در روزنامه واشینگتن پست مطلب می‌نوشت. خاشقجی طی یادداشتی در مجله آلمانی اشپیگل، از تمرکز قدرت و سرکوب منتقدان توسط بن سلمان انتقاد کرده بود. او همچنین از مخالفان روابط اسرائیل و عربستان سعودی بود.
قتل خاشقچی تا ماه ها افکار عمومی جهان را درگیر خود کرد
ماجرای قتل فجیع خاشقچی
جمال خاشقچی در ۲ اکتبر ۲۰۱۸ برای ثبت ازدواج خود به سرکنسولگری عربستان در استانبول رفت، اما دیگر بازنگشت. او ناپدید شد. عربستان مدعی شد که خاشقچی از کنسولگری خارج شده، اما نامزد وی این موضوع را رد کرد.
نام خاشقچی در لیست افراد تحت تعقیب بن سلمان قرار داشت. در همان زمان ترکیه اعلام کرد که خاشقچی از کنسولگری عربستان خارج نشده‌است. چند روز پس از آن منابع ترکیه‌ای اعلام کردند که ارزیابی اولیه پلیس ترکیه نشان می‌دهد که جمال خاشقجی در کنسولگری عربستان در استانبول به قتل رسیده و تکه‌تکه شده‌است.
به گفته شبکه الجزیره قتل جمال خاشقجی از پیش برنامه‌ریزی شده بود و کنسولگری جسد او را از ساختمان خارج کرده‌است.
دولت عربستان ابتدا هرگونه اطلاع یا ارتباطی با این ماجرا را تکذیب کرد. عربستان می‌گفت که خاشقچی از سفارت خارج شده است. اما نهایتا فشارهای بین المللی جواب داد. در تاریخ ۱۹ اکتبر ۲۰۱۸ تلویزیون رسمی عربستان قتل جمال خاشقجی در داخل کنسولگری عربستان در استانبول را تأیید کرد و ادعا کرد که او در یک مشاجره تصادفی کشته شده‌است.
همچنین، دستور برکناری ژنرال احمد عسیری معاون وزارت اطلاعات عربستان و سعود القحطانی، از دستیاران محمد بن سلمان، صادر و ۱۸ نفر ناشناس دیگر هم بازداشت شدند و هیئتی از سه وزراتخانه عربستان مأمور به ارائه گزارش کامل در مهلتی یک‌ماهه شد.
مقام‌های عربستان قتل خاشقچی را ناشی از یک رفتار "خودسرانه" ارزیابی کردند و آن را بدون اطلاع پادشاه و ولیعهد عربستان دانستند.
پس از آن گفته شد مقام‌های ترکیه نواری از مکالمات داخل کنسولگری عربستان در زمان قتل جمال خاشقجی دارند و رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، سیا، در سفرش به ترکیه این نوار را شنیده‌است. گزارش ها این بود که قتل به دستور مستقیم محمد بن سلمان صورت گرفته است.
با افشای این موضوع که نوار مکالمات وجود دارد، رسانه‌های رسمی عربستان سعودی از قول دادستان عمومی عربستان نوشتند که جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد سعودی، در «قتل عمد» کشته شده‌است و مقام‌های قضایی عربستان گفتند مشغول بازجویی از مظنونان پرونده هستند.
در روز دوم آبان سال گذشته مقام‌های عربستان سعودی در اظهار نظری تازه اعلام کردند که قتل جمال خاشقجی در کنسولگری این کشور در استانبول با برنامه‌ریزی و «نیت قبلی» صورت گرفته‌است؛ همزمان ترکیه اعلام کرد که نمی‌خواهد این پرونده را به دادگاهی بین‌المللی ارجاع بدهد.
بسیاری از منتقدان مسئولیت قتل خاشقجی را متوجه محمد بن سلمان ولیعهد عربستان می‌دانند و رسانه‌های ترکیه همواره به نقل از مقام‌های امنیتی این کشور، قتل جمال خاشقجی را به مأموران اعزامی از سوی محمد بن سلمان نسبت داده‌اند.
هرچند این اتهام از طرف مقام‌های سعودی رد شده و او روز چهارشنبه ۲۴ اکتبر در اولین اظهارنظر عمومی در این باره آن را «دردناک» خواند و وعده «اجرای عدالت» دربارهٔ عاملان قتل را داد.
در ۲۳ آبان ماه نیز سخنگوی دادستانی عربستان تکه‌تکه شدن خاشقجی را تأیید و علت مرگ او را تزریق مواد مخدر عنوان کرد، و بار دیگر تأکید که محمد بن سلمان ارتباطی با موضوع ندارد، دادستانی ترکیه هم در جواب گفت؛ عاملان قتل باید به‌طور کامل مشخص شوند.
محمد بن سلمان روابط گرمی با ترامپ دارد
قتل جمال خاشقچی می‌توانست تبعات بین المللی زیادی داشته باشد، اما دولت ایالات متحده آمریکا و شخص دونالد ترامپ تمایلی به تحمیل این تبعات به عربستان نداشتند. شایداگر این اتفاق در دوره اوباما رخ داده بود عربستان در جامعه جهانی به شدت منزوی می‌شد و حتی تحت فشارهای سنگینی قرار می‌گرفت، اما ترامپ دوستی با بن سلمان را به تقابل با او ترجیح داد.
حالا محمد بن سلمان ولیعهد جوان عربستان یک سال پس از جنایت در کنسولگری عربستان در استانبول می‌گوید به دلیل جایگاهی که دارد مسئولیت این اتفاق با اوست، اما تاکید می‌کند از آن بی خبر بوده است. این یک اعترافی تاریخی است. عربستانی که هیچ مسئولیتی در این باره قبول نمی کرد حالا در سطح ولیعهد خود را مسئول یک جنایت می داند.
اما این اعتراف چه تبعاتی خواهد داشت؟ بعید است این اعتراف بن سلمان تبعاتی برای او یا کشورش داشته باشد. به نظر می رسد سخنان تازه بن سلمان در واقع ژستی برای نشان دادند صداقت و احساس مسئولیت است. او می خواهد از بار فشارهای بین المللی علیه خود در این باره بکاهد.
