تعویق حذف دامنه نوسان

صبح دیروز خبر رسید که قرار است امروز معامله دو سهم شاخص‌ساز، بدون کف و سقف قیمت انجام شود. اما در ساعات پایانی دیشب اعلام شد بازگشایی نماد این دو شرکت بزرگ به تعویق افتاده است. شاخص بورس از ۱۹ مرداد به این سو بیش از ۲۰ درصد نزول کرد.

به گزارش دنیای اقتصاد، بسیاری از کارشناسان معتقدند حذف یا باز شدن سقف و کف دامنه‌ نوسان، در کنار تعمیق بازار و توسعه نهاد بازارگردانی، می‌تواند بازار سهام را سریع‌تر به روند منطقی بازگرداند. هرچند گروهی دیگر می‌گویند دامنه نوسان می‌تواند منافع سهامداران غیرحرفه‌ای‌ را حفظ و رفتار هیجانی را در بازار کنترل کند.

قوانین معاملاتی بازار سرمایه کشور قرار است به بورس‌های جهانی نزدیک شود. صبح دیروز زمزمه‌ای در بازار سرمایه شکل گرفت مبنی بر اینکه دامنه نوسان در برخی از نماد‌های معاملاتی حذف خواهد شد. چندی پیش سعید اسلامی بیدگلی عضو شورای عالی بورس پیشنهادی مبنی بر حذف دامنه نوسان در سهم‌های بزرگ را مطرح کرد که چندان هم مورد استقبال قرار نگرفت اما اگر در روزهای آتی سیاست‌گذار بورس با تغییر رویکرد تمام عیار نسبت به حذف دامنه نوسان چند سهم برای دادوستد‌ها اقدام کند در زمین بورس فضایی برای تمرین حذف دامنه نوسان مهیا شده است. به اعتقاد کارشناسان این اتفاق می‌تواند پیش‌زمینه‌ای برای ورود به حذف کلی این محدودیت در بازار سرمایه کشور تلقی شود. هرچند در ابتدا فضای معاملاتی هیجانی دنبال خواهد شد اما با مرور زمان و تخلیه فشار فروش می‌تواند بازار را سریع‌تر به روند منطقی و عادی خود بازگرداند. 

قرار بود امروز معامله دو سهم شاخص‌ساز، بدون کف و سقف قیمت انجام شود. اما در ساعات پایانی شب گذشته به «دنیای اقتصاد» خبر رسید بازگشایی نماد شرکت‌های نامزد شده برای حذف دامنه نوسان - شستا و ایران‌خودرو- به تعویق افتاده است. علی صحرایی، مدیرعامل بورس اوراق بهادار و تهران در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» اعلام کرد: بازگشایی نماد شرکت‌های ایران‌خودرو و شستا که قرار بود امروز صورت گیرد، به تعویق افتاده است.

طبق ماده (۱) دستورالعمل اجرایی شرایط اضطراری موضوع ماده (۳۲) قانون بازار اوراق بهادار؛ سازمان بورس و اوراق بهادار مجاز است در صورت وقوع شرایط اضطراری (ریزش بیش از ۵ درصدی) و برای حمایت از حقوق و منافع سرمایه‌گذاران و حفظ بازار شفاف، منصفانه و کارآ، دستور تعطیلی یا توقف تمام یا بخشی از معاملات هر یک از بورس‌ها یا بازارهای خارج از بورس را حداکثر به مدت سه روز کاری صادر کند. رفع محدودیت دامنه نوسان، روند حرکتی بازار را متعادل خواهد کرد.

فرمول خروج بورس از حالت فرسایش

احسان رضا‌پور کارشناس بازار سرمایه به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: دامنه نوسان باعث فرسایشی شدن روند صعودی و نزولی در بورس شده است. کند شدن روند بازار علاوه بر ایجاد هیجان، به التهاب در معاملات هم دامن می‌زند. سرمایه‌گذاران هر روز شاهد صف‌های فروشی که با حجم کم مورد معامله قرار‌ می‌گیرد هستند. از طرفی تداوم صف‌های عرضه‌کنندگان در روز‌های آتی معاملات هم در پی افزوده شدن سهامداران بیشتر در این صفوف، از لحاظ روانی در کلیت بازار اثرگذار خواهد بود. او با اشاره به مزیت دامنه نوسان گفت: طولانی شدن روز‌های ریزشی می‌تواند منجر به انصراف سهامداران از فروش سهم شود و سرمایه‌گذاران می‌توانند تصمیمی مبتنی بر تحلیل و آگاهانه بگیرند.

این کارشناس بازار سرمایه بیان کرد: عبور زمانی از فضای ملتهب بازار نیز از دلایل انصراف فروشندگان سهام با قیمت‌های پایین در نظر گرفته می‌شود. به گفته رضاپور فرسایشی شدن بازار با وجود دامنه نوسان اثرات منفی زیادی دارد به‌طوری‌که نگرانی و استرس سهامداران با توجه به نبود امکان فروش سهام در روز‌های متوالی کلیت فضای بورس را دستخوش تغییر می‌کند. این تحلیلگر بازار سرمایه تاکید کرد: حذف دامنه نوسان بازار را سریعا به تعادل می‌رساند به‌طوری‌که سهام شرکت‌هایی که مدت‌ها در صف خرید و فروش قرار دارند با نوسان ۱۰ تا ۱۵ درصدی در یک روز معاملاتی متعادل خواهند شد که در پی این مهم سهام می‌تواند به روند عادی خود بازگردد.

او با اشاره به روند معاملات بازار سهام گفت: جو عمومی حاکم بر رفتار سرمایه‌گذاران خرد و نهادی بازار موجب افزایش احتیاط در جریان معاملاتی بورس شده است. از طرفی به‌دلیل حاکمیت روند نزولی و عدم چشم‌انداز رشد کوتاه‌مدت در بازار سهام، سرمایه‌گذاران ترجیحا بخشی از منابع را از سهام شرکت‌ها آزاد می‌کنند. بنابراین در صورتی که بازار به‌دلیل شرایط فعلی افت بیشتری را متحمل شد سهامداران فرصت خرید در قیمت‌های بهتری را کسب می‌کنند. به اعتقاد این تحلیلگر بازار سرمایه با چنین استراتژی سرمایه‌گذاری فعالان بازار به نوعی از بازدهی که برای خود ایجاد کرده‌اند، می‌توانند صیانت کنند.

او افزود:‌ افرادی که به‌تازگی به جمع فعالان بازار سرمایه پیوستند و در زیان قرار دارند با خروج موقت غالبا از تحمیل زیان بیشتر جلوگیری می‌کنند. با این حال مهم‌ترین عاملی که به چنین وضعیتی دامن می‌زند، چشم‌انداز کوتاه‌مدت (روزانه و هفتگی) نزولی بازار سرمایه است. در چنین شرایطی که هیجانی در بازار وجود دارد اغلب سهامداران یا فروشنده هستند یا خرید‌‌‌های خود را به تعویق می‌اندازند.

رضا‌پور تاکید کرد: فروش و تعویق در خرید یقینا روند نزولی را پایدار می‌کند. بازار‌های مالی بسیار حساس و سرمایه بسیار ترسو است بنابراین اتفاقاتی که در نیمه دوم مرداد ماه روی داد، باعث شد تا سرمایه‌گذاران بزرگ و حقوقی‌های بازار هم جانب احتیاط بیشتری را در معاملات خود لحاظ کنند. بر این اساس تا زمانی که فضای اعتماد، اعتقاد به بازگشت و ثبات بازار در ذهن فعالان بازار سرمایه نهادینه نشود، قدرت حمایت اثر‌گذاری چندانی نخواهد داشت. این کارشناس بازار سرمایه معتقد است شرکت‌ها و سهامداران عمده در واقع روی سهام خود می‌توانند اوراق تبعی منتشر کنند. از این طریق علاوه بر تامین مالی شرکت، سرمایه‌گذاران هم می‌توانند اعتماد نسبی نسبت به حداقل بازده سهام خود در بازه زمانی مشخص داشته باشند.

فشار فروش برخی شرکت‌ها

مهدی افنانی، تحلیلگر بازار سرمایه درخصوص تاثیر افزایش دامنه نوسان می‌گوید: انتظار می‌رود تکلیف برخی از شرکت‌ها مشخص شود. اگر دامنه نوسان حذف شود احتمالا روی رقمی تثبیت می‌شوند و بازار نیز سریع‌تر به تعادل می‌رسد.

با این حال معاملات با حذف دامنه نوسان مشخص می‌کند تا چه میزانی فروشنده در این نماد‌ها وجود خواهد داشت. به‌طور کلی این سیاست در کوتاه‌مدت می‌تواند باعث منفی شدن بازار شود، اما در بلندمدت این اتفاق به نفع بازار سهام است. به اعتقاد او حرکت صعودی شاخص‌های بازار سهام با محرک‌هایی همانند افزایش سرمایه و رشد نرخ ارز نیما کلید خورد. در چنین شرایطی عرضه‌ها به راحتی جذب بازار سهام شدند. از اواسط مرداد ماه موارد مختلفی از جمله عرضه ۶۰ درصدی سهام عدالت، افزایش سهام شناوری شرکت‌های دولتی، عرضه‌های اولیه، صندوق‌ ETF دارا یکم و دارا دوم، کاهش ضریب اعتباری کارگزاری‌ها و... در دوره کوتاه ۱۵روزه روی داد. بازار نیز چند باری برای عبور از چنین عواملی جهش کرد، اما به‌دلیل حجم عرضه‌‌های سنگین با وجود حمایت حقوقی‌ها موفق نشد. این کارشناس بازار سرمایه گفت: عرضه‌‌های آبشاری دلیل قابل اهمیتی در ریزش‌ شاخص بورس محسوب می‌شود.

با این حال میزان عرضه که برای سرمایه‌گذاران امری مهم ارزیابی می‌شود، متاسفانه در ابهام قرار دارد. افنانی شفافیت را بیشتر از حمایت عددی برای اهالی بازار سهام مهم دانست و بیان کرد:‌ فروشنده و میزان عرضه مشخص نیست. به‌رغم اینکه وعده حمایت یک هزار میلیارد تومانی یا ورود یک‌صد میلیارد تومان نقدینگی به بازار داده می‌شود اما معاملات همچنان در مدار قبلی خود پابرجا است. او افزود: بررسی چند شرکت کارگزاری و صندوق‌‌های سرمایه‌گذاری نشان می‌دهد سهام عدالت در شرایط فعلی بازار سهام به فروش می‌رسد. از طرفی ابطال یونیت‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز عامل دیگری در ریزش شاخص بورس عنوان می‌شود. این تحلیلگر بازار سرمایه معتقد است حجم فروش سهام به‌دلیل ابطال یونیت نیست؛ اما نامشخص بودن رویکرد طرف عرضه اجازه به فعالیت طرف تقاضا نمی‌دهد. بررسی شرکت‌های کارگزاری نیز نشان می‌دهد پول از کارگزاری‌ها خارج نشده است. باید دولت و سازمان بورس با توجه به میزان نقدینگی ورودی به بازار برنامه‌ریزی دقیقی برای عرضه سهام در بازار ارائه کنند. افنانی قیمت‌های فعلی را از دید فاندامنتالی در نقاط جذاب ارزیابی کرد و گفت: حجم معاملات در اغلب سهم‌ها نیز در موقعیت مناسبی قرار دارد. نماد‌های بزرگ بازار نیز مورد حمایت قرار دارند.

قیمت‌ها و اخبار بنیادی نیز سود‌های آتی این شرکت‌ها را به نوعی پوشش می‌دهد. به اعتقاد او شرکت‌های سرمایه‌گذاری بنیادی‌کار نیز با توجه به شرایط فعلی بازار اقدام به خرید سهام کرده‌اند. به‌عنوان مثال بانک ملی تقریبا تمام سهام (وبانک) را که طی چند وقت اخیر در قیمت بالایی عرضه کرده بود، خریداری کرده است. به گفته این کارشناس بازار سرمایه، انتظار برگشت سریع از شاخص وجود ندارد؛ اما برگشت‌های سریع غالبا فروش‌های آبشاری را به همراه دارد. احتمالا روز‌های آتی معاملات در هفته جاری، در روند متعادل‌تری حرکت کند. در مهرماه نیز بازار بهتری خواهیم داشت.