ردپای پوپولیسم در انتخابات ۱۴۰۰!
شعار‌های پوپولیستی در انتخابات ۱۴۰۰ در میان مردم خریدار دارد. چون مشکلات اقتصادی زیاد است. مسائل اقتصادی جامعه را بلاتشبیه ایران به جایی می‌رساند که یک هیتلر یا یک موسولینی را انتخاب کند. حتی در بعضی از کشور‌ها مردم به یک نظامی پناه می‌برند، برای این‌که او بتواند سریع‌تر تصمیم بگیرد و وضعیت اقتصادی را به سرعت سروسامان بدهد. در کشوری مثل آلمان، مردم تحقیر شده جذب شعار‌های هیتلر شدند تا عظمتی را که در گذشته داشتند پیدا بکنند. هیچ مفری از پوپولیسم نیست مگر این‌که عقلای کشور روی یک فردی که بتواند آرای مردم را جذب بکند اجماع کنند.
فرارو- در روز‌های اخیر خبر‌هایی منتشر شد از حضور سه چهره اصولگرای شناخته‌شده که شاید خیلی شبیه به چند سال قبل خود نباشند. محمدباقر قالیباف، محمود احمدی‌نژاد و عزت‌الله ضرغامی که عزم خود را برای انتخابات ۱۴۰۰ جدی کرده‌اند.
به گزارش فرارو، سابقه عملکرد و کارنامه هر یک از این چهره‌ها و حال و روزگار این روز‌های این سه نشان از تحولاتی دارد که در طی چندین سال در این افراد رخ داده است، قالیباف که روزگاری به چهره تکنوکرات اصولگرا با ایده‌هایی به نسبت منطقی‌تر نسبت به امروز مطرح بود برای رسیدن به سودای پاستور سعی کرد میخش را در زمین اصولگرایی محکم‌تر بر زمین بکوبد و امروز شباهت زیادی به احمدی‌نژاد سال‌های گذشته دارد. قالیباف هر چقدر سعی کرده به اصولگرایان نزدیک‌تر شود، احمدی‌نژاد در عوض با مطرح کردن نظرات جدید سعی دارد خود را از اصولگرایان متمایز کند کاری که ضرغامی هم در پیش گرفته است.
ضرغامی هم هر چند تلاش می‌کند از احمدی‌نژاد تبری جوید، ولی این روز‌ها شباهت زیادی به احمدی‌نژاد دارد. البته هر سه این چهره‌ها انتقاد از اصولگرایی را در مقیاس‌های گوناگون به کار می‌گیرند.
به نظر می‌رسد رقابت جدی میان این سه چهره از این پس بیشتر نمایان شود. این در حالی است که محمود احمدی‌نژاد در ایران نماد پوپولیسم است و برخی منابع بر این اساس می‌گویند با جدی شدن رقابت میان این سه چهره مشابه اصولگرایی، باید منتظر رقابت پوپولیست‌ها در انتخابات ۱۴۰۰ باشیم.
پیش از این هم، کارشناسان و فعالان سیاسی احتمال حضور پوپولیست‌ها در انتخابات ۱۴۰۰ با توجه به شرایط نامطلوب اقتصادی کشور را داده بودند. مصطفی هاشمی‌طبا در گفتگویی گفته بود: در انتخابات ۱۴۰۰، فرد شناخته‌شده‌ای از همان جناح اصولگرایان خواهد آمد. در این بین شعار‌های پوپولیستی می‌تواند به راحتی آن فرد را روی کار بیاورد، چون هیچ طرح و برنامه‌ای وجود ندارد و تنها راه حضور و بروز در فضای سیاسی ارائه همین دست شعارهاست. یعنی در نهایت یک نفر با شعار‌های پوپولیستی سرکار می‌آید.هر چند از نظر او «پوپولیست‌ها مختص به یک جریان خاص سیاسی نیستند و آنها را می‌توان در دو جریان «اصلاح طلب» و «اصولگرا» یافت.»
اما ابوالقاسم رئوفیان فعال سیاسی اصولگرا نیز در گفتگویی در این باره با تایید این‌که پوپولیست‌ها مختص یک جریان سیاسی خاص نیستند اظهار کرده است: مردم در انتخابات ۱۴۰۰، دیگر فریب وعده‌های سرخرمن برخی از کاندیدا‌های انتخاباتی را نخواهند خورد. مردم انتظار دارند که مسئولین و البته کاندیدا‌های انتخاباتی وعده‌هایی را ارائه دهند که در حوزه اختیارات ایشان بگنجد و در وادی عمل نیز امکان محقق شدن را داشته باشد.
اما به نظر می‌رسد شرایط سخت معیشتی و حس تحقیر اجتماعی که این روز‌ها اغلب کارشناسان‌های اجتماعی نسبت به آن هشدار می‌دهند زمینه را برای حضور یک چهره پوپولیست فراهم کرده است.
روش‌های پوپولیستی در ۱۴۰۰ خریدار ندارد
حسین کنعانی‌مقدم فعال سیاسی اصولگرا درباره احتمال حضور پوپولیست‌ها در انتخابات ۱۴۰۰ گفت: یکی از شیوه‌های گول زدن مردم در انتخابات، روش‌های پوپولیستی است. کسانی که با شعار‌های مردمی سوار موج مردم شده و بعد هم آنها را رها می‌کنند و به راه خود ادامه می‌دهند. بعد از آقای احمدی‌نژاد، به نظر می‌رسد که دیگر ملت ایران به این هدف بلوغ سیاسی رسیدند که گول حرف‌های پوپولیستی را نخورند.
وی افزود: اگر هم کسی شعار به نفع مردم می‌دهد باید ببینند برنامه‌اش، سوابقش و توانایی‌اش چیست و چه تیمی در اختیار دارد؟ آیا می‌تواند به این اهداف برسد یا نه فقط با شعار در پی گرفتن رای مردم است. به نظر می‌رسد در انتخابات ۱۴۰۰ مردم‌فریب این‌چنین اقداماتی را نخورند.
او نیز با تایید این‌که چهره‌های پوپولیستی در هر دو جریان سیاسی وجود دارند عنوان کرد: نامزد‌های انتخاباتی برای گرفتن رأی مردم بخصوص طیف خاکستری عمدتاً از این شیوه‌ها استفاده می‌کنند تا بتوانند برنده باشند.
وی با اشاره به سه چهره قالیباف، احمدی‌نژاد و ضرغامی گفت: شعار‌های پوپولیستی که عمدتاً برای گرفتن رای مردم باشد و بعد هم مطالبات مردم را افزایش بدهد بدون این‌که امکان عملیاتی شدن آن باشد یک نوع تقلب در انتخابات محسوب می‌شود، چون غش در معامله است. چون وعده کاری را می‌دهیم که نه در توان کشور هست و نه آن فرد امکانی برای انجامش دارد. اگر بین نامزد‌های انتخاباتی، مسابقه، افزایش مطالبات ایجاد شود یک فتنه است، چون یک نفر ادعا می‌کند من یارانه را نفری یک میلیون تومان می‌کنم. یکی می‌گوید من این امکانات را می‌دهم و دیگری می‌گوید من خانه مجانی می‌دهم. این افزایش مطالبات یعنی ایجاد یک نوع فتنه در بین مردم و آنها را با فریب پای صندوق رای بردن.
پوپولیست‌ها در ۱۴۰۰ می‌آیند
طیبه سیاوشی فعال سیاسی اصلاح‌طلب و نماینده مجلس دهم نیز در این باره معتقد است شرایط کشور مهیای حضور پوپولیست‌ها در انتخابات ۱۴۰۰ ست. او در این باره به فرارو گفت: سه محور در انتخابات ۱۴۰۰ باید در نظر گرفته شود: اول، ما در شرایط تحریم هستیم. دوم، مردم در شرایط اقتصادی نامطلوبی هستند. شرایطی که حتی در زمان جنگ هم تجربه نکردیم. سوم، بحران یا اپیدمی کرونا است که تمام شرایط کشور را تحت‌الشعاع قرار داده است. قاعدتا، کسی که برای ریاست جمهوری انتخاب می‌شود باید روی این سه محور بسته به شعار‌های تبلیغاتی‌اش مانور بدهد. حالا ممکن است پوپولیست‌ها از این‌ها استفاده کنند.
سیاوشی برخلاف هاشمی‌طبا، رئوفیان و کنعانی‌مقدم اعتقاد دارد این پوپولیست‌ها وابسته به یک جریان خاص و معمولا اصولگرا هستند. وی با اشاره به احمدی‌نژاد افزود: این رویه‌ای است که احمدی‌نژاد روی آن همیشه مانور داده است. مثلاً یارانه را ماهیانه یک میلیون تومان می‌کنم. چیزی که دستیابی و امکانش وجود ندارد و اگر هم وجود داشته باشد مثل کاری که در زمان دولت نهم و دهم صورت گرفت به نوعی اقتصاد کشور را دچار آسیب جدی کرد.
این فعال سیاسی تصریح کرد: بخشی هم هستند که می‌توانند آرای نه تنها آسیب دیدگان اقتصادی بلکه تمام طبقات را همراه بکنند. کسانی هم ممکن است در پی این باشند که در راستای منافع ملی کشور و مصالح عمومی مردم بتوانند ارتباطات بین‌المللی ما را وسعت بدهند و در یک سطح ملی بتوانند کشور را در سطح اقتصادی و هم دیگر سطوح شکوفاتر بکنند. اما باید این دیدگاه‌ها در انتخابات بتوانند مردم را متأثر بکنند. اما معمولاً پوپولیست‌ها در این رقابت برنده هستند. چون در انتخابات دست روی مواردی می‌گذارند که مورد توجه مردم است هر چند شاید مسئله اساسی کشور نباشد و یک مسئله جزئی مورد استفاده یک گروه خاص باشد.
سیاوشی با اشاره به سه نامزد مشابه اصولگرا افزود: باید توانایی‌های این نامزد‌های نمایندگی را دید اعم از این‌که شعار‌های پوپولیستی داشته باشند، متأسفانه شواهدی، چون ترامپ یا احمدی‌نژاد یا سایر چهره‌ها در کشور‌های دیگر نشان می‌دهند پوپولیست‌ها می‌توانند به‌راحتی رأی مردم را به دست بیاورند آن هم با شعار‌هایی که خیلی در راستای منافع ملی کشور نیستند.
او برخلاف رئوفیان و کنعانی‌مقدم که شعار‌های پوپولیستی در انتخابات ۱۴۰۰ را برای مردم جذاب نمی‌داند بیان کرد: اتفاقا این شعارها در میان مردم خریدار دارد. چون مشکلات اقتصادی زیاد است. مسائل اقتصادی جامعه را بلاتشبیه ایران به جایی می‌رساند که یک هیتلر یا یک موسولینی را انتخاب کند. حتی در بعضی از کشور‌ها مردم به یک نظامی پناه می‌برند، برای این‌که او بتواند سریع‌تر تصمیم بگیرد و وضعیت اقتصادی را به سرعت سروسامان بدهد. در کشوری مثل آلمان، مردم تحقیر شده جذب شعار‌های هیتلر شدند تا عظمتی را که در گذشته داشتند پیدا بکنند. هیچ مفری از پوپولیسم نیست مگر این‌که عقلای کشور روی یک فردی که بتواند آرای مردم را جذب بکند اجماع کنند.
وی اضافه کرد: علی‌رغم معیار تجربه، باید ریاست‌جمهوری را به فردی سپرد که جذابیت بیشتری برای مردم داشته باشد تا مردم بیایند رای بدهند. کسی که به دور از شعار‌های پوپولیستی، جذابیت ایجاد کند. در آمریکا جو بایدن با انتخاب یک معاون خانم این جذابیت را ایجاد کرد و موفق شد. یا در جای دیگر یک نفر جوان را به‌عنوان رئیس‌جمهور انتخاب می‌کنند. صرفاً این نیست که مردم دنبال فردی باشند که شعار نان و معیشت می‌دهد. تجربه دولت ترامپ نشان داد که نامزد‌ها با شعار‌های پوپولیستی الزاماً نخواهند توانست مجدداً قدرت‌ها در دست بگیرند؛ بنابراین از شعار‌هایی که فقط پشتوانه احساسی و نقلی دارد باید خودداری کرد.
نماینده مجلس دهم تاکید کرد: پوپولیسم مشکل عالم‌گیر است منتها در کشور ما چرخش‌های ۱۸۰ درجه‌ای در بعضی از افراد دیده می‌شود. مثلا اظهارات یکی از این سه چهره اصولگرا درباره سازمانی که در آن کار می‌کرده واقعا شوکه کننده و تعجب‌انگیز بود. این آقا که خودش در آن دستگاه کار کرده چطور دارد این طور در مورد آن دستگاه صحبت می‌کند؟ این چرخش‌های عجیب و غریب در افرادی که در عرصه سیاسی هستند باید مدنظر مردم قرار بگیرد. نباید به راحتی از آن عبور کرد.
وی افزود: باید دید آقایان قالیباف، احمدی‌نژاد و ضرغامی در کمپین‌های انتخاباتی خود چکار می‌کنند. آیا قالیباف و احمدی‌نژاد که سابقه انتخاباتی دارند در این دوره عاقلانه‌تر عمل می‌کنند؟ یا نه، باز با تأکید بر همان یک میلیون یارانه و شعار‌هایی در حوزه زنان که بعد‌ها به فراموشی سپرده می‌شود و وعده‌های عوام فریب دیگر جلو می‌روند. معمولا ۵ درصد همان شعار‌های حداقلی در کمپین‌های انتخاباتی، جامه عمل پوشیده نمی‌شود. چه برسد به این شعارها! به همین دلیل است که این رویه پوپولیستی است، چون برای جلب نظر توده با شعار‌های غیرواقعی به تحریک احساسات مردم می‌پردازند.
