همه چیز درباره مرگبارترین سرطان زنان

نادیا زکالوند:  وقتی سلول‌های ناهنجار در تخمدان رشد می‌کنند، فرد به سرطان تخمدان مبتلا می‌شود.

در این حالت سلول‌ها با سرعت چند برابر شده و به بافت‌های سالم بدن حمله کرده و آنها را تخریب می‌کنند. بیش از ۳۰ نوع متفاوت سرطان تخمدان وجود دارد و این سرطان، مرگبارتر از هر سرطان دیگر دستگاه تناسلی زنان است.

 در دستگاه تناسلی زنان دو تخمدان وجود دارد که هر یک در یک طرف رحم قرار دارد. تخمدان‌ها که هرکدام به اندازه یک بادام هستند، در تولید تخمک، هورمون‌های استروژن و پروژسترون نقش دارند. برای درمان سرطان تخمدان معمولا از روش‌های جراحی و شیمی‌درمانی استفاده می‌شود.

علایم سرطان تخمدان

وقتی سرطان تخمدان در مراحل اولیه خود قرار دارد، ممکن است علایم قابل توجهی نداشته باشد و وقتی هم علایم خود را نشان می‌دهند ممکن است آنها به بیماری‌های شایع‌تر دیگر نسبت داده شوند.

از این علایم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

* نفخ یا تورم شکم

* احساس سیری با خوردن مقدار کمی غذا

* کاهش وزن

* احساس درد و ناراحتی در ناحیه لگن

* خستگی

* کمردرد

* تغییر در عادات روده مانند یبوست

* تکرر ادرار

اگر چند تا از این علایم نگران‌کننده را داشتید، حتما نزد پزشک بروید.

علت ابتلا به سرطان تخمدان

هنوز کاملا علت اصلی ابتلا به این بیماری مشخص نشده اما به دلایلی مشخص خطر ابتلا به این سرطان افزایش می‌یابد.

بنابر بررسی‌ها مشخص شده که تخمدان زمانی سرطانی می‌شود که دی‌ان‌ای (DNA) سلول‌های درون تخمدان یا اطراف آن دچار جهش شده و به سلول‌ها دستور رشد سریع و چند برابری ‌دهند که در نهایت منجر به تولید سلول‌های سرطانی (تومور) می‌شوند.

در این وضعیت سلول‌های سرطانی به حیات خود ادامه می‌دهند، اما سلول‌های سالم از بین می‌روند. سپس سلول‌های سرطانی به بافت‌های اطراف خود حمله کرده و از حد تومور اولیه خارج شده و به قسمت‌های دیگر بدن منتشر می‌شوند (که به این مرحله از سرطان متاستاز گفته می‌شود).

انواع سرطان تخمدان

نوع سلول‌های ناهنجار تولیدشده در این بیماری، نوع سرطان تخمدان را مشخص می‌کند. با تعیین نوع سرطان می‌توان درمان مناسب‌تری انتخاب کرد. از میان انواع سرطان‌های تخمدان می‌توان به سه مورد مهم آن اشاره کرد:

* سرطان تخمدان ایپتلیوم (بافت پوششی): این نوع سرطان تخمدان، رایج‌ترین نوع سرطان است و دربرگیرنده چندین نوع سرطان دیگر مربوط به تخمدان، از جمله سرطان سروز و مخاطی است.

* تومورهای استرومایی تخمدان: این تومورها معمولا سریع‌تر از دیگر سرطان‌های تخمدان شناسایی می‌شوند.

* تومورهای سلول‌های زایای تخمدان: این نوع سرطان تخمدان بسیار نادر است و معمولا در سنین جوانی رخ می‌دهد.

عوامل خطر ابتلا به سرطان تخمدان

از عواملی که ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش می‌دهد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

* سن بالا. خطر ابتلا به سرطان تخمدان با افزایش سن بیشتر می‌شود. این نوع سرطان در افراد مسن بیشتر مشاهده شده است.

* تغییرات ژنی به‌ارث رسیده. درصد خیلی کمی از سرطان‌های تخمدان بر اثر تغییرات ژنی است که از والدین به فرد می‌رسد. این ژن‌ها، از جمله ژن‌های BRCA1 و BRCA2، خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش می‌دهند.

* سابقه خانوادگی. اگر فردی یا افرادی از میان اقوام نزدیک‌تان که با آنها رابطه خونی دارید، به سرطان تخمدان مبتلا شده باشند، این خطر در شما هم وجود دارد.

* هورمون‌درمانی جایگزین (پس از یائسگی). مصرف هورمون جایگزین برای برطرف کردن علایم یائسگی می‌تواند خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهد.

* آندومتریوز (نابه‌جایی آستر رحم). در این اختلال که معمولا دردناک است، سلول‌های مشابه با سلول‌های آستر رحم در بیرون از رحم رشد می‌کنند. این بیماری در بالا بردن خطر سرطان رحم هم نقش دارد.

* زمان شروع و پایان قاعدگی. وقتی قاعدگی در دخترها زود شروع شود یا یائسگی دیرتر از موعد رخ دهد، در هر دو حالت، احتمال خطر ابتلا به سرطان تخمدان بالا می‌رود.

* هرگز باردار نشدن. زنانی که هرگز بارداری را تجربه نکرده‌اند، در خطر بیشتر ابتلا به سرطان تخمدان هستند.

هیچ راه کاملا مطمئنی برای پیشگیری از سرطان تخمدان وجود ندارد. اما با روش‌های زیر می‌توان از خطر ابتلا به این بیماری کاست:

* مصرف قرص‌های ضدبارداری. با مصرف قرص‌های ضدبارداری می‌توان از خطر ابتلا به سرطان تخمدان کاست. البته خود این داروها عوارض و خطراتی دارند که برای مصرف آنها باید با پزشک مشورت کنید. ممکن است ضرر مصرف این داروها بیش از منفعت آنها باشد.

* مشورت با پزشک. اگر یک یا چند عامل خطر ابتلا به سرطان تخمدان را دارید، در مورد آنها با پزشک مشورت کنید. مثلا، اگر تخمدان‌هایتان حاوی ژن‌های تغییریافته ارثی است و خطر ابتلا به سرطان را تا حد زیادی افزایش می‌دهد، می‌توان برای پیشگیری از سرطان تخمدان، تخمدان‌هایتان را با عمل جراحی بردارید.

روش تشخیص سرطان تخمدان

* معاینه لگنی. در این روش پزشک ناحیه لگن و واژن بیمار را معاینه می‌کند تا اگر به مورد مشکوکی برخورد کرد، او را برای آزمایش‌های بیشتر به آزمایشگاه بفرستد.

* تصویربرداری. با آزمایش‌هایی مانند سونوگرافی، یا سی‌تی اسکن از شکم و لگن می‌توان اندازه، شکل و ساختار تخمدان‌ها را تعیین و در صورت وجود ناهنجاری درمان را آغاز کرد.

* آزمایش خون: با استفاده از آزمایش‌های خون و همچنین بررسی عملکرد تخمدان‌ها می‌توان به سلامت کلی آنها پی برد.

در آزمایش خون، پزشک معمولا به دنبال علایم وجود احتمالی تومور بدخیمی است که نشان می‌دهد فرد به سرطان تخمدان مبتلا شده است. مثلا، با آزمایش آنتی‌ژن سرطان (CA) ۱۲۵ می‌توان نوعی پروتئین را شناسایی کرد که اغلب روی سطح سلول‌های سرطانی تخمدان یافت می‌شوند.

البته این آزمایش‌ها نشان نمی‌دهد که آیا فرد به سرطان مبتلا شده است یا خیر. اما می‌تواند احتمال بیماری را تا حدی پیش‌بینی کند.

* جراحی. وقتی پزشک با روش‌های فوق نتواند احتمال سرطانی بودن تخمدان‌ها را پیش‌بینی کند، با روش جراحی وضعیت فرد را بررسی می‌کند. در این روش، یکی از تخمدان‌ها برداشته شده و برای تشخیص علایم احتمالی سرطان بررسی می‌شود.

* آزمایش ژنتیک. در این روش، نمونه خون فرد گرفته شده و تغییرات ژنی موجود در آن را که موجب افزایش خطر ابتلا به سرطان تخمدان می‌شود بررسی می‌کنند. این تغییرات معمولا ارثی است. اگر پزشک متوجه تغییرات ژنی در (DNA) فرد شود، بهتر می‌تواند درباره روش‌های درمان او تصمیم‌گیری کند.

در ضمن با این روش می‌توان اقوام نزدیک فرد مبتلا به تغییرات ژنی را هم آگاه کرد و از آنها خواست که برای بررسی تخمدان‌های خود به پزشک مراجعه کنند.

درمان

اگر فردی به سرطان تخمدان مبتلا شده باشد، پزشک با ترکیبی از روش‌های جراحی و شیمی‌درمانی به او کمک می‌کند.

اگر سرطان تخمدان در مراحل اولیه‌اش باشد و از یک تخمدان به نقطه دیگر گسترش پیدا نکرده باشد، پزشک فقط یکی از تخمدان‌ها را برمی‌دارد.

اما اگر سرطان پیشرفت کرده باشد، پزشک مجبور می‌شود، هر دو تخمدان و حتی رحم بیمار را هم بردارد.

مواقعی که بیماری بسیار گسترده و حاد شده است، احتمال دارد برخی از اندام‌ها را هم تحت تاثیر قرار داده باشد، بنابراین پزشک تا جایی که بافت‌های سرطانی وجود داشته باشد، پیش رفته و این بافت‌های معیوب بیمار را از بدن او خارج می‌کند. در سرطان‌های پیشرفته، پس از جراحی، شیمی‌درمانی هم لازم است.

از روش‌های دیگر درمانی می‌توان به شیمی‌درمانی، درمان هدفمند، هورمون‌درمانی، ایمنی‌درمانی هم اشاره کرد.

منبع:mayoclinic