پس از جنگ و بمباران؛ برنامه هسته‌ای ایران به کدام سمت می‌رود؟
یکی از بهانه‌های غرب برای فشار بر ایران این بود که وقتی برنامه نظامی هسته‌ای وجود ندارد، غنی‌سازی ۶۰ درصد فاقد توجیه است. ایران نیز همواره بر این موضوع تاکید دارد که بر اساس ماده چهار NPT سقفی برای غنی‌سازی تعیین نشده و ایران از این حق برخوردار است.
فرارو- یکی از سوال‌های اصلی بعد از تحولات جنگ ۱۲ روزه و حمله آمریکا به تاسیسات هسته‌ای ایران، این است که برنامه هسته‌ای به کدام سمت می‌رود؛ نظامی می‌شود یا صلح‌آمیز باقی می‌ماند.
به گزارش فرارو، برخی می‌گویند ایران به طرف سیاست ابهام هسته‌ای حرکت کرده است. یعنی نمی‌خواهد ابعاد برنامه خود را فاش کند. از امروز که قانون تعلیق همکاری با آژانس از سوی رئیس‌جمهور ابلاغ شد، عملاً این ابهام کلید خورده است. اما تجربه برخی کشورها که از سیاست ابهام استفاده می‌کنند نشان می‌دهد یکی از مهم‌ترین ابزار در این مسیر، سکوت یا مواضع هماهنگ است.
تناقض درباره نتیجه حمله آمریکا
تجاوز آمریکا علیه ایران و حمله به تاسیسات هسته‌ای ما نقطه عطفی در این پرونده است. آمریکا از موشک‌های تاماهاوک و بمب‌های سنگرشکن برای حمله به تاسیسات اصفهان و دو سایت غنی‌سازی فردو و نطنز استفاده کرد. این حمله بامداد ۱ تیر اتفاق افتاد و به غیر از گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای و ادعای مقامات غربی که متفاوت است، در میان مقامات رسمی روایت واحدی از میزان آسیب وجود ندارد. مشخص نبود این اظهارات متفاوت ناشی از برنامه است یا بی‌برنامگی. اما در حال حاضر چند روزی‌ست که صرفاً وزارت امور خارجه در این باره صحبت می‌کند.
سیدعباس عراقچی در آخرین مصاحبه خود با شبکه CBS آمریکا، در پاسخ به سوال خبرنگار این شبکه گفت: «ظاهر امر نشان می دهد که صدمات خیلی سنگین و خیلی جدی بوده است. من دوباره تکرار می‌کنم که اطلاعات دقیق ندارم. ولی ظاهرا فعلا قابل استفاده نیستند تا بررسی بشود که چه میزان طول می کشد تا مجدداً راه اندازی بشوند یا اصلاً آیا می‌تواند راه‌اندازی بشود یا نه.»
وزیر امور خارجه در بخش دیگری از مصاحبه خود با بیان اینکه هیچ کس اطلاع دقیقی ندارد که در حال حاضر چه اتفاقی در فردو افتاده، گفت: «میزان آسیب‌ها خیلی زیاد و جدی بوده و سازمان انرژی اتمی در حال بررسی و ارزیابی وضعیت است و نتیجه کار به دولت اعلام خواهد شد.»
اسماعیل بقائی، سخنگوی دستگاه دیپلماسی در مصاحبه‌های اخیر خود با رسانه‌های خارجی از جمله راشا تودی و الجزیره بر آسیب زیاد به تاسیسات هسته‌ای صحبت کرده است.
پیش از این، دو نماینده قم در مجلس مدعی شده بودند که این تاسیسات – به خصوص فردو که محل سنگین‌ترین حمله بود – آسیب زیادی در جریان حمله آمریکا ندیدند. تا قبل از این که این روایت از سوی وزارت خارجه اعلام شود، خطی خبری به صورت جدی در داخل کشور پیگیری می‌شد که می‌گفت تاسیات ایران آسیبی ندیده و مواد هسته‌ای منتقل شده است. خطی که تا حدی قطع شده است.
برنامه ساخت سلاح
یک موج مجازی از کاربران داخل و خارج کشور که برخی از آنها شناخته شده هستند و برخی ناشناس، مبنی بر ایجاد مطالبه ساخت سلاح هسته‌ای همچنان در شبکه‌های اجتماعی فعال است. چند استدلال این جریان را بدون نام بردن از کاربران مرور میکنیم:
- این ایران هسته‌ایی، سوا و فرای نوع حکومت است. ایران برای حفظ خود نیاز به بمب اتم دارد. چه در این حکومت، چه در حکومت های بعدی. این بمب باید ساخته و بازدارندگی هسته‌ایی ایران تکمیل شود.
- از بدهیات عقلی است که وقتی دو کشور دارای سلاح هسته‌ای به ایران حمله می‌کنند و رییس جمهور یکیشون یک بار هم التیماتوم تخلیه تهران را داده است ما باید سلاح هسته‌ای بسازیم. الترناتیوش این است منتظر باشیم هر لحظه اینا یک بمب هسته‌ای وسط تهران منفجر کنند.
- مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، ۱۰ سال بعد از برجام، با وقاحت می‌گوید گفتگوها بر سر «پایان برنامه هسته‌ای ایران» باید از سر گرفته شود. حقیقتا با این نگاه وقیح استعماری طلبکار هیچ گفتگویی نمی‌شود کرد. اگر بمب ساخته بودیم حالا داشتند برای عدم افزایش تعداد بمب‌ها التماس می‌کردند.
- یکبار برای همیشه... «بمب اتم ضامن امنیت کودکان‌مون در برابر اسرائیل کودک‌کش»
- میتونی با ساخت بمب اتم چنان شکستی به آمریکا و اسرائیل و ترکیه و اعراب تحمیل کنی که زوزه نتانیاهو و موساد تا موقع هلاکتشون قطع نشه. اما ترجیح میدی هم چوب رو بخوری هم پیاز رو، هم تحریم بمونی هم میوه تأسیسات اتمیت رو نچینی، هم سایه جنگ و ترور رو همیشه بالاسرت نگه داری.
- الیوم نداشتن بمب اتم به معنی به رسمیت شناختن اسرائیل است؛ چراکه بعد از برخورد اولین بمب اتم به خاک ایران، عموم مردم دیگر پای آرمان‌های حکومتی که توان دفاع از آنها را ندارد نخواهند ایستاد!
- سالها متانت به خرج دادیم و بارها هشدار دادیم که اگر تأسیسات هسته‌ای ما رو بزنید سیاست در خصوص بمب رو عوض میکنیم. حالا که وقیحانه زدن، الوعده وفا آقایون!
در تلویزیون هم تا کنون دوبار درخواست ساخت سلاح در قالب تقاضا از مقام معظم رهبری برای تغییر فتوای حرام بودن ساخت سلاح هسته‌ای مطرح شده است. یک بار این درخواست توسط جواد قارایی مجری، ایرانگرد و مستندساز روی آنتن زنده مطرح شد. یک بار نیز حسینعلی شهریاری، نماینده و رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس روز ۲۳ خرداد (روز آغاز جنگ) در گفتگوی ویژه خبری این درخواست را طرح کرد. از لحاظ زمانی، اظهارنظرهای مجازی درباره مطالبه ساخت بمب ادامه دارد.
این در حالی است که مقامات وزارت امور خارجه به عنوان مجری و نه سیاستگذار حوزه سیاست خارجی، همواره بر صلح‌آمیز باقی ماندن برنامه هسته‌ای ایران تاکید دارند.
سطح غنی‌سازی
یکی از بهانه‌های غرب برای فشار بر ایران این بود که وقتی برنامه نظامی هسته‌ای وجود ندارد، غنی‌سازی ۶۰ درصد فاقد توجیه است. ایران نیز همواره بر این موضوع تاکید دارد که بر اساس ماده چهار NPT سقفی برای غنی‌سازی تعیین نشده و ایران از این حق برخوردار است. تحلیلگران حوزه سیاست خارجی و هسته‌ای بر این موضوع تاکید دارند که ایران سطح غنی‌سازی ۶۰ درصدی را برای در دست داشتن کارت مذاکراتی و اهرم فشار بر طرف مقابل حفظ کرد. در حال حاضر ایران بیش از ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم ۶۰ درصد دارد که آژانس نیز از مکان آن بی‌خبر است. چندی پیش یکی مجریان شبکه ۳ روی آنتن زنده ضمن اعلام آغاز عصر ابهام هسته‌ای بر این موضوع تاکید داشت که ایران دیگر هر کجا که لازم باشد تاسیسات برپا خواهد کرد، غنی‌سازی انجام خواهد داد و به صادرات و واردات می‌پردازد.
عراقچی در مصاحبه اخیر خود با CBS گفت: «ما در حال ارزیابی شرایط بعد از حمله و تهاجم رژیم اسرائیل و آمریکا هستیم. سیاستهای ما در حال تدوین بوده و واقعیت آن است که ما برای صنعت غنی سازی زحمت زیادی کشیدیم؛ هم دانشمندان ما خیلی زحمت کشیدند و تلاش کردند، هم مردم ما تحمل کردند. و به خاطر غنی سازی بیش از ۲۰ سال تحت تحریم های بسیار سنگین قرار گرفتیم؛ ما را به شورای امنیت بردند، دانشمندان ما را ترور کردند، در صنایع و تاسیسات ما خرابکاری کردند ولی درهمه این سالها تلاش کردیم که برنامه غنی سازی ما همچنان صلح آمیز بماند واز محدوده صلح آمیز فراتر نرود و تلاش کردیم که ثابت کنیم به جامعه بین الملل و به همه کشورهایی که نگرانی دارند که این برنامه کاملاً صلح آمیز است. یک بار هم حتی وارد توافق شدیم و به یک توافقی رسیدیم که همه دنیا آن را به عنوان یک دستاورد دیپلماسی جشن گرفت. ولی متاسفانه آمریکا از آن خارج شد.
ما این سالها تحمل کردیم. غنی سازی تبدیل به یک موضوع غرور و افتخار ملی برای ایرانیان شده است. الان که به خاطرش جنگیدیم، یعنی یک عامل بسیار مهم اضافه شده و آن اینکه ۱۲ روز جنگ سنگینی را ما به خاطر همین موضوع داشتیم. بنابراین اینطور نیست که کسی بتواند این صنعت را کنار بگذارد. این یک افتخار و غرور ملی است. حتماً حفظ خواهد شد و ما حتماً در جهت حفظ آن تلاش خواهیم کرد. البته همچنان برنامه هسته ای ما صلح آمیز است و ما قصد حرکت به سمت سلاح‌های هسته‌ای را نداریم. این سلاح‌ها بر اساس فتوای مقام معظم رهبری حرام است و هیچ جایگاهی در دکترین امنیتی ما ندارد.» عراقچی اشاره‌ای به سطح غنی‌سازی نداشت، بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای تاکید و فتوای هسته‌ای مقام معظم رهبری را یادآوری کرد.
همزمان اظهارنظری نیز از علاءالدین بروجردی، نماینده و عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس در تلویزیون منتشر شده است که با این تیتر مورد استقبال قرار گرفت: «اعلام غنی‌سازی ۹۰ درصد در تلویزیون.» بروجردی گفت: «حرف بی منطقی می‌زنند که باید ذخایر اورانیوم فعلی ایران بیرون برود، این حرف بی ارزش است. از این به بعد بدون پذیرفتن شرطی به میزان نیازمان غنی‌سازی خواهیم داشت.»
بروجردی تأکید کرد: شاید نیاز داشته باشیم برای کشتی‌های اقیانوس‌پیما غنی‌سازی ۹۰ درصد داشته باشیم و این کار را بدون محدودیت می‌توانیم انجام دهیم. فقط بمب هسته‌ای خط قرمز است.» او اضافه کرد: «غنی‌سازی صفر توهم ترامپ است. تنها خط قرمز ما ساخت بمب هسته‌ای است و دلیلش فتوای رهبر انقلاب است.»
در حال حاضر ۶ کشور آمریکا، روسیه، چین، فرانسه، بریتانیا و هند از زیردریایی‌های دارای پیشران هسته‌ای استفاده می‌کنند. هر ۶ کشور دارای تسلیحات هسته‌ای هستند چرا که برنامه پیشران هسته‌ای قرابت زیادی با برنامه نظامی هسته‌ای دارد. به همین دلیل حساسیت زیادی روی این برنامه وجود دارد. آمریکا، فرانسه و روسیه به صورت عملیاتی از کشتی دارای پیشران هسته‌ای استفاده می‌کنند. چین در حال توسعه این برنامه است. برزیل در یک برنامه مشترک با فرانسه در حال ساخت اولین زیردریایی هسته‌ای خود است. کره شمالی مدعی‌ست که زیردریایی هسته‌ای در اختیار دارد. ایران پیش از این چند بار اعلام کرد که برنامه پیشران هسته‌ای را کلید خواهد زد. اورانیوم ۹۰ درصد که با عنوان Weapons-grade uranium یا اورانیوم با غنای تسلیحاتی شناخته می‌شود استفاده‌های صلح‌آمیز محدودی دارد. با توجه به خطر اشاعه، در حال حاضر کشورها از اورانیوم با غنای بالا، به مرور سمت اورانیوم ۲۰ درصد و کمتر (LEU) می‌روند. فرانسه تنها کشوری‌ست که زیردریایی با سوخت LEU را عملیاتی کرده و آمریکا نیز در حال توسعه این برنامه است.
