ماجرای حوادث مکرر در شهربازی‌های ایران؛ از مصدومیت تا مرگ
نگاهی به حوادث سال گذشته و امسال نشان می‌دهد که ناایمنی در شهربازی‌ها همچنان ادامه دارد؛ از مصدوم شدن ۱۲ کودک در شهربازی کرمان تا قفل شدن چرخ و فلک شهر ری و نقص فنی تاب‌های مشهد. اما علت چیست؟
فرارو- طناز سادات حسینی‌فر؛ حادثه در شهربازی کرمان منجر به مصدوم شدن ۱۲ کودک شد و بار دیگر مسأله بهسازی و نظارت بر شهربازی‌های ایران را در کانون توجه قرار داد.
به گزارش فرارو، ماجرای نگار قربانی که در حادثه پارک ارم دچار قطع نخاع شد، هنوز در ذهن‌ها باقی است. او به همراه دوستانش برای جشن فارغ‌التحصیلی به این شهربازی رفته بود تا لحظاتی خاطره‌انگیز را تجربه کند، اما حادثه وسیله «موش دیوانه» شب شاد آنان را به تراژدی تبدیل کرد. این اتفاق مربوط به سال ۱۳۹۳ است و پیش از آن نیز گهگاه اخباری مشابه منتشر می‌شد.
پرسش اصلی این است که چرا سالانه ده‌ها حادثه در شهربازی‌های ایران رخ می‌دهد؛ حوادثی که برخی به مصدومیت افراد منجر می‌شوند و برخی دیگر باعث ایجاد ترس و اضطراب در جامعه می‌شوند. آیا تحریم‌ها، ضعف قوانین یا کمبود نظارت باعث این حوادث می‌شوند؟
چالش نظارت و استاندارد؛ آیا تجهیزات تفریحی ایمن هستند؟
در سال‌های اخیر، صدها حادثه در شهربازی‌های نقاط مختلف کشور رخ داده است؛ حوادثی که برخی به مصدومیت افراد، به ویژه کودکان، و برخی حتی به مرگ آن‌ها منجر شده‌اند. برای نمونه در سال ۱۴۰۱، یک پسربچه چهارساله در اثر سقوط از یکی از سکوهای محوطه شهربازی دریاچه زریبار مریوان جان خود را از دست داد. سال گذشته نیز دختری ۱۷ساله از ارتفاع ۶ متری در پارک مادر هشتگرد سقوط کرد و به کُما رفت.
نگاهی به حوادث سال گذشته و امسال نشان می‌دهد که ناایمنی در این مراکز تفریحی هنوز هم ادامه دارد. تازه‌ترین نمونه، مصدوم شدن ۱۲ کودک سوار بر قطار شادی در شهربازی کرمان بود. دیگر حوادث قابل توجه شامل آتش گرفتن چرخ و فلک شهربازی سیمرغ محمودآباد در مرداد ماه بر اثر بارش باران و روشن بودن تجهیزات، آتش‌سوزی شهربازی تبریز در روزهای جنگ ۱۲ روزه، و حادثه شهربازی شهر ری در فروردین سال جاری است که ۳۱ نفر را گرفتار کرد و باعث پلمپ مجموعه شد.
در چنین شرایطی این پرسش مطرح می‌شود: آیا این لوازم تفریحی نیازمند کسب مجوز یا بررسی از نظر استاندارد نیستند؟ آیا مشکل ناشی از تخلف صاحبان دستگاه‌ها و شهربازی‌هاست؟ و مهم‌تر از همه، کدام سازمان مسئول رسیدگی به این حوادث است و چرا همچنان شاهد وقوع آن‌ها هستیم؟
در این خصوص، سازمان ملی استاندارد اعلام کرده است: «این سازمان به صورت دقیق و با جزئیات و در کنار مسئولیت‌های دیگر نمی‌تواند بر فعالیت و تخلف‌های شهربازی‌های کل کشور نظارت داشته باشد.» این در حالی است که در برخی موارد مانند حادثه پارک پلیس تهران که سال گذشته رخ داد، اجازه استفاده از دستگاه مورد نظر به مجموعه داده نشده بود.
در مقابل، شهرداری کرمان درباره حادثه همان شهربازی اعلام کرد: «شهربازی دارای تاییدیه استاندارد بوده و بازدید دوره‌ای و بررسی کامل وضعیت دستگاه‌ها هر ۱۰ روز یک بار انجام می‌شود.»
صرف نظر از بحث نظارت و تخلف مجموعه‌داران، توجه به استاندارد و امنیت تجهیزات از همان بدو استفاده ضروری است. مدیرکل دفتر صنایع فلزی سازمان ملی استاندارد در این زمینه گفته است: «تمام تجهیزات ساخته‌شده در داخل کشور نیازمند دریافت پروانه استاندارد هستند و در صورت وارداتی بودن، از زمان ورود به گمرک تحت بازرسی و نظارت سازمان ملی استاندارد قرار می‌گیرند. پس از انجام این مراحل، دستگاه با یک شناسنامه مشخص به واردکننده تحویل داده می‌شود و پیش از نصب نیز باید در سامانه ثبت شود.»
با این حال، پرسش اصلی همچنان باقی است: آیا تمام این تجهیزات بازی واقعا از نظر ایمنی و استاندارد در سطح لازم قرار دارند؟ نگاهی به گزارش‌های حوادث اخیر نشان می‌دهد که نقص فنی یکی از عوامل اصلی حوادث شهربازی‌هاست.
به عنوان مثال، تابستان سال گذشته در یک شهربازی نوساز دریاچه خلیج فارس، ۱۵ زن و مرد گرفتار شدند؛ زیرا ترمز دستگاه قفل کرد. در ۱۳ فروردین ماه سال جاری، چرخ و فلک شهربازی شهر ری ۳۶ نفر را در کابین‌ها گرفتار کرد که علت آن نقص فنی اعلام شد. تنها دو روز بعد، یعنی ۱۵ فروردین، یکی از تاب‌های شهربازی بوستان غدیر مشهد دچار نقص فنی شد و چهار نفر مصدوم شدند. سرپرست اداره کل استاندارد خراسان رضوی درباره این حوادث گفت: «دست‌کم ۱۰ دستگاه بازی در این شهربازی شناسایی شد که تنها هشت دستگاه دارای تاییدیه استاندارد بودند و دو دستگاه فاقد گواهینامه بازرسی معتبر، گواهینامه بهره‌برداری و تاییدیه‌های استاندارد بودند.»
هزینه، تحریم و فرسودگی؛ مثلث خطر در شهربازی‌ها
در این میان، افراد و مجموعه‌داران متخلف با پلمپ روبه‌رو می‌شوند. برای نمونه، پارک غدیر مشهد بر اساس اعلام استاندار این استان تا اطلاع ثانوی تعطیل شد. با این حال، فعالان صنعت شهربازی از نبود حمایت‌های دولتی گله‌مند هستند و می‌گویند: «هرچند در شغلی پر استرس و حساس فعالیت داریم، اما از طرف دولت هیچ حمایتی نمی‌شویم و متاسفانه با کوچک‌ترین اشتباهی شهربازی‌ها بر سر زبان می‌افتند.»
یکی دیگر از چالش‌ها، افزایش هزینه‌های جاری است. یکی از شهربازی‌داران با اشاره به رشد هزینه‌ها گفته است: «در حالی که خدمت‌رسانی شهربازی‌ها برای مردم همچنان ارزان است، مدیریت هزینه‌ها سخت‌تر شده است.» برخی تحلیل‌گران نیز می‌گویند تحریم‌ها بر کیفیت و هزینه‌های تجهیزات تفریحی تأثیر گذاشته است. در همین زمینه، شهردار سابق منطقه ۱۲ با اشاره به مشکلات احداث بوستان زندگی گفته است: «موضوع اصلی تعمیر، نگهداری و بیمه این تجهیزات است و سرمایه‌گذاری در این حوزه بلندمدت است. تحریم‌ها و محدودیت‌های خارجی عملاً اجازه توسعه این بخش را به ما نداده است.»
از سوی دیگر، سخنگوی آتش‌نشانی درباره کوتاهی برخی پیمانکاران و مدیریت شهربازی‌ها هشدار داده و تأکید کرده است: «مدیریت شهربازی‌ها اکثراً به پیمانکاران سپرده می‌شود و گاهی برای کاهش هزینه‌ها در بررسی دوره‌ای و تعویض قطعات کوتاهی می‌کنند که بسیار خطرناک است. به همین دلیل، شهرداری باید نظارت خود را جدی بگیرد.»
فرسودگی دستگاه‌های بازی نیز چالش دیگری است. مدیرکل دفتر صنایع فلزی سازمان ملی استاندارد در این زمینه گفته است: «هر چه دستگاه‌ها فرسوده‌تر باشند، احتمال بروز حادثه بیشتر می‌شود و مانند خودروهای قدیمی، خرابی‌های مکرر اتفاق می‌افتد.» نمونه‌ای از این موضوع، حادثه سال ۱۴۰۱ در شهربازی پارک شهید مدرس شهر گز اصفهان بود، که یک نوجوان بر اثر پرتاب از دستگاه سالتو جان خود را از دست داد. طبق گزارش رُکنا، گروه‌های مردمی این شهر بارها نسبت به فرسوده و قدیمی بودن تجهیزات شهربازی هشدار داده بودند.
گزارش‌ها نشان می‌دهد که حوادث در شهربازی‌های ایران مجموعه‌ای از عوامل را در برمی‌گیرد: نقص فنی، فرسودگی تجهیزات، کمبود نظارت، کوتاهی پیمانکاران و فشارهای اقتصادی و تحریم‌ها. این شرایط موجب شده است که ایمنی و استاندارد تجهیزات تفریحی همچنان نگرانی اصلی خانواده‌ها و افرادی باشد که برای ساختن شبی خاطره‌انگیز به شهربازی‌ها مراجعه می‌کنند.
