تالاب هورالعظیم در آتش و بی‌آبی؛ حق‌آبه تنها راه نجات!

محمد ساکی، رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان هویزه، درباره آخرین وضعیت تالاب هورالعظیم اظهار کرد: با توجه به شرایط خشکسالی و افزایش بی‌سابقه دما که در بسیاری از مواقع به بیش از ۵۰ درجه سانتی‌گراد رسیده، افزایش تبخیر آب موجب شده است مخزن ۴ و به‌ویژه مخزن ۵، حداکثر ۲۰ تا ۳۰ درصد آبگیری شود. از آنجا که این مخازن در جنوب تالاب قرار دارند و ورودی‌های آب نیز همواره کافی نبوده‌اند، حتی در بهترین شرایط نیز ۱۰۰ درصد آبگیری نمی‌شدند. 

به گزارش ایلنا، وی افزود: تنها در زمان سیل سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ بود که به‌طور کامل پر شدند. پس از آن، حداکثر ۲۰ تا ۳۰ درصد آبگیری داشتند. مخزن ۵ (به‌عنوان جنوبی‌ترین بخش تالاب) اولین مخزنی است که با فرارسیدن فصل تابستان خشک می‌شود، زیرا شیب تالاب از شمال به جنوب است و مخازن ۱.۲، ۳ و ۴ پیش از آن آبگیری می‌شوند. به همین دلیل، مخزن ۵ که پایین‌ترین نقطه تالاب است، زودتر خشک می‌شود. 

رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان هویزه ادامه داد: وضعیت مخازن ۱ و ۲ نسبتاً مطلوب است. در حال حاضر، کل تالاب حدود ۴۶ درصد آب دارد که در مقایسه با وضعیت خشکِ کاملِ تالاب در عراق، شرایط بهتری دارد. 

ساکی خاطر نشان کرد: حق‌آبه این مخازن آن‌ها از رودخانه کرخه و شاخه‌های فرعی آن تأمین می‌شوند. 

وی با توجه به شرایط نامطلوب سد کرخه و ضرورت تامین حق‌آبه تالاب توضیح داد: در این زمینه، مکاتباتی با مسئولان شهرستانی، استانی و اداره کل محیط زیست استان انجام شده است. مرحله کنونی، نیازمند مطالعات و بررسی‌های بیشتر است. 

او در پاسخ به این سوال که با توجه به شرایط نامساعد، آیا امکان تأمین آب از منابع دیگر (مانند رودخانه کارون) وجود دارد؟ گفت: این موضوع نیز مستلزم انجام مطالعات کارشناسی است. اولویت محیط زیست استان، صرفاً تأمین حق‌آبه مورد نیاز است. 

ساکی تاکید کرد: بر اساس مطالعات انجام‌شده در شرایط خشکسالی، میزان حق‌آبه مورد نیاز تالاب حدود ۱٫۳ میلیارد مترمکعب برآورد شده است. اما آیا این مقدار به‌طور کامل تأمین شده است؟ وزارت نیرو معمولاً آمار را دوره‌ای ارسال می‌کند، متاسفانه اخیراً گزارشی مبنی بر میزان تأمین واقعی ارسال نکرده است. 

او افزود: مسئله تالاب هورالعظیم بین ایران و عراق مشترک است. در نتیجه برای حل این قضیه نیازمند همکاری و هماهنگی دو کشور هستیم. 

رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان هویزه در مورد همکاری دو کشور توضیح داد: در این زمینه، نامه‌نگاری‌های متعددی از طریق اداره کل محیط زیست استان، استانداری و هماهنگی با تهران (از طریق ستاد ملی بحران کشور) صورت گرفته است. 

وی افزود: همچنین سازمان حفاظت محیط زیست مستقیماً با وزارت امور خارجه مکاتبه کرده است. متعاقباً، وزارت امور خارجه ایران نیز نامه‌نگاری‌های متعددی با وزارت خارجه عراق انجام داده که شامل دو محور اصلی است؛ تأمین حق‌آبه منطقه هویزه و اطفای حریق در بخش عراقی تالاب. 

ساکی ادامه داد: اولین نامه‌نگاری‌ها از سطح شهرستانی و استانی آغاز شد و بر اساس بررسی‌های انجام‌شده (از جمله مکاتبات خردادماه با طرف عراقی)، اخیراً نیز نامه‌های متعددی مستقیماً با وزارت خارجه عراق مبادله شده است. 

رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان هویزه درباره شیوه اطفای حریق تالاب توضیح داد: مدیریت آتش‌سوزی در تالاب اساساً با جنگل متفاوت است. امکان اطفای زمینی وجود ندارد، زیرا آتش معمولاً در قلب تالاب و دور از دسترس شعله‌ور می‌شود. 

استفاده از هواپیما اطفای حریق، تنها ۲۰ درصد مؤثر بوده است

وی با تاکید بر اینکه اطفای حریق تالاب تنها به شیوه تأمین حق‌آبه ممکن است، افزود: هرچند استفاده از هواپیماها تنها ۲۰ درصد مؤثر بوده است. بنابراین راه‌کار اصلی و ضروری، تأمین حق‌آبه کافی است. باید از عراق برای تامین حق‌آبه پیگیری شود که آتش سوزی در سمت عراق خاموش شود. 

ساکی افزود: با توجه به وجود گونه‌های در معرض خطری همچون اردک مرمری و گاومیش محلی در هویزه، تالاب هورالعظیم اهمیت زیست محیطی مضاعفی دارد. 

ساکی در این‌باره توضیح داد: خوشبختانه تاکنون گزارش خاصی از تلفات دامی یا پرندگان ثبت نشده است. این بدان معنا نیست که چنین مواردی قطعاً رخ نداده است. سوختن تالاب بدون شک، اثرات مخربی بر حیات وحش خواهد داشت. 

وی در نهایت خاطرنشان کرد: ۴۶ درصد آبگیری شده و در حال حاضر آب دارد. درخواست اصلی ما این است که حداقل حق‌آبه تأمین شود تا شرایط بحرانی‌تر نشود.