چشم طمع ترامپ به منابع افغانستان/ چرا آمریکا به دنبال بازپس‌گیری بگرام است؟

فرارو- به تازگی رئیس جمهور آمریکا در سخنانی از ضرورت بازگشت به پایگاه بگرام در افغانستان سخن گفته است؛ سخنانی که بار دیگر بحث‌ها در خصوص بازگشت نیروهای آمریکایی به افغانستان پس از خروج آن‌ها در چهار سال پیش برجسته کرده و نگرانی‌ها را در خصوص طرح آمریکا برای دسترسی به منابع معدنی این کشور برانگیخته است. 

به گزارش فرارو، پنجشنبه شب بود که دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در کنفرانسی مطبوعاتی مسأله بازگشت آمریکا به پایگاه بگرام در افغانستان را مطرح کرد. 

ترامپ: ما به دنبال بازگشت به بگرام هستیم

دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا که به بریتانیا سفر کرده، روز پنجشنبه در یک کنفرانس مطبوعاتی مشترک با «کی‌یر استارمر»، نخست وزیر بریتانیا با اشاره به پایگاه بگرام در افغانستان گفت: «[آنجا] یکی از بزرگترین پایگاه‌های هوایی در جهان بود. ما بابت هیچ آنجا را از دست دادیم. به هرحال ما در تلاش هستیم که آنجا را پس بگیریم.» 

ترامپ در ادامه گفت: ما تلاش داریم تا آنجا را بازگردانیم؛ چرا که آن‌ها به چیزهایی از ما نیاز دارند. ما می‌خواهیم که این پایگاه بازگردانده شود. اما یکی از دلایلی که ما این پایگاه را می‌خواهیم، این است که همانطوری که شما می‌دانید، این پایگاه در فاصله یک ساعتی از جایی قرار دارد که چین تسلیحات هسته‌ای‌اش را می‌سازد.»

ترامپ: در حال گفت‌وگو با افغانستان هستیم

اما یک روز پس از آنکه ترامپ در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با نخست وزیر بریتانیا از نیت خود برای بازپس‌گیری پایگاه بگرام در افغانستان سخن گفت، روز جمعه نیز در گفت‌وگو با خبرنگاران در اتاق بیضی (دفتر رئیس جمهوری آمریکا در کاخ سفید) بار دیگر بر این مسأله تأکید کرد و گفت: در حال گفت‌وگو با افغانستان در خصوص بازپس گیری کنترل پایگاه هوایی بگرام هستیم. 

او همچنین خطاب به خبرنگاران گفت: «ما هرگز نبایستی از آنجا دست می‌کشیدیم. آن روز، شرم آورترین روز در تاریخ کشور ما بود. هیچ دلیلی برای آن واگذاری وجود نداشت.» 

انتقاد ترامپ از خروج آشفته بایدن از افغانستان

اظهارات ترامپ در حالی روز پنجشنبه و جمعه در خصوص ضرورت بازگشت به پایگاه بگرام در افغانستان بیان شد که وی پیشتر نیز از دولت بایدن، بخاطر خروج آشفته نیروهای آمریکایی از افغانستان در سال ۲۰۲۱ انتقاد کرده بود و مدعی شده بود که این مسأله تسلیحات آمریکایی و دیگر دارایی‌های نظامی از جمله پایگاه‌های نظامی را در دستان طالبان قرار داد. 

سخنگوی پنتاگون: آماده اجرای دستورات رئیس جمهور هستیم

در همین حال در پی اظهار نظر ترامپ در خصوص تصمیم آمریکا برای بازپس‌گیری پایگاه بگرام در افغانستان، «شان پارنل»، سخنگوی پنتاگون در گفت‌وگو با هفته‌نامه نیوزویک از آمادگی وزارتخانه متبوعش در خصوص اجرای دستورات ترامپ خبر داد. شان پارنل گفت: «وزارت جنگ یک سازمان تصمیم گیری است و به شکل روتین بررسی می‌کند که چه‌طور این سازمان به پیشامدها در سرتاسر جهان پاسخ دهد. ما همیشه آماده هستیم تا هر مأموریتی را به دستور رئیس جمهور اجرایی کنیم.» 

واکنش طالبان به درخواست ترامپ

در آن سوی ماجرا، درخواست دونالد ترامپ و مقامات آمریکایی برای بازپس‌گیری پایگاه بگرام در افغانستان با واکنش حکومت طالبان مواجه شد. پایگاه خبری شبکه الجزیره در خبری با عنوان «افغانستان مخالف بازگشت آمریکا به پایگاه هوایی بگرام است» نوشت: افغانستان درخواست دونالد ترامپ برای حضور نظامی آمریکا در جهت بازگشت به این کشور و بازپس گیری پایگاه هوایی بگرام را رد کرده است. 

طبق گزارش این شبکه، یک مقام وزارت خارجه حکومت طالبان روز جمعه در شبکه‌های اجتماعی اعلام کرد کابل آماده تعامل است؛ اما تأکید دارد که آمریکا اجازه نخواهد داشت تا حضوری نظامی را در این کشور آسیای مرکزی بار دیگر برقرار کند. 

ذاکر جلال، یک مقام وزارت خارجه افغانستان با انتشار پستی در شبکه‌های اجتماعی گفت: «افغانستان و آمریکا بایستی با همدیگر تعامل داشته باشند؛ بی‌آنکه آمریکا هیچ حضور نظامی را در هیچ کدام از بخش‌های افغانستان حفظ کند.» او در ادامه افزود: «کابل آماده است تا روابط اقتصادی و سیاسی با واشینگتن را بر اساس منافع مشترک و احترام متقابل پی بگیرد. 

وال استریت ژورنال: آمریکا با طالبان در تماس است

در همین ارتباط، نشریه آمریکایی وال استریت ژورنال نیز در مطلبی از تماسهای آمریکا با مقامات طالبان به منظور آنچه بازگرداندن نیروهای ضد تروریسم به این پایگاه افغانستانی خوانده شده، پرده برداشت. 

وال استریت ژورنال در گزارشی به نقل از منابع آگاه از این مذاکرات نوشت: مقامهای دولت ترامپ در حال گفت‌وگو با طالبان در خصوص استقرار دوباره حضور نظامی اندک آمریکا در پایگاه هوایی بگرام در افغانستان به عنوان نقطه شروعی برای عملیات‌های ضد تروریستی هستند. 

این نشریه آمریکایی در ادامه به نقل از این منابع آگاه اعلام کرد: اظهارات حیرت‌انگیز ترامپ در روز پنجشنبه که بیان می‌کرد او به دنبال بازپس گیری پایگاه هوایی بگرام است، یک مؤلفه احتمالی از تلاشهای دیپلماتیک گسترده‌تری به منظور عادی‌سازی روابط با طالبان به شمار می‌رود. همچنین یک منبع آمریکایی اعلام کرد این گفت‌وگوها که از سوی «آدام بوهلر»، نماینده ویژه دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا در امور زندانیان رهبری می‌شود، شامل تبادلات احتمالی زندانیان، یک توافق اقتصادی احتمالی و یک بخش امنیتی نیز خواهد بود.»

سی‌ان‌ان: ترامپ ماه‌هاست که بی‌سروصدا به دنبال بازپس گیری بگرام از طالبان است

پایگاه خبری سی‌ان‌ان نیز در گزارشی به نقل از منابع آگاه اعلام کرد دولت ترامپ ماه هاست که تلاش دارد بی‌سروصدا پایگاه بگرام را از دست طالبان بازپس گیرد. 

سی‌ان‌ان در اشاره به سخنان اخیر ترامپ اعلام کرد: سه منبع مطلع به سی‌ان‌ان اعلام کردند رئیس جمهور ترامپ بی‌سروصدا ماه هاست که در حال سوق دادن مقامات امنیت ملی برای یافتن راهی است تا پایگاه هوایی بگرام در افغانستان را از طالبان بازپس بگیرد. 

بنابر این گزارش، این منابع به سی‌ان‌ان اعلام کردند گفت‌وگوها در خصوص بازگرداندن کنترل این پایگاه به آمریکا دست‌کم به ماه مارس بازمی‌گردد. طبق گزارش سی‌ان‌ان این منابع همچنین گفته‌اند ترامپ و مقامات ارشد امنیت ملی آمریکا بر این باورند که به چند دلیل آمریکا به این پایگاه نیاز دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به مسأله نظارت آمریکا بر چین که مرزهایش در فاصله کمتر از ۵۰۰ مایلی این پایگاه قرار دارد، اشاره کرد؛ همچنانکه آمریکا نیاز دارد تا عناصر و مواد معدنی کمیاب در افغانستان دسترسی پیدا کرده، یک گره ضد تروریستی برای هدف قرار دادن داعش ایجاد کند و احتمالا بتواند تأسیسات دیپلماتیک خود را در این کشور بار دیگر بازگشایی کند. 

چرا آمریکا به فکر بازگشت دوباره به افغانستان است؟ 

همانطوری که بالاتر سی‌ان‌ان به نقل از منابع آگاه اعلام کرد، یکی از دلایلی که آمریکا به دنبال است تا بار دیگر جای پای خود را در افغانستان باز کند، مسأله منابع کمیاب در این کشور است. در همین ارتباط نشریه «نیویورک تایمز» در سال ۲۰۱۰ در گزارشی با عنوان «آمریکا منابع معدنی گسترده‌ای را در افغانستان شناسایی کرده است» نوشت: مقامات ارشد دولت آمریکا اعلام کرده‌اند که آمریکا نزدیک به یک تریلیون دلار ذخایر معدنی دست نخورده در افغانستان کشف کرده است که بسیار بیشتر از ذخایر شناخته شده قبلی است و برای تغییر بنیادین اقتصاد افغانستان و شاید حتی جنگ افغانستان کافی باشد. 

به نوشته نیویورک تایمز، مقامات آمریکایی بر این باورند منابع ناشناخته قبلی از جمله رگه‌های بزرگ آهن، مس، کبالت، طلا و دیگر فلزات صنعتی حیاتی مانند لیتیوم در این کشور آنچنان بزرگ بوده و شامل مواد معدنی عظیم مورد نیاز برای صنایع مدرن است که می‌تواند سرانجام افغانستان را به یکی از مراکز معدنی مهم در جهان بدل کند. 

نیویورک تایمز در همین گزارش خود سپس به یک یادداشتی از پنتاگون اشاره می‌کند که گفته افغانستان می‌تواند به «عربستان سعودی لیتیوم» بدل شود. لیتیوم ماده‌ای اساسی در ساخت باتری‌ها به شمار می‌رود. 

حال با این تفاصیل به نظر می‌رسد قصد دولت ترامپ برای بازگرداندن نیروهای آمریکایی به افغانستان چیزی فراتر از حضور صرف نیروهای آمریکایی در منطقه و یا مبارزه با تروریسم باشد؛ مسأله‌ای که بخشی از آن همانطوری که بیان شد دستیابی به منابع عظیم و دست نخورده این کشور بر می‌گردد که شاید برای کارخانه‌های آمریکایی حیاتی باشد.