بزرگ‌ترین سرقت‌های هنری جهان در تاریخ موزه‌ها
از موزه گاردنر در آمریکا تا لوور پاریس، جهان فرهنگ و هنر در دهه‌های اخیر شاهد جسورانه‌ترین سرقت‌ها بوده است؛ اتفاقاتی که به عنوان بزرگ‌ترین سرقت‌های تاریخ موزه‌داری از آن یاد می‌شود و آثار باارزش این موزه‌ها هنوز به خانه بازنگشته است.
سرقت چند روز گذشته از موزه لوور پاریس، همه نگاه‌ها را در سراسر دنیا به خود جلب کرده است، جایی که دزدان با ورود به گالری آپولون، در روز روشن چند قطعه از جواهرات تاریخی فرانسه را ربودند. این سرقت که تنها در چند دقیقه انجام شد و در سراسر جهان بازتاب یافت، بار دیگر پرسش‌هایی را درباره امنیت موزه‌ها، بازار خرید و فروش آثار فرهنگی و تاریخ سرقت‌های بزرگ از مجموعه‌های هنری برانگیخته است.
به گزارش ایرنا، این گزارش مروری بر بزرگ‌ترین و مهم‌ترین سرقت‌های موزه‌ای به بهانه دزدیده شدن جواهرات ناپلئون بناپارت از پایتخت فرهنگ اروپا است.
موزه ایزابل استوارت گاردنر، آمریکا
در ۱۸ مارس ۱۹۹۰ (۲۷ اسفند ۱۳۶۸) در شهر بوستون، دو مرد با لباس مبدّل پلیس وارد موزه شدند، دست و دهان نگهبانان را بستند و ۱۳ اثر از جمله تابلوهایی از رامبرانت، ورمیر و دیگر استادان بزرگ نقاشی را ربودند، کل عملیات دزدان، ۸۱ دقیقه طول کشیده است.
این سرقت بزرگ‌ترین دزدی هنری از نظر ارزش مادی در تاریخ معاصر ارزیابی می‌شود و ارزش تقریبی آثار بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ میلیون دلار تخمین زده شده است، بیشتر آثار دزدیده شده، هنوز پیدا نشده‌اند.
فریم‌های خالی آثار هنوز در موزه آویخته‌اند تا یادآور آثار ربوده‌شده باشند. موزه جایزه ۱۰ میلیون دلاری برای بازگرداندن آثار تعیین کرده است.
خزانه سبز (Grünes Gewölbe) آلمان
حدود ۴:۵۶ صبح ۲۵ نوامبر ۲۰۱۹ (۴ آذر ۱۳۹۸) در شهر درسدن، سارقان وارد موزه شدند. آنها قبل از ورود، در پل منتهی به موزه آتش‌سوزی به راه انداختند تا سیستم برق و هشدار موزه را مختل کنند، سپس با بریدن میله‌های پنجره‌ای وارد شدند.
سارقان مسلح از تالار جواهرات قصر درسدن ده‌ها قطعه جواهر سلطنتی را با خود بردند که الماس سفید درسدن (Dresden White Diamond) با برآورد ارزش ۹ تا ۱۰ میلیون یورو در میان آن بود.
ارزش رسمی جواهرات حدود ۱۱۳ میلیون یورو است، اما برخی منابع ارزش فرهنگی آن را تا حدود یک میلیارد یورو برآورد کرده‌اند.
برخی متهمان این دزدی شناسایی و محاکمه شدند ولی بخش زیادی از جواهرات هنوز ناپیدا است.
موزه هنر مدرن شهر پاریس (Musée d’Art Moderne de la Ville de Paris)، فرانسه
مردی ملقب به «مرد عنکبوتی» در یکی از روزهای ماه مه سال ۲۰۱۰ (اردیبهشت ۱۳۸۹) با بالا رفتن از نمای بیرونی ساختمان وارد موزه شد و پنج نقاشی از پیکاسو، ماتیس، مودیلیانی و دیگران را دزدید.
ارزش آثار ده‌ها میلیون یورو برآورد شد. این سرقت به دلیل جسارت دزد و نحوه ورود از نمای ساختمان بسیار خبرساز شد، زیرا نشان‌دهنده آسیب‌پذیری موزه‌های شهری در کشورهای توسعه‌یافته بود.
بخشی از آثار در سال‌های بعد پیدا شد، اما سرنوشت برخی دیگر هنوز نامعلوم است.
موزه کنست‌هال، هلند
سارقان در جریان افتتاح نمایشگاهی از مجموعه‌ای امانی در روتردام ۱۵ اکتبر ۲۰۱۲ (۲۴ مهر ۱۳۹۱)، هفت اثر از پیکاسو، مونه، ماتیس و گوگن را ربودند.
ارزش آثار چند ده میلیون یورو تخمین زده شد. این سرقت نگرانی‌ها درباره امنیت نمایشگاه‌های موقتی را افزایش داد. در ادامه چند نفر بازداشت شدند و بخشی از آثار بازیابی شد.
موزه ون‌گوگ، هلند
هفتم دسامبر ۲۰۰۲ (۱۶ آذر ۱۳۸۱)، در آمستردام، دو سارق از طریق بام و شکستن پنجره‌ها وارد موزه شدند و دو نقاشی از آثار اولیه ون‌گوگ را دزدیدند.
آثار ون‌گوگ از گران‌ترین و ارزشمندترین آثار جهان و آثار هنری این موزه از مهم‌ترین دارایی‌های هنری جهان هستند.
مراسم کشف آثار و جشن بازگشت به موزهآثار پس از چند سال در عملیات پلیسی پیدا شدند و این ماجرا سبب تقویت گسترده سیستم امنیتی موزه شد.
سرقت‌های «جیغ» و دیگر آثار ادوارد مونک، نروژ (۱۹۹۴ و ۲۰۰۴)
تابلو معروف «جیغ» دو بار هدف سرقت قرار گرفت: بار نخست در سال ۱۹۹۴ و بار دوم در سال ۲۰۰۴ همراه با نقاشی «مدونا» که هر دو اهمیت ویژه‌ای در آثار هنری معاصر دارند.
آثار مونک نماد هویت فرهنگی نروژ هستند.
وضعیت کشف: آثار پس از تحقیقات گسترده در سال‌های ۱۹۹۴ و ۲۰۰۶ بازیابی شدند، اما این سرقت‌ها ضربهٔ بزرگی به اعتبار موزه وارد کرد.
موزه ملی عراق
پس از آغاز جنگ عراق در سال ۲۰۰۳، موزه ملی این کشور در بغداد غارت شد و هزاران اثر باستانی بین‌النهرینی از سالن‌ها و انبارها به سرقت رفت.
این سرقت یکی از بزرگ‌ترین فجایع فرهنگی قرن بیست‌ویکم بود؛ بخشی از میراث باستانی بشر از بین رفت یا به بازار سیاه راه یافت.
هزاران شیء در سال‌های بعد بازگردانده شدند اما بخش مهمی هنوز مفقود است. تلاش‌های بین‌المللی برای بازگرداندن اشیاء ادامه دارد اما مسیر دشواری بر سر راه است.
موزه هنرهای مدرن، سوئد
در شب هشتم نوامبر ۱۹۹۳ (۱۷ آبان ۱۳۷۲)، سارقان از طریق سقف وارد موزه شدند و هشت اثر هنری از پابلو پیکاسو و جورج براک از موزه هنر مدرن استکهلم ربوده شد.
ارزش آثار ربوده‌شده در آن زمان توسط موزه حدود ۵۲ میلیون دلار آمریکا گزارش شد.
بعضی از آثار بعدها بازیابی شدند، اما هنوز یکی یا چند اثر ناپدید هستند، مثلاً اثر «Still Life» از براک هنوز پیدا نشده است.
بعد از این سرقت، موزه هزینه‌های امنیتی خود را بالا برد و بازسازی و بازنگری حفاظتی انجام شد، از نظر ارزش مادی، این سرقت یکی از بزرگ‌ترین موارد سرقت آثار هنری در دهه ۱۹۹۰ بود.
موزه هنر، برزیل
۲۰ دسامبر ۲۰۰۷ (۲۹ آذر ۱۳۸۶)، در سائوپائولو حوالی ساعت ۵ صبح سه نفر وارد موزه شدند، درب اصلی را با جک هیدرولیک باز کردند و شیشهٔ در دیگری را با اهرم شکستند و یک اثر از پیکاسو و یک اثر از پورتیناری را دزدیدند.
تابلوی پیکاسو تا حدود ۵۰ میلیون دلار آمریکا ارزش‌گذاری شده بود. تابلو پورتیناری نیز حدود ۵ تا ۶ میلیون دلار گزارش شده است.
موزه سیستم هشدار یا سنسور حرکت نداشت؛ تنها چند دوربین داشت که تصویرشان واضح نبود.
آثار چند هفته بعد ۸ ژانویه ۲۰۰۸ در شهر «فرِراز دو واسکونْسِلوس» در حومه سائو پائولو پیدا شدند. باوجود بازیابی، این سرقت نشان‌دهنده ضعف‌های جدی در امنیت موزه‌ها بود.
سرقت جواهرات از موزه لوور، فرانسه
سارقان ۱۹ اکتبر ۲۰۲۵ (۲۷ مهرماه) در عملیاتی سریع و در روز روشن، با استفاده از بالابر وارد گالری آپولون شدند و در کمتر از هشت دقیقه چند جواهر سلطنتی را ربودند. یکی از آنها، تاج زمردی ملکه اوژنی است که بعداً در خیابان پیدا شد.
هرچند ارزش مادی این سرقت کمتر از ماجرای گاردنر است، اما از نظر نمادین و سیاسی مسأله بسیار سنگین بود زیرا لوور یکی از مشهورترین موزه‌های جهان است و سرقت از آن، شوک بزرگی به فرانسه وارد کرد.
تحقیقات ادامه دارد و پلیس فرانسه عملیات گسترده‌ای برای یافتن سارقان آغاز کرده است.
