در مورد
در فرارو بیشتر بخوانید
۵۹ مطلب
به هر حال، روز‌های آینده هم برای برجام و هم برای روابط ایران و اروپا به شدت حساس خواهد بود. اگر ایران تعهدات هسته‌ای بیشتری را متقوف کند، اروپا بر سر دوراهی همراهی با آمریکا یا تامین منافع اقتصادی ایران قرار خواهد گرفت. در یک سال گذشته، ایران و اروپا درگیر یک بازی حساس بودند که مهمترین عنصر آن، زمان است. با تحریم کل صادرات نفت ایران از سوی آمریکا، زمان این بازی به پایان نزدیک شده و بازیگران باید مواضع خود را مشخص کنند.
اروپا و آمریکا می‌دانند که پس از قطع صادرات نفت ایران، این کشور ناگزیر است که واکنش نشان دهد؛ لذا اگر معلوم شود که ایران تا قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا وارد مذاکره نمی‌شود، آمریکایی‌ها برای مدیریت تنش‌ها، احتمالا به طور موقت با اجرای برنامه نفت در برابر کالا‌های غیرتحریمی از طریق اینستکس موافقت کنند و بعد از سپری شدن دوره حساس انتخابات، مجددا فشار‌ها را بر ایران تشدید کنند.
فارغ از موضع‌گیری‌های غیررسمی رسانه‌های محافظه‌کار، احتمال خروج ایران از برجام کم است. با این حال، نباید تصور کرد که با عملیاتی شدن اینستکس، ایران به یکباره از اولتیماتوم هسته‌ای خود عقب نشینی کرده است. اظهارات مقامات ایران نشان می‌دهد آن‌ها ابتکار عمل حساب‌شده‌ای را در دستور کار خود قرار داده‌اند.
به موازات این تحولات، صف‌بندی‌های سیاسی در شورای امنیت در زمینه برجام هم بیشتر شده است. پریروز شورای امنیت سازمان ملل، درباره ایران یک جلسه غیرعلنی برگزار کرد و قرار است روز پنج‌شنبه هم جلسه دیگری درباره پایبندی ایران به توافق هسته‌ای برگزار کند. همزمان با جلسه گذشته شورای امنیت، آمریکا برای بازگشت سریع (Snapback) تحریم‌ها در صورت تخطی ایران از برجام تلاش می‌کند.
اگر ایران اجرای محدودیت‌های برجام را متوقف کند، اروپایی‌ها سر دوراهی پیوستن به آمریکا و بازگرداندن تحریم‌ها یا جبران خسارت‌های اقتصادی ایران قرار خواهند گرفت. با توجه به اینکه تلاش‌های اروپا برای تضمین منافع اقتصادی ایران در یک سال گذشته شکست خورده است، برخی ناظران معتقدند که اروپا در هفته‌های آینده هم در دادن مشوق اقتصادی به ایران ناکام خواهد ماند. در مقابل، به نظر می‌رسد که ایران از احتمال ناکامی اروپا آگاه است و خود را برای مرحله بعدی آماده می‌کند.
اروپا جز لفاظی دیپلماتیک نمی‌تواند کاری برای ایران انجام دهد و ایران هم نباید به دور زدن تحریم‌های آمریکا توسط اروپا امیدوار شود. سازوکار اینستکس عملا مرده متولد شد. همین دیشب خبرگزاری بلومبرگ مدعی شد آمریکا در حال بررسی اعمال تحریم بر نهاد ایرانی متناظر اینستکس است. اعمال چنین تحریمی، اینستکس را بیش از پیش بی‌خاصیت می‌کند.
موضوعات سفر ماس به تهران نشان می‌دهد که اروپا یک رویکرد دو محوری در برابر ایران طراحی کرده است که بر ترغیب ایران به حفظ توافق هسته‌ای و آغاز مذاکرات جدید با آمریکا استوار است. اخیرا بخش دوم این رویکرد، یعنی مذاکرات جدید، برجسته‌تر شده است.
در بیانیه تاسیس اینستکس که توسط وزرای خارجه فرانسه، بریتانیا و آلمان منتشر شد، آمده بود که تجارت بشردوستانه با ایران فقط گام اول عملیاتی کردن این سازوکار است. به همین دلیل، از دیدگاه ممدوف، اروپا با محدود کردن اینستکس به تجارت بشردوستانه عملا به اجراکننده تحریم‌های آمریکا تبدیل شده است.
اروپایی‌ها معتقدند که تداوم صادرات نفت، یکی از مطالبات اصلی ایران است که در برجام هم تضمین شده بود. با این حال، آنان در شرایط کنونی می‌گویند هند و چین مسئول خرید نفت ایران هستند نه اروپا. زیرا اروپا در حال حاضر مشتری نفت ایران نیست.
سفیر ایران در انگلیس با بیان اینکه اروپا حق تعیین شرط برای اجرای کانال مالی ندارد تصریح کرد که این اقدام در اجرای تعهدات آن‌ها در برجام بوده که با تاخیر هم همراه است.
