شرایط چهارگانه برای مذاکره موفق با آمریکا

یک کارشناس مسائل بین الملل به تشریح شرایطی پرداخت که ایران برای مذاکره احتمالی با ایالت متحده آمریکا باید فراهم شود. وی شرایط چهارگانه‌ای را برای مذاکره موفق با آمریکا ذکر کرد و گفت: «مردم ایران چند ماه است که با شایعه مذاکره با آمریکا زندگی می کنند این ابهام باید در میان مردم از بین برود، مردم باید به صورت شفاف بدانند چه وضعیتی حاکم است.»

امروز هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه آمریکا در سخنانی رسما از آمادگی آمریکا برای مذاکره با ایران خبر داد. وی گفت: «دولت اوباما آماده انجام مذاکرات دوجانبه با ایران است.» کلینتون تاکید کرد که تصمیم آمریکا در این باره "جدی" است.

از طرف دیگر مجلس سنای آمریکا طرح جدیدی را برای گسترش تحریم های ایران تصویب کرده است. نمایندگان این مجلس روز جمعه با ۹۴ رای مثبت به طرحی رای دادند که تجارت فلزات گرانبها، فولاد، آلومینیوم، زغال کک و گرافیت را با ایران ممنوع می کند. این طرح بدون هیچ مخالفتی تصویب شد. اما امروز نشریه فارین پالیسی اعلام کرد که دولت باراک اوباما مخالف مصوبه تحریمی سنای آمریکا علیه ایران است.

بنا به نوشته فارین پالیسی؛ کاخ سفید عصر پنجشنبه در تماس با شماری از دفاتر سنا اعلام کرده بود که با تصویب این تحریم ها مخالف است. تامی ویتور، سخنگوی امنیت ملی کاخ سفید اعلام کرد به گمان کاخ سفید تحریم ها ضروری نیستند و در برهه زمانی کنونی کارایی ندارند. این در حالی است که ایران در آستانه آغاز دور جدید مذاکرات با 1+5 قرار دارد.

پیش از این روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی ادعا کرده بود که ایران و آمریکا بر سر انجام مذاکره دو جانبه به توافق رسیده اند. این خبر هم از سوی مقامات ایران و هم از سوی مقامات آمریکایی تکذیب شد. با این حال زمزمه مذاکرات دو جانبه را بیش از پیش تقویت کرد.

جاوید قربان اوغلی سفیر پیشین ایران در آفریقای جنوبی و کارشناس مسائل بین الملل، درباره ارتباط اظهارات هیلاری کلینتون و مصوبه جدید سنا به خبرنگار فرارو گفت: «در مورد اظهار نظر خانم کلینتون و تصمیم سنا برای تحریم ایران دو رویکرد تحلیلی می توان اتخاذ کرد، یک رویکرد خوشبینانه و یک رویکرد بدبینانه. در مورد رویکرد خوشبینانه ما می توانیم قائل به این موضوع باشیم که این اظهار نظر و تصمیم کنگره برای افزایش تحریم ها علیه ایران دو پروسه جداگانه است. پروسه ای که از سوی قانون گذاران و دیپلمات ها اتخاذ می شود. تصمیم سنا آمریکا با یک پیشینه و سابقه اتخاذ می شود و آنچنان ارتباطی با تصمیمات دیپلمات ها در دولت ندارد. باید در نظر داشت که جمهوری خواهان در سنا و کنگره آمریکا قدرتمند هستند و لابی ایرانی نیز در هر دو نهاد قانون گذار فعال است.»

وی افزود: «اما در طرف دیگر این پروسه دیپلمات ها قرار دارند. این اولین بار نیست از سوی سیاستمداران آمریکایی بحث مذاکره مطرح می شود، آقای اوباما در روزهای اول حضور خود در سمت ریاست جمهوری آمریکا با قدرت اعلام کردند بدون هیچ پیش شرطی حاضر به مذاکره با ایران است در دیدگاه خوشبینانه ما باید این دو اتفاق امروز را از هم جدا بدانیم.»

این کارشناس سیاست خارجی درباره تحلیل بدبینانه رابطه اظهار نظر کلینتون و تصمیم سنا اظهار کرد: «در دیدگاه بدبینانه می توان این گونه تحلیل کرد که آمریکا و همه کشورها دوست دارند قدرت چانه زنی را بالا ببرند و یکی از این اهرم ها نیز در کنار پیش کشیدن بحث مذاکره، بحث تحریم ها است و در این دیدگاه آمریکا با پیش کشیدن بحث مذاکره و تصویب تحریم های بیشتر به دنبال بالا بردن قدرت چانه زنی خود است.»

قربان اوغلی در ادامه درباره بحث مذاکره دو جانبه ایران و آمریکا و رفتاری که ایران باید در قبال اظهارات هیلاری کلینتون از خود نشان دهد گفت: «درباره بحث مذاکره ما باید بیش از هر چیز به این موضوع توجه کنیم که ایران باید چه اقدامی را صورت دهد. ما باید تکلیف خود را مشخص کنیم چرا که هر چه بیشتر پیش رویم به خاطر سردرگمی و بلاتکلیفی درباره مذاکره دچار ضرر و زیان خواهیم شد. باید مشخص کنیم که آیا حاضر به مذاکره هستیم یا نه؟»

سفیر پیشین ایران در آفریقای جنوبی با بیان این که "در داخل حاکمیت ایران دو موضع کاملا متفاوت در این باره وجود دارد"، عنوان کرد: «یکی می گوید "مذاکره با آمریکا بیعت با یزید است" و از طرف دیگری فرد دیگری می گوید "در قعر جهنم هم می توانیم با آمریکا مذاکره کنیم". حال باید مشخص کنیم که مذاکره با آمریکا تابو است یاخیر؟»

وی با اشاره به موفقیت مهمترین مذاکرات دیپلماتیک در تاریخ ایران افزود: «از دیدگاه کارشناسی مذاکره یک روش است برای حل اختلاف و همچنین کسب منافع، به لحاظ پیشینه تاریخی، در تاریخ ایران در بسیاری مواقع منافع ملی از طریق مذاکره به دست آمده است، در جریان جنگ 8 ساله این اتفاق رخ داد و پس از صدور قطعنامه 598 در سال 1991 آقای خاویر پرز دکوئیار دبیرکل وقت سازمان ملل رسما عراق را به عنوان آغازگر جنگ معرفی کرد و از خواسته ایران برای دریافت غرامت جنگی پشتیبانی کرد. این یک پیروزی برای ایران بود که از طریق مذاکره به دست آمد. یا نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران در زمان دکتر مصدق با مذاکره به پیروزی رسید. دکتر مصدق با دلایل و براهین بسیار قوی توانست حرف خود را به کرسی بنشاند. یا ماجرای غائله آذربایجان و موفقیت قوام السلطنه در برابر استالین هم حاصل مذاکره بود. به این ترتیب ایران همیشه با مذاکره توانسته است منافع ملی خود را به دست بیاورد.»

این تحلیل گر سیاست خارجی با بیان این که "درباره مسائل ایران و آمریکا هم مذاکره روشی است برای حل اختلافات"، اظهار کرد: «ما با آمریکا سابقه مذاکره داریم. در مسائل پیش آمده برای افغانستان و عراق و برای تامین منافع این دو کشور همسایه ما حاضر به مذاکره با آمریکا شدیم. سوال اینجاست چرا برای منافع خودمان این کار را انجام ندهیم؟ ما در مذاکرات 1+5 هم با آمریکا مذاکره کردیم. آقای جلیلی و آقای برنز با هم ملاقات کردند و همه مقامات کشور هم از این مذاکرات حمایت نمودند. حتی آقای جنتی در خطبه های نماز جمعه و آقای احمدی نژاد هم از آن دفاع کردند.»

قربان اوغلی درباره مذاکره دو جانبه ایران و آمریکا عنوان کرد: «اما در مورد مذاکره دو جانبه با آمریکا یک سری شرایط برای انجام مذاکره موفق باید مهیا شود. در این بین می توان به چهار مورد اشاره کرد. مورد اول این است که ثبات سیاسی در داخل وجود داشته باشد. اختلافات باید کم شود و تنش ها درونی باید به حداقل برسد.»

وی افزود: «مورد دوم این است که باید در این باره اجماع ملی وجود داشته باشد ملت و حاکمیت تمام قد باید پشت مذاکره بایست و وفاق ملی در این باره شکل گیرد. مورد سوم این است که مذاکره کنندگان قوی بر سر میز مذاکره حاضر شوند، مذاکره کنندگانی که آشنا به فنون مذاکره، حقوق بین الملل و زبان بین الملل باشند. نمی شود طرف مقابل بهترین مذاکره کنندگان خود را بر سر میز مذاکره بفرستد و ما تیم مذاکره کننده ضعیفی را عازم میز مذاکره کنیم. مورد چهارم این است که ما باید بپذیریم که مذاکره یعنی "بده-بستان". مذاکره نیازمند انعطاف است و اگر می خواهیم با قاطعیت حرف بزنیم بهتر است بیانیه صادر کنیم. مذاکره با بیانیه متفاوت است و ما در مذاکرات باید از خود انعطاف نشان دهیم.»

این تحلیل گر مسائل سیاست خارجی با بیان این که "اشکال ما این است که عده ای مسئله مذاکره را منحصر به خودشان می دانند"، تاکید کرد: «اما باید وفاق ملی داشته باشیم. این درست نیست یک عده به راحتی بتوانند برای مذاکره از آمریکا التماس کنند و دکترین اصلی ما در سیاست خارجی یعنی "عزت، حکمت و مصلحت" را زیر سوال ببرد و از طرف دیگر مذاکره کردن با آمریکا برای عده ای دیگر ممنوع باشد. مردم ایران چند ماه است که با شایعه مذاکره با آمریکا زندگی می کنند این ابهام باید در میان مردم از بین برود، مردم باید به صورت شفاف بدانند چه وضعیتی حاکم است.»

جاوید قربان اوغلی در پایان درباره نقش مذاکرات دو جانبه ایران و امریکا در مذاکرات با 1+5 گفت: «گروه 1+5 برای حل مسئله هسته ای ایران تشکیل شده است و اختصاص به این موضوع دارد. اما باید این نکته را مورد توجه قرار داد که در پرونده هسته ای ایران بحث سیاسی وجود دارد و نه بحث فنی. در نتیجه بسیاری از توضیحات فنی ایران در این رابطه نتیجه نخواهد داد. آقای احمدی نژاد چندی پیش در این رابطه گفت که این موضوع دست آمریکا است. بنابراین در موضوع هسته ای حتما باید مذاکرات با 1+5 با قدرت ادامه یابد و در کنار آن می توان مذاکره دو جانبه با آمریکا را هم پیش برد.»