مردم هم در آلودگی هوا مقصرند؟

روزنامه شرق نوشت:

آلودگی هوای تهران به ماجرایی بسیار طولانی و تکراری تبدیل شده است. به قدری تکرار شده که حالا فصل آلودگی هوا هم مشخص شده است و مثلا همه می‌دانند که در آذرماه آلودگی شروع می‌شود و در کل زمستان هم ادامه دارد. کار تا جایی بالا گرفته که سازمان هواشناسی آلودگی هوا را به یکی از پیش‌بینی‌های خود افزوده است و مثلا می‌گوید که تا یکشنبه هفته آینده هوای سرد پایداری داریم که نشان می‌دهد تا یکشنبه آلودگی هوا ادامه خواهد داشت.

سال به سال، بر شدت آلودگی هوا و تعداد روزهای آلوده هوا افزوده می‌شود. به‌تدریج عوارض جسمانی ناشی از آلودگی هم در مردم نمایان شده و مردم درک کرده‌اند که آلودگی جدی است. مسوولان دولتی هم تلاش می‌کنند که با تدابیری - فارغ از اینکه تدابیرشان اثربخش است یا نه - آلودگی را کاهش دهند. حالا دیگر وقتی مدرسه‌ها بر اثر آلودگی تعطیل می‌شود، پدر و مادرها کمتر تکرار می‌کنند که در زمان آنها، مدرسه‌ها به دلیل ریزش برف سنگین تعطیل می‌شد، همه عادت کرده‌اند به این ماجراها. انتقاد از آلودگی هوا نیز به یک عادت تبدیل شده است. وقتی که باد و باران می‌آید و هوا خوب است، اصلا کسی از آلودگی هوا یاد نمی‌کند اما به محض اینکه آلودگی به حد هشدار و اضطرار رسید، همه رسانه‌ها و مردم و بسیاری از مسوولان رقیب دولت، تلاش می‌کنند همه تقصیرها را به گردن دولت بیندازند. بله، دولت بي‌تقصير نيست در آلودگی هوا و اگر از سال‌های گذشته، بودجه و برنامه‌ها را به سوی رفع واقعی آلودگی سوق می‌داد، ماجرای آلودگی این همه حاد نمی‌شد. در سهم دولت در آلودگی هوا، اصلا شکی وجود ندارد. اما آیا دولت تنها مقصر ماجراست؟ آیا مردم هر کاری دلشان می‌خواهد، می‌توانند علیه محیط‌زیست خود انجام دهند؟

می‌توانیم بگوییم که بله، مردم هم در ماجرای آلودگی هوا مقصرند. آنها هستند که ماشین‌های خود را به خیابان می‌آورند و پدیده ماشین‌های تک سرنشین را درست می‌کنند. آنها هستند که برای کوچک‌ترین کار خود، حتی برای نان خریدن و خرید از سوپرمارکت محله، ماشین خود را روشن می‌کنند و حاضر نیستند چند قدم پیاده راه بروند. مردم هستند که از معاینه فنی خودروهای خود گریزانند و به لطایف‌الحیل تلاش می‌کنند موعد معاینه فنی را عقب بیندازند. مردمند که به اتلاف انرژی حساسیت ندارند و ضعف‌های عایق‌بندی در خانه‌سازی آنها و استفاده آنها از انرژی، بسیار بیشتر از استانداردهای لازم است. اما قضیه به همین سادگی نیست؛ وقتی سیستم حمل و نقل عمومی راضی‌کننده نیست، مردم چطور می‌توانند ماشین‌های خود را کنار بگذارند و از اتوبوس و مترو استفاده کنند؟ می‌بینیم که برخی مسایل به ظاهر مربوط به مردم، باز هم به خود دولت باز می‌گردد. اما در هر حال، نقش مردم را در آلودگی هوا نمی‌توانیم نادیده بگیریم. این پرونده به همین نقش پرداخته است.