تنها راه کار "صرفه جویی" است
یک‌سال از زمانی که موضوع کم‌آبی و بحران آب جدی‌تر شده است، می‌گذرد. دراین سال بارها از لزوم توجهِ روزافزون به این مشکل سخن گفته شد. کارشناسان زیادی با رسانه‌ها گفتگو کرده و از راه‌کارها سخن گفتند، نشست‌ها و همایش‌هایی علمی برای حل بحران آب برگزار شد و بارها و بارها از همه خواسته شد تا با یک اراده جمعی مشکل کم‌آبی را حل کنند. اما این حرف‌ها و سخن‌ها جز در بخش‌های ناچیز و اندکی به مرحله اجرا درنیامد. چراکه بنا به گفته مسئولان، در تابستانی که پیشِ روست همچنان کشور ما باید با بحران شدید آب دست و پنجه نرم کند. رئیس سازمان مدیریت بحران کشور گفته است ۵۲۰ شهر پرجمعیت و ۱۲ مرکز استانی با کم‌آبی شدید روبرویند.
فرارو- یک‌سال از زمانی که موضوع کم‌آبی و بحران آب جدی‌تر شده است، می‌گذرد. در این سال بارها از لزوم توجهِ روزافزون به این مشکل سخن گفته شد. کارشناسان زیادی با رسانه‌ها گفتگو کرده و از راه‌کارها سخن گفتند، نشست‌ها و همایش‌هایی علمی برای حل بحران آب برگزار شد و بارها و بارها از همه خواسته شد تا با یک اراده جمعی مشکل کم‌آبی را حل کنند. اما این حرف‌ها و سخن‌ها جز در بخش‌های ناچیز و اندکی به مرحله اجرا درنیامد. چراکه بنا به گفته مسئولان، در تابستانی که پیشِ روست همچنان کشور ما باید با بحران شدید آب دست و پنجه نرم کند. رئیس سازمان مدیریت بحران کشور گفته است 520 شهر پرجمعیت و 12 مرکز استانی با کم‌آبی شدید روبرویند.
به گزارش فرارو، مهرماه 93 بود که یکی از اولین مجموعه نشست‌های جدی در زمینه بحران آب برگزار شد. این جلسات به نشست‌های "باید درباره آب گفت‌وگو کنیم" نام گرفت. در این جلسات مسئولان و متخصصان تلاش کردند تا چاره‌ای برای بحران آب بیاندیشند. همفکری‌ها در این نشست سخنان و نتایجی نیز دربرداشت، هرچند نمی‌توان مشخصا درباره اثرات آن سخن گفت. این تنها یکی از همایش‌هایی بوده و هست که برای حل معضل کم‌آبی برگزار شد. همایش بحران آب در ایران و خاورمیانه نیز از جمله همایش‌هایی بود که پیش از سال جدید و در اسفند ماه برگزار شد و همایش‌هایی مانند "آب، انسان، زمین" نیز در ماه‌های اخیر برگزار خواهند شد.
علاوه بر تلاش برای آگاه‌سازی از طریق برگزاری نشست و همایش، مسئولان نیز در این مدت تلاش کردند تا جدی‌بودن بحران را به گوش مردم برسانند. پیش از آغاز سال جدید، حسن روحانی، رئیس‌جمهور، درباره مشکل کم‌آبی راهکار صرفه‌جویی را بیان و بر آن تاکید کرد. روحانی از همه خواست تا با صرفه‌جویی 10 درصدی کشور را از شرایط بحران آب خارج کنند. علاوه بر رئیس‌جمهور دیگر مسئولان و مدیران سازمان‌های مرتبط با آب در سایر شهرها نیز از کمبود جدی آب سخن گفتند.
کارشناسان حوزه محیط زیست اما در این میان با رویکرد دیگری به مسئله نگاه کردند. این افراد با انتقاد از سیاست‌گذاری‌های کلان و رفتار مردمی درکنار یکدیگر، سعی کردند تا راه جلوگیری از این بحرانِ زیست محیطی را نشان دهند.
مرجان والا، کارشناس حوزه محیط زیست و فرهنگ در گفتگو با فرارو گفته است "برای حل معضل کم‌آبی، باید سیاست‌های کلان، شیوه‌های بهره‌برداری و سبک زندگی مردم همزمان تغییر کنند".
همچنین دکتر حسن آخانی، استاد دانشگاه و متخصص حوزه محیط زیست در گفتگو با فرارو تاکید کرد که "با ادامه روند سدسازی ما نمی‌توانیم با خشکسالی مقابله کنیم." وی همچنین از لزومِ آموزش مصرف آب به مردم و جیره‌بندی آن سخن گفت و ضمن اشاره به اینکه تقصیر کم‌آبی را نباید به گردن مردم بیاندازیم، به نقش مهم سیاست‌ها و رفتارهای اشتباه دولت‌ها اشاره کرد.
با وجود تاکید بسیاری از مسئولان و کارشناسان اجرایی و علمی و پس از گذشت یک‌سال کشمکش، انتقاد و اخطار بار دیگر با نزدیک شدن به فصل گرما ما با بحران آب روبرو شده‌ایم. اما چرا هنوز نتوانسته‌ایم به نتیجه مشخص و راهکار اجرایی که بتوان آن را عملی کرد برسیم؟ مشکل از کجاست؟ از ایده یا اجرا؟
اسماعیل کهرُم، بوم‌شناس و فعال محیط زیست ایرانی و مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، در گفتگو با فرارو می‌گوید "ما باید این واقعیت را بپذیریم که در یک کشور خشک و نیمه‌خشک زندگی می‌کنیم و اقداماتی مانند سدسازی، چاه زدن و کارهای مشابه، کشور ما را خشک‌تر خواهد کرد و متاسفانه کسی در این میان وقعی به حرف کارشناسان نداده و نمی‌دهد."
این بوم‌شناس گفت: وضعیت حاکم محیط زیست کشور ما از خشکی و دریافت کم آب سخن می‌گوید. میزان آب دریافتی کشور ما 240 میلی‌متر است، در حالی که میانگین جهانی آن 840 میلی‌لیتر است. البته ما در حال حاضر با پدیده خشکسالی در ابعاد جهانی آن روبرو هستیم. برای مثال ایالتی مانند کالیفرنیا با 40 میلیون نفر جمعیت، در حالی که مملوء از باغات مرکبات است و در کنار اقیانوس کبیر قرار دارد نیز آب را شدیدا جیره‌بندی می‌کند. با این وجود باز هم خشکسالی در این ابعاد بیشتری پیدا کرده است.
اساعیل کهرم در ادامه تصریح کرد: از دلایل عمده کاهش آب در مناطق مختلف کشور ما، بهره‌برداری از آب به شکل بی‌رویه است. متاسفانه سیاست‌گذاران و مسئولان نیز در این امر نقش پر رنگی دارند. باید درمورد سدسازی‌ها و زدن چاه به شدت سخت‌گیری می‌شد، که هیچ‌کس این سخت‌گیری را انجام نداد.
وی با انتقاد از بی‌توجهی دولت به نظر کارشناسان در ادامه اظهار کرد: در دوره‌ای بر حوضه‌های آبگیری مانند دریاچه ارومیه سد ساخته شد، به خیال آن‌که بتوان از طریق آن به آب مطلوب رسید. در حالی که از نظر کارشناسان و متخصصان چنین کاری غیرممکن بود و به بخش‌های مدیریتی و اجرایی از جانب این متخصصان نسبت به عدم وجود توانایی لازم برای این کار اخطار داده شد. نتیجه جدی نگرفتن سخن کارشناسان، فاجعه‌ای است که امروز در بیشتر دریاچه‌ها، تالاب‌ها و آبگیرها شاهد آن هستیم.
کهرُم با تاکید بر "صرفه‌جویی" در مصرف آب گفت: تنها راه‌حل کارآمدی که بتوان در حال حاضر آن را انجام داد و به نتیجه رسید، "صرفه‌جویی" است. این من و شمای ایرانی هستیم که برای مسواک کردن و شستن دهانمان چیزی در حدود سی لیتر آب مصرف می‌کنیم. همین میزان از مصرف زیاد آب است که میانگین مصرف آب توسط هر ایرانی در روز را به 350 لیتر آب رسانده است، که میانگینی فاجعه‌بار است.
این فعال محیط زیست در انتها گفت: همه شخصیت‌های ما، اعم از سیاسی، مذهبی، مسئولان، اساتید دانشگاه و... باید برای صرفه‌جویی در مصرف آب دست به اقداماتی اساسی بزنند. چرا که در غیر اینصورت، بنابر پیش‌بینی من تابستان امسال را بدون جیره‌بندی آب نمی‌توانیم پشت سر گذاریم.
به گزارش فرارو، مهرماه 93 بود که یکی از اولین مجموعه نشست‌های جدی در زمینه بحران آب برگزار شد. این جلسات به نشست‌های "باید درباره آب گفت‌وگو کنیم" نام گرفت. در این جلسات مسئولان و متخصصان تلاش کردند تا چاره‌ای برای بحران آب بیاندیشند. همفکری‌ها در این نشست سخنان و نتایجی نیز دربرداشت، هرچند نمی‌توان مشخصا درباره اثرات آن سخن گفت. این تنها یکی از همایش‌هایی بوده و هست که برای حل معضل کم‌آبی برگزار شد. همایش بحران آب در ایران و خاورمیانه نیز از جمله همایش‌هایی بود که پیش از سال جدید و در اسفند ماه برگزار شد و همایش‌هایی مانند "آب، انسان، زمین" نیز در ماه‌های اخیر برگزار خواهند شد.
علاوه بر تلاش برای آگاه‌سازی از طریق برگزاری نشست و همایش، مسئولان نیز در این مدت تلاش کردند تا جدی‌بودن بحران را به گوش مردم برسانند. پیش از آغاز سال جدید، حسن روحانی، رئیس‌جمهور، درباره مشکل کم‌آبی راهکار صرفه‌جویی را بیان و بر آن تاکید کرد. روحانی از همه خواست تا با صرفه‌جویی 10 درصدی کشور را از شرایط بحران آب خارج کنند. علاوه بر رئیس‌جمهور دیگر مسئولان و مدیران سازمان‌های مرتبط با آب در سایر شهرها نیز از کمبود جدی آب سخن گفتند.
کارشناسان حوزه محیط زیست اما در این میان با رویکرد دیگری به مسئله نگاه کردند. این افراد با انتقاد از سیاست‌گذاری‌های کلان و رفتار مردمی درکنار یکدیگر، سعی کردند تا راه جلوگیری از این بحرانِ زیست محیطی را نشان دهند.
مرجان والا، کارشناس حوزه محیط زیست و فرهنگ در گفتگو با فرارو گفته است "برای حل معضل کم‌آبی، باید سیاست‌های کلان، شیوه‌های بهره‌برداری و سبک زندگی مردم همزمان تغییر کنند".
همچنین دکتر حسن آخانی، استاد دانشگاه و متخصص حوزه محیط زیست در گفتگو با فرارو تاکید کرد که "با ادامه روند سدسازی ما نمی‌توانیم با خشکسالی مقابله کنیم." وی همچنین از لزومِ آموزش مصرف آب به مردم و جیره‌بندی آن سخن گفت و ضمن اشاره به اینکه تقصیر کم‌آبی را نباید به گردن مردم بیاندازیم، به نقش مهم سیاست‌ها و رفتارهای اشتباه دولت‌ها اشاره کرد.
با وجود تاکید بسیاری از مسئولان و کارشناسان اجرایی و علمی و پس از گذشت یک‌سال کشمکش، انتقاد و اخطار بار دیگر با نزدیک شدن به فصل گرما ما با بحران آب روبرو شده‌ایم. اما چرا هنوز نتوانسته‌ایم به نتیجه مشخص و راهکار اجرایی که بتوان آن را عملی کرد برسیم؟ مشکل از کجاست؟ از ایده یا اجرا؟
اسماعیل کهرُم، بوم‌شناس و فعال محیط زیست ایرانی و مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، در گفتگو با فرارو می‌گوید "ما باید این واقعیت را بپذیریم که در یک کشور خشک و نیمه‌خشک زندگی می‌کنیم و اقداماتی مانند سدسازی، چاه زدن و کارهای مشابه، کشور ما را خشک‌تر خواهد کرد و متاسفانه کسی در این میان وقعی به حرف کارشناسان نداده و نمی‌دهد."
این بوم‌شناس گفت: وضعیت حاکم محیط زیست کشور ما از خشکی و دریافت کم آب سخن می‌گوید. میزان آب دریافتی کشور ما 240 میلی‌متر است، در حالی که میانگین جهانی آن 840 میلی‌لیتر است. البته ما در حال حاضر با پدیده خشکسالی در ابعاد جهانی آن روبرو هستیم. برای مثال ایالتی مانند کالیفرنیا با 40 میلیون نفر جمعیت، در حالی که مملوء از باغات مرکبات است و در کنار اقیانوس کبیر قرار دارد نیز آب را شدیدا جیره‌بندی می‌کند. با این وجود باز هم خشکسالی در این ابعاد بیشتری پیدا کرده است.
اساعیل کهرم در ادامه تصریح کرد: از دلایل عمده کاهش آب در مناطق مختلف کشور ما، بهره‌برداری از آب به شکل بی‌رویه است. متاسفانه سیاست‌گذاران و مسئولان نیز در این امر نقش پر رنگی دارند. باید درمورد سدسازی‌ها و زدن چاه به شدت سخت‌گیری می‌شد، که هیچ‌کس این سخت‌گیری را انجام نداد.
وی با انتقاد از بی‌توجهی دولت به نظر کارشناسان در ادامه اظهار کرد: در دوره‌ای بر حوضه‌های آبگیری مانند دریاچه ارومیه سد ساخته شد، به خیال آن‌که بتوان از طریق آن به آب مطلوب رسید. در حالی که از نظر کارشناسان و متخصصان چنین کاری غیرممکن بود و به بخش‌های مدیریتی و اجرایی از جانب این متخصصان نسبت به عدم وجود توانایی لازم برای این کار اخطار داده شد. نتیجه جدی نگرفتن سخن کارشناسان، فاجعه‌ای است که امروز در بیشتر دریاچه‌ها، تالاب‌ها و آبگیرها شاهد آن هستیم.
کهرُم با تاکید بر "صرفه‌جویی" در مصرف آب گفت: تنها راه‌حل کارآمدی که بتوان در حال حاضر آن را انجام داد و به نتیجه رسید، "صرفه‌جویی" است. این من و شمای ایرانی هستیم که برای مسواک کردن و شستن دهانمان چیزی در حدود سی لیتر آب مصرف می‌کنیم. همین میزان از مصرف زیاد آب است که میانگین مصرف آب توسط هر ایرانی در روز را به 350 لیتر آب رسانده است، که میانگینی فاجعه‌بار است.
این فعال محیط زیست در انتها گفت: همه شخصیت‌های ما، اعم از سیاسی، مذهبی، مسئولان، اساتید دانشگاه و... باید برای صرفه‌جویی در مصرف آب دست به اقداماتی اساسی بزنند. چرا که در غیر اینصورت، بنابر پیش‌بینی من تابستان امسال را بدون جیره‌بندی آب نمی‌توانیم پشت سر گذاریم.
