سمت و سوی تحول سیاست آمریکایی-عربی درباره سوریه
در سوریه چه خبر است؟
در کنار اتفاقات منبج، رخداد مهم دیگری در سوریه در جریان است، کشور‌های عربی که در سال‌های اخیر یا در جنگ نیابتی با دولت مرکزی سوریه بودند و یا پای خود را از باتلاق سوریه عقب کشیده بودند حالا با تثبیت حاکمیت اسد بر این کشور یکی یکی در حال بازگشت به دمشق هستند.
فرارو- پس از اعلام خروج نیروهای آمریکایی از سوریه روند تحولات به تندی در این کشور در جریان است و هر روز اتفاق تازه‌ای سوریه را در صدر اخبار قرار می‌دهد. در روز‌های گذشته صف کشور‌های عربی برای ورود به سوریه تشکیل شده است. کردها دست دوستی به سمت اسد دراز کرده اند و ترکیه پس از شکست از تغییر حکومت سوریه حالا خوشحال است که در شمال این کشور دست بالا را دارد.
نیروهای آمریکایی در منبج
به گزارش فرارو، روز گذشته اخباری از ورود نیروهای ارتش سوریه به شهر مرزی منبج منتشر شد. روز گذشته ارتش سوریه در بیانیه از ورود به به شهر منبج خبر داد و اعلام کرد که پرچم سوریه در این شهر برافراشته شده است.
براساس بیانیه ارتش این حضور پس از درخواست نیروهای "ی پ. گ" برای دفاع از شهر منبج در مقابل حمله نیروهای وابسته به ترکیه صورت گرفته است. در این بیانیه ارتش این حضور اینگونه توضیح داده شده است"تا امنیت کامل همۀ شهروندان سوریه و دیگر ساکنان شهر منبج را تضمین کنند."
برخی منابع سوری اعلام کرده اند که مذاکرات دولت سوریه با کردها در جریان است. این مذاکرات برای مشخص شدن وضعیت حاکمیتی در این مناطق کردنشین است.
این در حالی است آن دسته از نیروهای آمریکایی که همچنان در شهر منبج باقی مانده‌اند و مواضع خود را حفظ کرده‌اند مدعی شده اند که هیچ نشانی از ارتش سوریه در درون شهر دیده نمی‌شود و بیانیه ارتش و رسانه‌های دولتی سوریه مبنی بر کنترل دولت مرکزی بر منبج را رد کرده اند.
بنا بر آخرین اخبار رسیده از منابعی همچون دیده‌بان حقوق بشر سوریه مستقر در لندن، ارتش سوریه روز جمعه در حومۀ منبج مستقر شده و از ورود به داخل شهر خوددار کرده است.
در همین حال روسیه و ایران از "ورود نیروهای ارتش سوریه به منبج" استقبال کردند، اما ترکیه گفته است این اعلام "جنگ روانی" است.
بیشتر بخوانید: خروج آمریکا از سوریه؛ تثبیت اسد و خیانت به کردها
از طرف دیگر گزارش‌ها حاکی از آن است که نیروهای وفادار به ترکیه با کمک ارتش ترکیه نیز به شهر منبج نزدیک شده اند.
روز جمعه پس از انتشار بیانیۀ ارتش سوریه مبنی بر ورود به منبج، شورشیان تحت حمایت ترکیه نیز اعلام کردند که به همراه نیروهای ترکیه حرکت خود را به سمت این شهر آغاز کرده‌اند تا عملیات نظامی برای آزادسازی آن را شروع کنند.
حرکت شورشیان به سمت شهر در حالی انجام شد که رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه پیشتر اعلام کرده بود «اگر شبه‌نظامیان کُرد از منبج خارج شوند کاری در این شهر نداریم». با این وجود رئیس جمهوری ترکیه پس از ساعاتی لحن خود را تغییر داد و گفت که عجله‌ای برای حمله به منبج ندارد. او افزود قرار است شماری از مقامات کشورش روز شنبه به روسیه سفر کنند تا با مقامات کرملین دربارۀ سوریه به گفتگو بپردازند.
به این ترتیب شهر مرزی منبج در شمال سوریه به کانون تنش جدید در سوریه تبدیل شده است. شهری که سال ۲۰۱۶ توسط نیروهای کرد و با حمایت ایالات متحده آمریکا از داعش پس گرفته شد.
تنش‌ها پس از آن بالا گرفت که دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا اعلام کرد که نیروهای آمریکا را از سوریه خارج خواهد کرد. به این ترتیب دست ترکیه برای دخالت بیشتر در شمال سوریه باز شد و چتر حمایتی امریکا از نیروهای کرد برداشته شد. حضور نیروهای آمریکایی در منبج به شکل موثری مانع پیشروی‌های ترکیه در آن منطقه شده بود.
پس از این تحولات نیروهای کرد دست به دامن فرانسه شده اند که به نظر می‌رسد به نتیجه مطلوب نرسیدند پس از آن برای توقف پیشروی ترکیه از دولت سوریه درخواست کمک کردند. با حضور نیروهای ارتش در منبج پای روسیه و ایران نیز به موضوع باز شده است، امروز مقامات نظامی روس و ترکیه با یکدیگر مذاکره می‌کنند. احتمالا موضوع اصلی این مذاکرات منبج خواهد بود.
در روز‌های آینده نیز قرار است مقامات سیاسی ارشد ایران، ترکیه و روسیه دیدار کنند، ممکن است این مذاکرات به جایی ختم شود که دوباره حاکمیت دولت مرکزی سوریه بر منبج و دیگر مناطق کردنشین تثبیت گردد و در عوض ترکیه از سوریه خارج شود. گفته می شود ممکن است نظامیان کرد سوریه به ارتش این کشور ملحق شوند.
با این حال هنوز باید منتظر ماند و دید چه اتفاقات در منبج چه رخ خواهد داد.
صف کشور‌های عربی برای ورود به سوریه
در کنار اتفاقات منبج، رخداد مهم دیگری در سوریه در جریان است، کشور‌های عربی که در سال‌های اخیر یا در جنگ نیابتی با دولت مرکزی سوریه بودند و یا پای خود را از باتلاق سوریه عقب کشیده بودند حالا با تثبیت حاکمیت اسد بر این کشور یکی یکی در حال بازگشت به دمشق هستند.
هفته گذشته عمرالبشیر رییس جمهور سودان در سفری غیر منتظره به سوریه با بشار اسد دیدار کرد و چراغ سبز اتحادیه عرب را برای بازگشت سوریه به این اتحادیه روشن کرد.
همچنین قرار است به زودی برهم صالح رییس جمهور عراق دیگر عضو اتحادیه عرب به دمشق سفر کند.
زمزمه‌هایی از احتمال سفر پادشاه اردن به دمشق و دیدار با اسد به گوش می‌رسد. پیشتر دو ماه پیش عبدالکریم الدغمی، رئیس اسبق پارلمان اردن در راس هیئتی به دمشق سفر کرد؛ و این سفر در نوع خود اولین سفر از سال ۲۰۱۱ محسوب می‌شد.
گفته می‌شود در جریان این سفر بشار اسد پیام شفاهی برای ملک عبدالله پادشاه اردن ارسال کرده است. پیامی با این مضمون " ما به جلو چشم دوخته‌ایم نه به عقب". این پیام نیز چراغ سبزی برای بهبود روابط سوریه و اردن تفسیر شده است.
اما از اتفاقات جالب توجه دیگر بازگشایی سفارت امارات در سوریه است. وزارت خارجه امارات، ضمن اعلام از سرگیری روابط دیپلماتیک بین دمشق و ابوظبی، گفت از روز ۲۷ دسامبر، کاردار سفارت امارات فعالیت خود را آغاز می‌کند.
بحرین نیز سفارت خود را در دمشق فعال کرده است. همچنین گفته می شود به زودی کویت نیز به سوریه باز می‌گردد و تا چند روز آینده سفارت این کشور عربی در دمشق بازگشایی می‌شود.
دلیل تمایل کشور‌های عربی برای بازگشت به سوریه را شاید بتوان در این تویئت انور قرقاش وزیر مشاور در امور خارجه امارات جست و جو کرد. او نوشته است: «تصمیم دولت امارات متحده عربی برای اعاده کار سیاسی و دیپلماتیک در دمشق پس از بررسی عمیق تحولات گرفته شد و نتیجه این اعتقاد است که مرحله آینده مستلزم حضور و تماس عربی با پرونده سوریه است.»
قرقاش ادامه داد: «نقش عربی برای مقابله با سیطره ایران و ترکیه بر منطقه ضروری‌تر شده است. امروز امارات بواسطه حضورش در دمشق تلاش می‌کند این نقش را فعال کند تا گزینه‌های عربی در دسترس باشند.»
به این ترتیب به نظر می‌رسد اتحادیه عرب می‌خواهد در مقطع کنونی آغوش خود را برای سوریه به رهبری اسد باز کند تا شاید از این طریق بتواند از نفوذ ایران بکاهد. اتحادیه عرب پس از ناآرامی‌ها و اعتراض‌های سال ۲۰۱۱ در سوریه این کشور را اخراج کرد.
بیشتر بخوانید: واکاوی گشایش در روابط سوریه با کشور‌های عربی
در تمام این سال‌ها اتحادیه عرب و اکثر کشور‌های عربی خواستار کنار رفتن اسد از قدرت بودند و اما حالا پس از شکست این سیاست دست دوستی به سمت او دراز کرده اند.
از اتفاقات عجیب در این رابطه این است که بنا به گفته ترامپ عربستان موافقت کرده است که هزینه مالی بازسازی سوریه را تامین کند. البته این ادعا تاکنون از سوی عربستان تائید نشده است و اصلا مشخص نیست که عربستان که در تمام دوران جنگ داخلی سوریه از مخالفان اسد حمایت می‌کرد چگونه می‌تواند با تثبیت حاکمیت اسد موافق و حتی هزینه بازسازی سوریه را نیز پرداخت کند.
نتانیاهو بر مقابله با ایران در سوریه تاکید کرده است
وضعیت پیچیده اسرائیل
در میان تمام این اتفاقات شاید پچیده‌ترین شرایط برای رژیم اسرائیل است. با خروج نیروهای آمریکایی از سوریه، برخی مقامات اسرائیل از این تصمیم انتقاد کردند. این عده معتقدند با خروج آمریکا از سوریه راه ایران برای رسیدن به لبنان و کمک به حزب الله باز می‌شود.
با این حال بنیامین نتانیاهو گفت: "همکاری‌های میان اسرائیل و آمریکا با تمام توان دو طرف ادامه خواهد یافت."
نتانیاهو همچنین اعلام کرد که نیروهایش به اقدام علیه ایران که به ادعای او در تلاش برای ایجاد پایگاه نظامی در سوریه است، ادامه خواهند داد. او تاکید کرد که حتی در پی خروج آمریکا از سوریه، در صورت لزوم ارتش اسرائیل عملیات خود علیه نیروهای ایرانی فعال در سوریه را افزایش خواهد داد.
در همین راستا در مواردی نیروهای رژیم اسرائیل با حمله به خاک سوریه به اهدافی در این کشور آسیب زدند. اسرائیل مدعی است این اهداف پایگاه‌های نظامی ایران بوده اند.
آمریکا نیز از این حملات دفاع کرده است. رابرت پولادینو، معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز روز جمعه ضمن حمایت از حملات اخیر اسرائیل به مواضع "نیروهای حزب الله و سپاه پاسداران" در سوریه بر ادامه حمایت نظامی کشورش از اسرائیل تاکید کرد.
در تحولی دیگر تحرکات دیپلماتیک آمریکا برای حمایت از رژیم صهیونیستی افزایش یافته است. جان بولتون، مشاور امنیت ملی دولت آمریکا روز جمعه اعلام کرد که قصد دارد به زودی ضمن سفر به ترکیه و اسرائیل هماهنگی‌های لازم را با این دو کشور در خصوص آینده سوریه انجام دهد.
مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا نیز قصد دارد تا در جریان سفر بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل به برزیل با او در خصوص نقش آتی دو کشور در سوریه مذاکره کند.
در این شرایط خروجی این مذاکرات هر چه باشد، قطعا با تاکید بر مقابله با ایران خواهد بود. باید دید این مقابله چه سمت و سویی پیدا خواهد کرد.
عمر البشیر چندی پیش در سفری غیر منتظره به دمشق رفت
موقعیت تازه اسد
با خروج آمریکا از سوریه به نظر می‌رسد مسیر تازه‌ای در تحولات آینده سوریه باز شده است. غرب و کشور‌های عربی که تاکنون به دنبال کنار گذاشتن اسد بوده اند حالا تصمیم گرفته اند اسد را حفظ کنند و از طرف دیگر تلاش نمایند که از قدرت نفوذ ایران در سوریه بکاهند.
با خروج آمریکا از سوریه به نظر می‌رسد مسیر تازه‌ای در تحولات آینده سوریه باز شده است. غرب و کشور‌های عربی که تاکنون به دنبال کنار گذاشتن اسد بوده اند حالا تصمیم گرفته اند اسد را حفظ کنند و از طرف دیگر تلاش نمایند که از قدرت نفوذ ایران در سوریه بکاهند.
به نظر می‌رسد بازگشت کشور‌های عربی به سوریه، آزادی عمل بیشتر ترکیه در شمال سوریه و حملات هدفمند رژیم صهیونیستی در خاک سوریه از جمله ابزار‌هایی برای کاستن از قدرت نفوذ ایران در سوریه هستند.
شواهد نشان می‌دهد روسیه نیز با این وضعیت مشکل چندانی نخواهد داشت. حالا همه چیز بستگی به رویکرد دولت سوریه دارد. باید دید که بشار اسد با تحولات جدید چگونه روبه رو خواهد. احتمالا هدف اصلی اودر این وضعیت بازسازی سوریه خواهد بود.
