خاتمی: در سايه صلح مي‌توان زندگي را درك كرد
رییس جمهور سابق کشورمان گفت: کلمه صلح از دل‌انگيزترين و احساس‌برانگيزترين كلماتي است كه وجود دارد اما متاسفانه درواقعیت تاریخ؛ كمتر نشاني از صلح مي‌بينيم.
محمد خاتمي كه در در مراسم اعطاء جايزه محيط زيستي محمدتقي ابتكار حضور يافته بود، در اين‌باره توضيح داد: هم در رابطه‌اي كه ميان حكومت ها و مردم برقرار است و هم در عرصه‌هاي جهاني و روابط بين‌الملل از صلح،کمتر نشان می بینیم و اگر آرامشي هم در جهان وجود دارد تحت سايه زور، سلاح و ارعاب است در حالي كه صلح مسلح، صلح نيست.
رئيس بنياد باران تصريح كرد: در کنار اصطلاح" قرارداد اجتماعي" که پايه و اساس جوامع مدرن قرار گرفت؛ اصطلاح ديگري به نام "وضع طبيعي"انسانها نيز مطرح شد.
وی ادامه داد: در واقع قرارداد اجتماعي براي آن است كه انسان از وضع طبيعي خود بيرون بيايد اما در رابطه با اينكه وضع طبيعي چيست ميان فيلسوفان سیاسی اختلاف‌نظر وجود دارد. هابز فيلسوف بزرگ انگليسي وضع طبيعي يعني وضع فرضي قبل از اجتماع را به وضع ستيز و خشونت تعبير مي‌كند و معتقد است انسان گرگ انسان است. اما روسو معتقد است وضع طبيعي، وضع انساني، محبت، نيكي و خوبي است ولي به دليل اينكه انسان نمي‌تواند در وضع طبيعي در جامعه زندگي كند مجبور است كه با قراردادن اجتماعی به صورت جمعی و سازمان یافته زندگی کند.
سید محمد خاتمي گفت: اگر انسان طبيعت ستيزه‌گر داشته باشد ما همواره بايد منتظر درگيري و خشونت در جامعه باشيم به همين دليل هابز حكومت را "لوتیان" یعنی "ديو مهيبي" می داند؛گرچه که موجوديت و مشروعيت خود را از قرارداد اجتماعي و رضايت مردم كسب مي‌كند ولی مطلق العنان است تا بتواند گرگ انسان را مهار كند.
رئيس بنياد باران ادامه داد: در اين صورت صلح يك امر اجباري و تحميلي مي‌شود و به همين جهت هميشه در معرض شكنندگي است. اما اگر ما وضع طبيعي انسان يا وجدان آدمي را صلح‌جو بدانيم آنگاه استقرار صلح كار آساني مي‌شود و جنگ و ستيز امر خلاف طبيعت انسان و امري تحميلي محسوب مي‌شود.
وی گفت: اين امر تحميلي يعني جنگ و ستيز در طول تاريخ همواره وجود داشته است اما بدتر و نگران‌كننده‌تر و تكان‌دهنده‌تر؛مطلبی است که تحت عنوان جنگ بين تمدن‌ها در سال‌هاي پاياني قرن 20 مطرح شده است اما واقعيت اين است كه اگر دريافت درستي از تاريخ داشته باشيم به اين نتيجه مي‌رسيم كه بين تمدن‌ها جنگ نبوده است.
خاتمي توضيح داد: جنگ‌ها همواره جنبه سياسي و اقتصادي داشته و ناشی ازاستيلا‌طلبي، قدرت‌خواهي و خودخواهي انسانها بوده است ولی حتی در حين وقوع جنگ‌ها، تمدن‌ها به صورت شگفت‌انگيزي به تبادل و تعامل با يكديگر پرداخته اند مصداق آن نيز تاثيرات فرهنگي است كه ايران از رم و يونان گرفته و برعكس آن تاثيراتي كه روميان از فرهنگ و تمدن ايراني پذيرفته‌اند.
رئيس بنياد باران گفت: تاريخ نشان داده است كه در زمان وقوع جنگ‌ها سياستمداران با هم مي‌جنگند و نمايندگان فرهنگ و تمدن با هم به تبادل نظر مي‌پردازند.
وی ادامه داد: وقتي جنگ‌هاي صليبي بر دنياي اسلام تحميل شد، تمدن اسلامي تاثير فوق‌العاده‌اي بر كشورهاي غربي گذاشت به طوري‌كه مي‌توان گفت يكي از عوامل مهم پيدايش تمدن جديد، آشنايي غرب با دنياي شگفت‌انگيز تمدن اسلامي بوده است بنابراين مي‌توان اين‌گونه تعبير كرد كه در زير لايه جنگ‌ها و خونريزي‌ها فرهنگ ها و تمدن‌ها با هم تعامل و يكديگر را تقويت مي‌كنند.
سید محمد خاتمي گفت: وقتي در طول تاريخ تمدني زاده مي‌شود مي‌توان مطمئن بود اين تمدن جديد با بهره‌گيري از تمدن‌هاي گذشته به وجود آمده است زيرا تمدن‌ها به‌طور مداوم در حال بده بستان هستند.
رئيس بنياد باران گفت: به جاي اينكه به نظريه‌پردازي و خيال‌پردازي بپردازيم بايد به اين مسئله توجه كنيم كه نياز مبرم و نياز اول بشريت صلح است كه متاسفانه در حال حاضر خيلي از آن دور شده‌ايم. اين دوري از صلح هم در صحنه‌هاي ملي (كه آشتي، محبت، رحمت و احترام به يكديگر و پذيرش همزيستي و همكاري براي پيشبرد جامعه را مي‌طلبد) مورد نياز است و هم در عرصه‌هاي بين‌المللي كه همواره سلطه‌طلبي، لشكركشي، تحريم و فشار را شاهد بوده‌ايم.
وی گفت: بشر واقعا نيازمند به صلح است تا بتواند خود را از اين ورطه ويرانگري كه امروز به آن دچار شده است (و با پيشرفت شگفت‌انگيز تكنولوژي و علم اين درگيري، ستيز و چالش بيشتر نيز شده است) نجات دهد.
خاتمي تصريح كرد: خيرخواهان بشر بايد به دنبال ترويج صلح باشند و خشونت‌گرايان را چه در عرصه‌هاي ملي و چه در عرصه‌هاي بين‌المللي به هر صورتي كه مي‌توانند مهار كنند زيرا بشر فقط در سايه صلح مي‌تواند معناي زندگي را درك كند.
رئيس بنياد باران ادامه داد: در بينش اسلامي و به‌خصوص بينش شيعي اين مسئله مطرح شده كه پايان تاريخ با استقرار صلح و عدالت در كل جامعه بشري تحقق پيدا مي كند و ما مفتخريم كه پيرو اين مكتب هستيم و در اين مسير حركت مي‌كنيم.
خاتمي گفت: صلح فقط، صلح ميان انسانها نيست بلكه صلح با طبيعت نيز مسئله مهمي است كه امروز علاوه بر ستيز انسانها با يكديگر شاهد آن هستيم و ستيز انسان با طبيعت باعث به وجود آمدن مشکلات زيادي شده است.
او با بيان اينكه يك صلح‌طلب واقعي علاوه‌بر صلح ميان انسانها و ملت‌ها بايد به فكر صلح انسان و طبيعت هم باشد، ادامه داد: وقتي انسان محور و مدار عالم و آدم تصور مي شود، اين پندار شكل مي گيرد كه انسان همه كاره هستي است و تنها ابزار او عقل خودبنيادش است، آن‌وقت وضعيتي پيش مي‌آيد كه مهمترين مسئله انسان در عرصه زندگي طبيعي مسئله محيط زيست و مهمترين مسئله در عرصه امور انساني استعمار و استيلاي قدرت‌هاي بزرگ مي‌شود.
خاتمي گفت: بشري كه فقط به فكر استيلا، تصرف و استخدام همه‌چيز در مسير خواست‌هاي خود است طبيعي است كه زماني‌كه قدرت بيشتري پيدا مي‌كند تصرف‌گري او نيز بيشتر مي‌شود بنابراين صلح انسان با انسان مستلزم تغیير بنيادين بينش بشر امروز است.
رئيس بنياد باران تصريح كرد: بشري كه گل سرسبد كائنات و موجودي است كه خداوند وقتي او را خلق كرد به خودش آفرين گفت گويا فراموش كرده است كه بنده خداست و همه طبيعت بر حق و عدل استوار شده است و روح قدسي بر كل عالم حاكم است و همه انسانها كه داراي گوهر و جوهر انساني هستند از ارزش برابر برخوردارند اگر انسان اين آفريده خدا اين موضوع را فراموش نكند رابطه انسان با انسان رابطه محبت و دوستي مي‌شود.
خاتمي گفت: چنين انساني عاشق طبيعت است و گرچه از طبيعت براي بهبود زندگي خود بهره‌برداري مي‌كند ولي به خودش حق نمي‌دهد كه هيچ‌گونه تصرف بي‌حساب و كتابي در طبيعت انجام دهد.
وی تصريح كرد: جهان امروز متوجه شده است كه تصرف‌هاي بي‌جا چه بر سر طبيعت آورده است و طبيعت نيز پاسخ استفاده نارواي انسانها از محيط طبيعي را به انسان داده است و زندگي تلخي براي انسانها ايجاد شده است.
رئيس بنياد باران گفت: امروز در همه عرصه‌هاي جهاني مسئله محيط زيست يكي از مهمترين مسائلي است كه به آن پرداخته مي‌شود و وضعيت كنوني محيط زيست نه تنها بالفعل براي انسانها زيان‌بار است بلكه به مهمترين تهديد براي هستي انسانها و موجودات زمين تبديل شده است و آینده بسیار خطرناکی را نشان می دهد.
خاتمي گفت: اگر نوع نگاه انسان تغيير كند آنگاه نوع تعامل انسان با طبيعت تغيير مي‌كند و به جاي درگيري با طبيعت و پیدایش مسائل زيست محيطي شاهد يك زندگي آرام خواهيم بود و ديگر محيط زندگي انسانها محيطي تنگ و تاريك نيست.
وی ادامه داد: دوري از خدا، فراموش‌كردن خود، از خودبيگانگي، از ياد بردن عظمت هستي، و خود را فاعل مايشاء دانستن و مبناي كار را هوي و هوس قرار دادن سبب شده است زندگي امروز بر انسان تنگ شود.
رئيس بنياد باران تاكيد كرد: فراموشي خدا مسئله بسيار مصيبت‌باري است و مصيبت‌بارتر از آن اين است كه ما اهداف شيطاني و راه و رسم غير انساني خود را به نام خدا و به نام مقدسات بر مردم تحميل كنيم.
خاتمي گفت: اگر كل جهان را تجلي‌گاه حكمت مطلق، عقل مطلق، مهرباني مطلق و عدل مطلق يعني خداوند بدانيم و هر چيزي را نشاني از آيتی از خدا در نظر بگيريم جور ديگري رفتار خواهيم كرد.
او سپس از استاد تقي ابتكار ياد كرد و گفت: پس از گذشت سال‌ها هنوز جاي خالي اين استاد فرزانه در جامعه و دل‌ها احساس مي‌شود انسان بزرگواري كه قهرمان صلح با طبيعت بود.
رئيس بنياد باران گفت: مرحوم استاد تقي ابتكار انساني مومن، نوعدوست و داراي دغدغه‌هائي نسبت به محيط زيست و زندگی سالم انسان بود و اكنون فرزند برومندش خانم دكتر معصومه ابتكار که به حق عنوان قهرمان زمین را یافته است؛مي‌تواند جانشين مناسبي براي ادامه راه پدر باشد.همچنان‌که تاکنون نیز آثار و برکات زیادی داشته است.
