آخرین تیر واشنگتن برای احیای برجام؛ توافق در دسترس است؟

شب گذشته رابرت مالی، نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران، پس از ماه‌ها تنش با ایران به واسطه رد متن پیشنهادی اتحادیه اروپا برای احیای توافق هسته‌ای 2015 توسط تهران، از تمایل واشنگتن برای توسل به دیپلماسی جهت یافتن راهی جهت خروج از بن‌بست حاکم سخن گفته است.

دیپلماسی تنها راه خروج از بن بست هسته‌ ای است؟

به گزارش اکو‌ایران، لارا روزن، روزنامه‌نگاری که مسائل مربوط به مذاکرات هسته‌ای را از نزدیک دنبال می‌کند، در حساب کاربری خود در دیپلماتیک نوشت: مالی در مصاحبه‌اش با رادیو ملی گفت که هدف ما دستیابی به نتیجه‌ای دیپلماتیک با ایران است، به شکلی که زمینه برای راست‌آزمایی هموار شده و [به ادعای این مقام آمریکایی] مانع از گریز هسته‌ای ایران شویم. مالی در ادامه گفت: هنوز ایالات متحده به طور مستقیم با ایران دیدار نداشته، هرچند [به ادعای او] اوت گذشته تهران به یک توافق واقع‌بینانه پشت کرد. از همین رو امید داریم که بتوانیم این مشکل را با توسل به راه‌های دیپلماتیک حل کنیم و آماده گام گذاشتن در این مسیر هستیم.

سناریوی غیرقابل تصور رابرت مالی در مورد ایران

به ادعای روزن، ادعاهای مالی بازتاب مواضع جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی در اوایل ماه جاری بود. شواهد نشان می‌دهد که ایالات متحده پس از ماه‌ها تردید ظاهرا به از سرگیری دیپلماسی هسته‌ای تمایل دارد، هرچند پیش‌تر دولت بایدن گفته بود که برجام از دستور کار این کشورخارج شده است. به نظر می‌رسد تردید دولت در باب پیگیری دیپلماسی هسته‌ای با ایران، تحت تاثیر نگرانی‌های این کشور درباره پیشرفت ایران در برنامه هسته‌ای‌اش و خطر تشدید تنش نظامی قرار گرفته است. جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی ایالات متحده در جریان سخنرانی 4 می خود در موسسه واشنگتن گفته بود که آمریکا در تلاش برای تعامل دیپلماتیک با ایران در ارتباط با برنامه هسته‌ای این کشور است و هم‌چنان اعتقاد دارد که ترک این توافق بدون داشتن گزینه جایگزین، اشتباه غم‌انگیزی بود.

عمان بار دیگر نقش میانجی‌گر به تن کرد

به ادعای مالی واشنگتن باید مانع از گریزهسته‌ای ایران شود. از همین رو آمریکا باید به دنبال راه‌حل دیپلماتیک باشد تا این موضوع در دراز مدت در مسیر ثبات قرار گیرد. با این حال آن‌گونه که روزن نوشته، اظهارات اخیر مقام‌های دولت بایدن حکایت از آن دارد که هر نتیجه دیپلماتیکی که ایالات متحده در جستجوی آن است، الزاما به معنای احیای برجام نیست. هم‌چنین به نظر نمی‌رسد ایالات متحده حداقل در بازه زمانی کوتاه هم‌صدا با گروه موسم به 1+5 گزینه دیپلماتیک برای احیای توافق 2015 را در دست بررسی داشته باشد، از همین رو این احتمال بالا است که تفاهم حاصله میان ایالات متحده و ایران به واسطه وساطت و میانجی‌گری کشور ثالث حاصل شود.

برت مک‌گورک، مشاور ارشد دولت بایدن در امور خاورمیانه 8 می به عمان سفر داشت تا با رهبران مسقط در باب این که آیا رهبران ایران آماده هستند تا در این مسیر گامی بردارند و محدودیت های اعمالی علیه برنامه هسته ای را پذیرا باشند، رایزنی داشته باشد. بعد از آن سلطان هیثم بن طارق، پادشاه عمان در سفری دو روزه به ایران با ابراهیم رئیسی و رهبری ایران دیدار داشت.

سفر محرمانه مقام آمریکایی به عمان برای توافق با تهران

علی واعظ، مدیر برنامه ایران در گروه بین‌المللی بحران در این باره مدعی شد که هم‌زمان با اعتراض‌های داخلی در ایران، طبیعتا مذاکره با تهران برای واشنگتن دشوار بود. امروز همه چیز آرام شده و به همین دلیل مسئله پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران برجسته شده است، بدیهی است که ایالات متحده باید برای خروج از بن‌بست حاکم راه‌حل دیپلماتیکی پیدا کرده تا بدین طریق فعالیت‌های ایران را محدود کند.

به باور واعظ، این مقوله در اولویت قرار دارد از همین رو تصور می کنم که شاهد تغییر در نحوه درک ایالات متحده از نگرانی‌های کلیدی درباره فعالیت ایران هستیم. واشنگتن، چندی پیش دم از حقوق بشر می‌زد و حالا موضوع هسته‌ای برایش در اولویت قرار گرفته است. واعظ تردید دارد که توافق هسته‌ای در کوتاه مدت محقق شود از همین رو بر این باور است که آنچه در حال بررسی است، پیشنهادی بسیار منعطف خواهد بود. او اجماع در باب توافق موقت را را رد کرد و گفت گزینه واقع‌بینانه‌ای نیست. به باور او، شکاف میان انتظارهای ایران و آمریکا آنقدر عمیق است که در بازه زمانی که بایدن سکان دار دولت است، نمی توان با پل زدن از آن عبور کرد.

احیای برجام ممکن است؟

به ادعای واعظ، کاملا طبیعی است که دولت بایدن برای جلوگیری از تنش‌ها درباره برنامه هسته‌ای ایران به دنبال راه‌حل باشد. بنابراین تصور می‌رود این همان چیزی است که ایالات متحده به احتمال بالا در حال بررسی‌اش است، دستیابی به راه‌حلی برای اطمینان از این که ایران درگیر رفتاری تحریک آمیز نمی‌شود تا بدین طریق زمینه را ( به ادعای او) برای رویارویی اجتناب‌ناپذیر هموار کند.

ولی نصر؛ چرا ایران در حال عبور از خط قرمز غرب است؟

واعظ گفت که داشتن تماس‌های دیپلماتیک بالاخص در قالب تماس‌هایی غیر مستقیم بدین معنا نیست که توافق ممکن است در دسترس باشد. این همان نظری ادعایی بود که یکی از دیپلمات‌های ارشد اروپایی نیز با آن موافقت کرد و گفت که هیچ تغییر حاصل نخواهد شد. به باورش ما هم یک مسیر دیپلماتیک معتبر داریم و هم یک رویکرد بازدارندگی معتبر.با این همه مالی اذعان کرده که موضوع هسته ای بار دیگر در راس نگرانی‌های بلند مدت ایالات متحده قرار گرفته است. او به ان پی آر گفت، از زمانی که ایران پیشنهاد احیای برجام در ماه اوت را رد کرد، اتفاق‌های زیادی افتاده است.

مالی در ادامه به ناآرامی ها در ایران، همکاری ( ادعای) پهپادی تهران و مسکو و پیشرفت برنامه هسته ای ایران اشاره کرد و مدعی شد که در کنار تلاش برای یافتن راه حلی دیپلماتیک، واشنگتن سایر چالش ها با ایران را نادیده نخواهد گرفت. مالی در انتها این ادعا را مطرح کرد که واشنگتن به سیاست بازدارندگی متوسل می‌شود با این همه تمامی گزینه‌ها در ارتباط با ایران روی میز قرار دارد.