شورشیان سوری با حمایت اطلاعاتی و عملیاتی اوکراین، از جمله ارسال پهپاد و اپراتور‌های باتجربه، موفق به تصرف دمشق شدند. این کمک‌ها بخشی از تلاش اوکراین برای تضعیف روسیه و متحدانش در جبهه‌های غیرمنتظره مانند سوریه و آفریقا است. مقامات روس از حضور عوامل اوکراینی در ادلب ابراز نگرانی کرده بودند، اما کی‌یف این عملیات‌ها را در راستای ضربه‌زدن به توان نظامی روسیه در هر نقطه جهان می‌داند.
فرارو– دیوید ایگنیشس، تحلیلگر ارشد حوزه سیاست خارجی روزنامه واشنگتن پست
به گزارش فرارو به نقل از روزنامه واشنگتن پست، شورشیان سوری که هفته گذشته کنترل دمشق را به دست گرفتند، از حمایت اوکراین بهره‌مند شده‌اند. بر اساس گزارش منابع آگاه از فعالیت‌های نظامی خارجی اوکراین، این حمایت شامل ارسال پهپاد‌ها و کمک‌های عملیاتی توسط عوامل اطلاعاتی اوکراینی بوده که به دنبال تضعیف روسیه و متحدان سوری آن هستند. به گفته این منابع، دستگاه اطلاعاتی اوکراین حدود ۲۰ اپراتور باتجربه پهپاد و ۱۵۰ پهپاد دید اول شخص را چهار تا پنج هفته پیش به مقر شورشیان در ادلب ارسال کرده است. این کمک‌ها برای پشتیبانی از هیئت تحریر الشام و گروه اصلی شورشیان در منطقه، صورت گرفته است.
منابع اطلاعاتی غربی معتقدند که کمک‌های کی‌یف نقش اندکی در سرنگونی «بشار اسد»، رئیس‌جمهور سوریه، داشته است. با این حال، این اقدام بخشی از تلاش گسترده‌تر اوکراین برای تضعیف عملیات‌های روسیه در خاورمیانه، آفریقا و حتی داخل خاک روسیه تلقی می‌شود. برنامه کمک‌های مخفی اوکراین در سوریه، هرچند یک «راز آشکار» بوده، همچنان با واکنش محتاطانه‌ای از سوی مقامات ارشد آمریکا مواجه شده است.
مقامات ارشد دولت بایدن در پاسخ به پرسش‌ها بار‌ها تأکید کرده‌اند که از چنین برنامه‌ای اطلاعی ندارند. انگیزه اوکراین روشن است: در حالی که این کشور همچنان درگیر تهاجم روسیه در خاک خود است، دستگاه اطلاعاتی اوکراین به دنبال باز کردن جبهه‌های دیگری برای ضربه زدن به روسیه و تضعیف متحدانش بوده است.
اوکراینی‌ها پیش‌تر اهداف خود را به‌طور علنی اعلام کرده بودند. روزنامه «کی‌یف پست» در مقاله‌ای به تاریخ ۳ ژوئن، به نقل از منبعی در سرویس اطلاعات نظامی اوکراین گزارش داد که «از ابتدای سال جاری، شورشیان سوری با حمایت عوامل اوکراینی ضربات متعددی به تأسیسات نظامی روسیه در این منطقه وارد کرده‌اند. این گزارش که به‌صورت آنلاین منتشر شد، شامل ویدیویی بود که حملات به یک سنگر بتنی، یک ون سفید و اهداف دیگر را نشان می‌داد. به گفته این روزنامه، این حملات توسط شورشیان تحت حمایت اوکراین در سوریه انجام شده بود. «کی‌یف پست» همچنین اشاره کرد که این عملیات توسط یک واحد ویژه به نام «خیمیک» در سرویس اطلاعات نظامی اوکراین و «با همکاری اپوزیسیون سوری» صورت گرفته است.
مقامات روسیه ماه‌هاست که نسبت به تلاش‌های شبه‌نظامی اوکراین در سوریه اعتراض کرده‌اند. الکساندر لاورنتیف، نماینده ویژه روسیه در امور سوریه، در مصاحبه‌ای با خبرگزاری تاس در نوامبر گفت: «ما واقعاً اطلاعاتی داریم مبنی بر اینکه متخصصان اوکراینی از اداره اصلی اطلاعات اوکراین در منطقه ادلب حضور دارند. سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، نیز در ماه سپتامبر ادعا‌های مشابهی را مطرح کرد و از حضور «فرستادگان اطلاعاتی اوکراین» در ادلب سخن گفت. لاوروف این نیرو‌ها را متهم کرد که در حال انجام «عملیات کثیف» هستند. این اظهارات در روزنامه الوطن سوریه منتشر شد که در ادامه مدعی شد ژنرال کیریلو بودانوف، رئیس سرویس اطلاعات نظامی اوکراین شخصاً با هیئت تحریر الشام در ارتباط بوده است.
پیش از حمله هیئت تحریر الشام که به سرنگونی بشار اسد منجر شد، مقامات روسیه ادعا کرده بودند که ارتباط اوکراین با این گروه شورشی بخشی از تلاشی برای جذب جنگجویان سوری به منظور مشارکت در جنگ علیه کرملین است. یک گزارش در ماه سپتامبر که در وب‌سایتی به نام «کرادل» منتشر شد، مدعی شد که اوکراین در معامله‌ای موسوم به «پهپاد‌ها در ازای جنگجویان» ۷۵ پهپاد به هیئت تحریرالشام پیشنهاد کرده بود. با این حال، تاکنون هیچ مدرک مستقلی برای تأیید این ادعای روسیه ارائه نشده است.
روسیه به‌وضوح از پیشروی سریع هیئت تحریر الشام به سمت دمشق غافلگیر شد، اما منابع روسی تلاش کرده‌اند نقش اوکراین را کم‌اهمیت جلوه دهند. در مقاله‌ای که میدل ایست آی در تاریخ ۲ دسامبر منتشر کرد، به نقل از یک حساب تلگرامی روسی که بازتاب‌دهنده دیدگاه‌های نظامیان این کشور است، کمک کی‌یف ناچیز توصیف شد. این منبع نوشت: «اولاً، اعضای سرویس اطلاعات نظامی اوکراین به ادلب سفر کردند؛ اما اقامت آنها بسیار کوتاه بود که برای آموزش نیرو‌های سوری در عملیات پهپادی از ابتدا کافی نبوده است. این پیام ادامه داد: «ثانیاً، هیئت تحریرالشام مدت‌هاست که برنامه پهپادی مختص به خود را دارد.»
عملیات سوریه تنها نمونه‌ای از فعالیت‌های سرویس اطلاعات نظامی اوکراین در خارج از کشور برای ضربه زدن به نیرو‌های روسی نیست. بی‌بی‌سی در ماه اوت گزارش داد که اوکراین به شورشیان شمال مالی کمک کرده تا نیرو‌های مزدور روسی واگنر را در کمین هدف قرار دهند. بر اساس این گزارش، حمله‌ای که در تاریخ ۲۷ ژوئیه انجام شد، به کشته شدن ۸۴ نیروی واگنر و ۴۷ جنگجوی مالین منجر شد. آندری یوسوف، سخنگوی سرویس اطلاعات نظامی اوکراین، چند روز پس از این عملیات اعلام کرد که شورشیان مالی «اطلاعات لازم و نه‌فقط اطلاعات» را دریافت کردند که امکان انجام موفقیت‌آمیز عملیات نظامی علیه «جنایتکاران جنگی روس» را فراهم کرد. پس از این حمله، دولت مالی روابط دیپلماتیک خود با اوکراین را قطع کرد.
کیریلو بودانوف، رئیس سرویس اطلاعات نظامی اوکراین در آوریل ۲۰۲۳ وعده داده بود که اوکراین روس‌هایی را که مرتکب جنایات جنگی شده‌اند «در هر نقطه‌ای از جهان» تعقیب خواهد کرد. مقامات ارشد آمریکا نیز اعلام کرده‌اند که عملیات تهاجمی اطلاعاتی بودانوف گاهی نگرانی‌هایی را در دولت بایدن برانگیخته است. در مصاحبه‌ای که آوریل گذشته در مقر سرویس اطلاعات نظامی در کی‌یف با بودانوف داشتم، درباره گزارش‌ها پیرامون عملیات علیه نیرو‌های واگنر در آفریقا پرسیدم. او در پاسخ گفت: «ما چنین عملیاتی را برای کاهش توان نظامی روسیه در هر جایی که امکان‌پذیر باشد انجام می‌دهیم. چرا آفریقا باید استثنا باشد؟»
مانند عملیات اوکراین در آفریقا و حملات آنها در منطقه کورسک در داخل خاک روسیه، عملیات مخفی در سوریه نیز تلاشی برای گسترش میدان نبرد و ضربه زدن به روسیه در مناطقی بود که این کشور آمادگی لازم را نداشت. کمک اوکراین در سوریه «پهپادی نبود که کمر شتر را شکست»، اما دست‌کم در مقیاسی کوچک به سقوط مهم‌ترین متحد روسیه در خاورمیانه کمک کرد. درست مانند شکست اسرائیل در پیش‌بینی حمله حماس به سمت حصار غزه در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، روسیه نیز تحرکات نیرو‌های شورشی تحت حمایت اوکراین را مشاهده می‌کرد، اما نتوانست به‌موقع برای توقف حمله و جلوگیری از پیامد‌های ویرانگر آن بسیج شود.
