زخم‌های ناپیدای جنگ بر کودکان؛ نقش قصه‌گویی در درمان تروما
«با تکیه بر میراث فرهنگی غنی ایران و بهره‌گیری از دستاوردهای علمی معاصر و نیز ترکیب قصه‌گویی فارسی، بازی‌های سنتی، موسیقی‌درمانی و سیستم‌های حمایت خانوادگی و اجتماعی، می‌توان امیدوار بود که کودکان ایرانی نه تنها از آثار روان‌شناختی این جنگ بهبود یابند، بلکه قوی‌تر و مقاوم‌تر نیز شوند. زخم‌های ناپیدا امروز می‌توانند با مراقبت مناسب، به منبع قدرت و مقاومت فردا تبدیل شوند.»
نرگس حسنی، عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان، گفت: جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل آثار روان‌شناختی بر کودکان ایرانی برجای گذاشته که نیازمند مداخله فوری و هدفمند است. تلفیق منابع فرهنگی غنی ایران با روش‌های درمانی مدرن، مؤثرترین راهکار برای بازسازی روانی این کودکان محسوب می‌شود. شواهد علمی نشان می‌دهد که مداخلات مبتنی بر فرهنگ و اجتماع با نرخ موفقیت ۶۸ درصد و هزینه تقریبی ۵۰ دلار برای هر کودک، راه‌حل مقرون‌به‌صرفه و مؤثری برای کشور فراهم می‌کند. ترکیب قصه‌گویی فارسی، بازی‌های سنتی، موسیقی‌درمانی و سیستم‌های حمایت خانوادگی و اجتماعی، چارچوبی جامع برای شفای هر چه سریع‌تر زخم‌های ناپیدای کودکان ارائه می‌دهد.
به گزارش ایسنا، وی تصریح کرد: موفقیت این رویکرد مستلزم همکاری هماهنگ میان خانواده‌ها، مدارس، نهادهای اجتماعی، بهداشتی و جامعه است. با تکیه بر میراث فرهنگی غنی ایران و بهره‌گیری از دستاوردهای علمی معاصر، می‌توان امیدوار بود که کودکان ایرانی نه تنها از آثار روان‌شناختی این جنگ بهبود یابند، بلکه قوی‌تر و مقاوم‌تر نیز شوند. زخم‌های ناپیدا امروز می‌توانند با مراقبت مناسب، به منبع قدرت و مقاومت فردا تبدیل شوند.
حسنی ادامه داد: میان چالش‌های روان‌شناختی پیش روی کودکان، منابع فرهنگی غنی ایران راهکاری بی‌نظیر برای بازسازی روانی است؛ به طوریکه تحقیقات نشان می‌دهد که تلفیق روش‌های سنتی ایرانی با درمان‌های مدرن، مؤثرترین رویکرد برای کودکان ایرانی محسوب می‌شود.
این روانشناس کودک و نوجوان با اشاره به نقش قصه‌گویی در درمان تروما، تصریح کرد: قصه‌گویی فارسی که ریشه‌ای هزاران‌ساله دارد، امروز به عنوان ابزاری قدرتمند در درمان تروما شناخته شده است. کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان که در دهه ۱۹۶۰ تأسیس شد، نقش مهمی در تولید کتاب‌ها، موسیقی و فیلم‌های انیمیشن با کیفیت برای کودکان ایفا کرده که از داستان‌های سنتی برای اهداف آموزشی و درمانی استفاده می‌کند. تحقیقات معاصر نیز نشان می‌دهد که قصه‌گویی فارسی به تنظیم عاطفی، شکل‌گیری هویت و ارتباط فرهنگی کودکان ایرانی کمک می‌کند. یونسکو در سال ۲۰۰۹ «ردیف موسیقی ایرانی» را به عنوان میراث فرهنگی ناملموس فهرست کرد و ارزش درمانی بیان‌های فرهنگی سنتی را به رسمیت شناخت.
حسنی با اشاره به بازی‌های سنتی به مثابه درمان گروهی، تاکید کرد: بازی‌های ایرانی سنتی که براساس تحقیقات باستان‌شناختی و مردم‌شناختی طبقه‌بندی شده‌اند، رویکردی جامع برای رشد عاطفی، روان‌شناختی، فیزیکی، اجتماعی، شناختی، ادراکی و اخلاقی ارائه می‌دهند؛ در این زمینه بازی‌های ذهنی مانند دوز به تقویت رشد شناختی و مهارت‌های حل مسئله، بازی‌های فیزیکی به تنظیم عاطفی از طریق بیان فیزیکی و بازی‌هایی همراه با آواز مانند به ادغام عناصر موسیقی‌درمانی به طور طبیعی کمک می‌کند. تحقیقات در جوامع عشایری ایران (کهگیلویه و بویراحمد) نشان می‌دهد که این بازی‌ها مهارت‌های زندگی را آموزش داده و کودکان را برای چالش‌های آینده آماده می‌کنند. بازی‌های شبانه در نور ماه به کودکان کمک می‌کند تا بر ترس‌ها (به ویژه ترس از تاریکی) غلبه کرده و اعتماد به نفس خود را بازسازی کنند.
این عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان در ادامه به تاثیر موسیقی‌درمانی فارسی به عنوان میراث علمی کهن پرداخت و یادآور شد: موسیقی‌درمانی در پزشکی ایرانی سابقه‌ای کهن دارد. رازی (قرن دهم)، فارابی (قرن دهم)، و قطب‌الدین شیرازی (قرن چهاردهم) پیشگامان موسیقی‌درمانی بودند و در همین راستا نیز ابن‌سینا تأکید کرده که «یکی از مؤثرترین روش‌ها در درمان پزشکی، گوش دادن به موسیقی است». تحقیقات معاصر، مؤثر بودن موسیقی‌درمانی فارسی را برای اضطراب و افسردگی، اختلالات خواب، مدیریت درد، کاهش استرس و تنظیم عاطفی در کودکان نشان می‌دهد.
وی تاکید کرد: مهم‌ترین نکته این است که مدارس و خانواده‌ها نسبت به تغییرات رفتاری و هیجانی کودکان حساس باشند و در صورت نیاز، از خدمات مشاوره و روان‌درمانی استفاده کنند تا کودکان دوباره احساس امنیت و آرامش کنند، در همین راستا، بخش مشاوره تلفنی انجمن حمایت از حقوق کودکان در روزهای مشخصی از هفته، با حضور روان‌شناسان و مشاوران متخصص حوزه کودک، خدمات مشاوره رایگان تلفنی ارائه می‌دهد.
