صفر تا ۱۰۰ سقف اعتبار صدور چک و روش دریافت دسته چک صیادی

فرارو- شیوه‌نامه تعیین سقف اعتبار مجاز صدور چک، قصد دارد با تمرکز بر اعتبارسنجی و محدودسازی مسئولانه، قدم بزرگی در راستای امنیت و اعتباربخشی به این ابزار مالی بردارد.

به گزارش فرارو؛ اگر بخواهیم به زبان ساده آن را توضیح دهیم، باید بگوییم این تغییرات، هم به نفع دریافت‌کنندگان (با کاهش ریسک چک برگشتی) و هم به نفع صادرکنندگان خوش‌حساب (با فراهم آوردن اعتبار بیشتر برای آن‌ها) خواهد بود. با این شیوه‌نامه، چک از یک ابزار صرفاً کاغذی به یک سند مالی هوشمند و اعتباری تبدیل می‌شود که پشتوانه آن، سابقه و توان مالی واقعی صادرکننده است. این تغییر به کاهش چشمگیر چک‌های برگشتی کمک می‌کند اما به معنای تضمین پرداخت و وصول وجه آن توسط بانک نیست. پس مسئولیت نهایی پرداخت وجه، همچنان بر عهده صادرکننده است. بیایید برای درک بهتر، به بررسی جزئیات «شیوه‌نامه» بپردازیم.

چرا قوانین جدید چک تصویب شد؟

مشکل اصلی در سیستم سنتی، نبود سازوکار مشخص برای اعتبارسنجی صادرکننده است. هر فردی با داشتن یک حساب جاری و بدون اینکه توان مالی یا سابقه رفتاری او در نظر گرفته شود می‌توانست به تعداد دلخواه دسته چک دریافت کند.

این نقص، باعث سوءاستفاده‌ مالی و افزایش بی‌رویه آمار چک‌های برگشتی شد. قوانین جدید با هدف افزایش شفافیت و مسئولیت‌پذیری در فرآیند صدور و استفاده از چک، طراحی شده‌اند و هدف اصلی آنها کاهش ریسک مواجهه با چک برگشتی است.

مفاهیم کلیدی و تغییرات اصلی در قانون جدید چک

قوانین جدید بر دو مفهوم اصلی استوار است؛ اول امتیاز اعتباری چک و  دوم سقف اعتبار مجاز.

امتیاز اعتباری چک چیست؟

امتیاز اعتباری، یک نمره یا رتبه است که بر اساس سابقه رفتاری مشتری در حوزه چک محاسبه می‌شود و میزان خوش‌حسابی او را نشان می‌دهد.

این امتیاز بر اساس یک مدل پیچیده محاسبه می‌شود که شامل سابقه صدور و تسویه‌‌های قبلی است.  اینکه آیا چک‌های شما به موقع پاس شده‌اند یا خیر قطعا در امتیاز تاثیر می‌گذارد.

تعداد چک‌های برگشتی، امتیاز شما را کاهش می‌دهد و مدت زمان رفع سوءاثر نیز روی نمره و کارنامه شما اثر می‌گذارد. بالاخره مهم است که سرعت شما در تسویه بدهی و رفع سوءاثر چک‌ برگشتی چقدر بوده.

هر فرد بر اساس امتیاز کسب شده، در یکی از پنج طبقه ریسک زیر قرار می‌گیرد و در نهایت این اطلاعات در گزارش اعتباری شما نمایش داده می‌شود.

• ریسک خیلی پایین (A): بهترین وضعیت، با سابقه عالی در پرداخت چک‌ها
• ریسک پایین (B): وضعیت خوب و قابل قبول
• ریسک متوسط (C): وضعیت متوسط، با کمی سابقه برگشتی یا تأخیر
• ریسک بالا (D): وضعیت پرخطر، با سابقه چک‌های برگشتی زیاد
• ریسک خیلی بالا (E): پرریسک‌ترین وضعیت، با احتمال بالای صدور چک‌های برگشتی

بیشتر بدانید | رتبه‌بندی به‌طور مستقیم روی سقف اعتبار اثر می‌گذارد. افراد گروه A می‌توانند چک با مبالغ بالاتر صادر کنند، در حالی که افراد گروه E مشمول محدودیت‌های سخت‌گیرانه‌ می‌شوند

سقف اعتبار مجاز چیست؟

سقف اعتبار مجاز، حداکثر مبلغی است که شما می‌توانید برای یک یا مجموع چک‌های خود در یک دوره زمانی مشخص صادر کنید. این سقف، یک خط قرمز مالی است که سیستم صیاد (سامانه یکپارچه الکترونیکی بانک مرکزی) به صورت خودکار آن را کنترل می‌کند.

سقف اعتبار مجاز بر اساس دو عامل کلیدی یعنی امتیاز اعتباری و توان مالی شما در پنج سال اخیر تعیین می‌شود. به طور طبیعی هرچه امتیاز شما بالاتر باشد، سقف اعتباری شما نیز بیشتر خواهد بود.

بانک مرکزی همچنین با بررسی سابقه مالی هر فرد، از جمله تراکنش‌ها و سپرده‌های بانکی، یک تخمین از توان مالی او به دست می‌آورد.

قرار است پس از اعمال این قوانین، سامانه صیاد به صورت خودکار مبلغ چک را با سقف اعتبار مجاز مشتری مقایسه کند. به این ترتیب مبلغ هر چک نمی‌تواند بیشتر از مابه‌التفاوت سقف اعتبار مجاز و مبلغ چک‌های تسویه نشده او باشد. اگر فردی چک‌های متعددی صادر کرده اما هنوز موفق به تسویه آنها نشده، سقف او به همان میزان پایین می‌آید.

سقف اعتبار مجاز، هنگام ثبت، به صادرکننده و ذینفع اطلاع داده می‌شود. تا دریافت‌کننده چک با آگاهی کامل از وضعیت مالی صادرکننده، معامله را انجام دهد. حالا متوجه شدید؟ این خلاصه تمام اتفاقاتی است که دارد رخ می‌دهد!

راهنمای قدم به قدم درخواست دسته چک جدید

نحوه دریافت دسته چک جدید از این به بعد تغییر می‌کند. پس از مراجعه به شعبه، بانک ابتدا از طریق شرکت اعتبارسنجی ایران، گزارش اعتباری شما را دریافت خواهد کرد و درباره صدور یا عدم صدور دسته چک تصمیم‌ می‌گیرد.

همچنین در زمان دریافت دسته چک یا افتتاح حساب جاری، باید یک رضایت‌نامه کتبی امضا کنید. با امضای این رضایت‌نامه، به بانک اجازه می‌دهید تا اطلاعات مربوط به امتیاز اعتباری شما را به ذینفعان اطلاع دهد.

البته این رضایت‌نامه جنبه اجباری دارد، زیرا بدون امضای آن امکان دریافت دسته چک وجود نخواهد داشت. قانون خیلی رک و صریح مشخص کرده بانک‌ها موظف هستند تنها از طریق سامانه صیاد دسته چک صادر کنند و سقف اعتبار مجاز شما را در سامانه‌های عملیاتی به ذینفع نمایش دهند.

بیشتر بدانید | سامانه صیاد (سامانه یکپارچه صدور و استعلام دسته چک) به‌عنوان مرجع اصلی صدور و کنترل عمل می‌کند و رسما اجازه نمی‌دهد هیچ برگه‌ چکی بالاتر از سقف اعتبار مجاز ثبت شود