حمله لشکر موشها به روستایی در خراسان
ماجرا بیشتر به فیلمهای هالیوودی شبیه است، لشکری بزرگ از موشهایی عجیب با دندانهایی عجیبتر به روستایی کوچک در شهرستان فیروزه استان خراسانرضوی هجوم آوردهاند. نام این روستای کوچک نجفآباد است و ۱۷۰ خانوار و ۶۰۵نفر جمعیت دارد.
نجفآباد با شهر فیروزه که مرکز شهرستانشان است تقریبا 20کیلومتر و با شهر مشهد مرکز استان حدود 150کیلومتر فاصله دارد. این شهرستان بیشتر از هرچیز به معادن غنی و بزرگ فیروزهاش مشهور است. همان دلیلی که باعث انتخاب نام فیروزه برای آن هم شده است. اما حالا موشهای همهچیزخواری که نام «جربیل» را بر خود دارند برای موضوعی دیگر نام آنجا را بر سر زبانها انداخته است. جربیل نوعی موش است با دندانهای نیش بسیار بلند که دایم در حال رشد است، این موشها در اصل صحراییاند اما حالا برای اولینبار و در اتفاقی نادر گذرشان به یک روستای محل سکونت انسانها افتاده و خبرساز شدهاند.
حجم آسیبی که برای 107 خانوار ساکن این روستا ایجاد کردهاند چنان زیاد است که اگر هرچه سریعتر برای مقابله با آنها اقدامی نشود میتوانند چون زلزلهای این روستا را به ویرانه و 605نفر را بیسرپناه کنند.
طبق گفته اهالی دو، سه ماهی میشود جربیلها به نجفآباد هجوم آوردهاند، هجومی سیلآسا و رعبانگیز. موشها در و دیوار و کف زمین و خانههای مردم در این روستا را سوراخ کرده و هرچه پیشرویشان آمده را جویدهاند. در این کار هم یکلحظه متوقف نمیشوند. به هر خانهای در این روستا که سر بزنی رد دندان موشها را میبینی. اهالی روستا میگویند موشها شب و روزشان را گرفتهاند. در این روستا، هرجایی که باشی کافی است گوش تیز کنی تا صدای خشخش دندانهایشان را که بیوقفه مشغول جویدن چیزی هستند بشنوی.
احمد حسینی یکی از ساکنان نجفآباد است که موشها آنقدر در خانهاش تاختوتاز کردند و در گوشه و کنار دیوارها و کف حیاط و تراس خانه سوراخ و تونل ایجاد کردهاند که ناچار به بازسازی خانه خود شده است. حسینی درحالیکه مشغول کار است هر موزاییکی را از کف خانه که برمیدارد ردی از سوراخ محل عبور موشها دیده میشود، هزارتویی بیپایان که به کمک دندانهای نیش بلند جربیلها حفر شده است.
در سوی دیگر محوطه اصلی روستا خانه ابراهیم طوسی قرار دارد، ابراهیم و زن و بچهاش نالهکنان در و دیوار خانه محل زندگیشان را نشان میدهند، در چشمهای مادر پیر خانه التماس موج میزند، از اتاق پذیرایی تا اتاقهای خواب و حمام و دستشویی، همهجا را موشها کندهاند، دیوار گچی یا کفهای بتونی فرقی ندارد آنها از پس همه چیز برآمدهاند.
خانههایی که در این روستا سوراخسوراخ شدهاند یکی، دوتا نیست، تقریبا همه اهالی از این حمله موشهای جربیل سهم بردهاند. سهم گروهی از آنها حیاط خانه یا انبار محل نگهداری علوفه و غذای دامشان شده است و سهم دیگری در و دیوار خانه محلی زندگی خودشان. یکی از ساکنان روستا میگوید موشها نهفقط به در و دیوار خانهها که جدیدا به گوسفندها و مرغهای ما هم حمله میکنند، بعد راه میافتد سمت آغل گوسفندانش، یکی از گوسفندها را با دو دستش میگیرد گردنش را بلند میکند و زیرش گلویش را نشان میدهد، رد نیش موشها و خون لختهشده بر گلوی گوسفند زبانبسته مثل دوسوراخ قرمز تیره دیده میشوند، بعد میگوید اینجا را هم ببین موشها پشم گوسفند را چیدهاند، جایی را که نشان میدهد برخلاف دیگر قسمتهای بدن گوسفند که پشم بلند و فرفری قهوهای روشنی دارد تقریبا صاف است، انگار که ماشین شده باشد.
داستان مرغ و جوجههایی که موشها خوردهاند را هم پیرزنی در سوی دیگر روستا روایت میکند، پیرزن در ایوان خانهاش ایستاده و لبههای چادرنمازش را زیر گلو محکم کرده، با دو دستش هم تسبیحی را بالا و پایین میکند، میگوید: چند روز پیش دیدم دو جوجه داخل حیاط جیغ و داد میکنند بعد صدایشان قطع شد آخرسر متوجه شدم موشها پاهایشان را به دندان کشیدهاند و آنها را کشتهاند. همهجا هستند، شب و روز هم ندارند، همهچیز را میخورند.
این را که میگوید انگار چیزی یادش آمد، راه افتاد سمت داخل خانه، در ورودی را باز کرد و به عروسش که گوشه هال خانه ایستاده بود گفت اتاقتان را نشان بده که موشها با وسایلتان چه کردهاند، عروس جوان در اتاقی را باز میکند. پتو و تشکهایی کف اتاق ریخته شده، گوشه و کنارشان سوراخ است، یکی از تشکها را بلند میکند و میگوید تا متوجه شدیم این را اینطوری سوراخ کردهاند.
محمد رضایی دهیار روستای نجفآباد هم این روزها هربار که جاده باریک میان روستا تا فیروزآباد را طی میکند بیارتباط با موضوع موشها نیست، او در اینباره میگوید: تا حالا چندین جلسه مختلف با مسوولان استان و شهرستان داشتهایم، فرماندار فیروزه خیلی فعالیت میکند و همه توجهش را برای حل این مشکل گذاشته است، اما فعلا کار خاصی نمیشود کرد باید اهالی روستا مسایل بهداشتی را رعایت کنند تا ببینیم نتیجه تحقیقات و کارگروههای رسیدگی به موضوع چه میشود.
موشها حالا به اصلیترین دغدغه و مشکل اهالی این روستای کوچک بدل شدهاند، هر غریبهای که به دهشان سر میزند فکر میکنند مسوولی است که برای حل مشکل آمده و سفره دلشان را بیمقدمه برایش باز میکنند تا از آنچه این موشهای سمج به روزگارشان آورده بگویند. لاشه موشهای مرده که اینسو و آنسوی روستا افتاده است را نشان میدهند و از آسیبهایی که به خانههایشان وارد شده میگویند.
محمدرضا حاجیزاده فرماندار شهرستان فیروزه در استان خراسانرضوی گفته است که دسته بزرگی از نوعی موش عجیب مدتی است در حوزه استحفاظی و تحت مدیریت او بحران بزرگی ایجاد کردهاند. روستای نجفآباد با شهر فیروزه مرکز شهرستان و دفتر آقای فرماندار حدود 20کیلومتر فاصله دارد.
در این روستا حدود سهماه است که موشهای گوشتخوار جربیل امان مردم را بریدهاند. از کوچهپسکوچههای خاکی روستا تا اندرونیترین نقاط خانههای 170 خانوار ساکن این روستا در این مدت از دست این موشهای نسبتا بزرگ در امان نماندهاند. رد دندانهای آنها را اهالی این روستا در همهجا از فرش و موکت خانه و لحاف و تشک رختخوابشان تا انبار مواد غذایی خودشان و دامهایشان هر روز میبینند، بههمین دلیل هم دستکمک و التماس به سمت مسوولان دراز کردهاند. محمدرضا حاجیزاده هم به اهالی وعده داده است این مشکل را حل خواهد کرد. او چندین روز است این مساله را به اولویت اول کاری خود بدل کرده، با این همه تاکنون کسی از پس موشهای جربیل روستای نجفآباد بر نیامده است و آنها روزبهروز گستاختر و تعدادشان هم بیشتر میشود.
فرماندار شهرستان فیروزه صبح روز گذشته در دفتر محل کارش با محمد تاجیک بخشدار مرکزی شهرستان در جلسهای مشترک برای رسیدگی به معضل موشها بود که وارد اتاقش شدم و با او درباره همین موضوع گفتوگو کردهام، مشروح این گفتوگو در ادامه آمده است.
یک نوع از این موشها در تعدادی از خانههای بافت فرسوده پیدا شد، یعنی از مزارع به بافت فرسوده وارد شده بودند. در آن سال مردم اعتراضاتی کردند و ما گروهی را تشکیل دادیم که مسوولیت آن بر عهده جهاد کشاورزی بود و چون در بافت فرسوده انسانی زندگی نمیکرد با سمپاشی محل با این موشها مبارزه کردیم و مشکل بهصورت کامل حل شد. هم ما هم مردم تصور میکردیم که این مشکل برای همیشه حل شده است، اما از حدود سه ماه قبل اهالی روستا دو بار اعلام کردند که تعداد زیادی از همان موشها علاوه بر اینکه در بافت قدیم هستند وارد بافت جدید و محل زندگیشان شدهاند و یکسری خسارتهایی هم وارد کردند.
به همین منظور با مدیرکل بحران استان تماس گرفتیم. در نتیجه تصمیم بر آن شد که چند راهکار شامل راهکارهای کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت را برای حل مشکل در پیش بگیریم. قرار شد مدیرکل بحران استانداری این موارد را به تهران منعکس بکند و از آنجا جمعبندی شده و نتیجه را به ما اعلام کنند.
نه توانایی سوراخکردن و تخریب بتون را ندارند. اما خانههای گچی و خشتوگلی را بهراحتی سوراخ میکنند. همچنین دومین راهکار ما این است که انبارهای علوفه روستا و دامداری سنتی را از وضعیت کنونی دربیاوریم، اعتبارهایی را هم از جهادکشاورزی گرفتهایم تا روش نگهداری سنتی دام به صنعتی تغییر پیدا کند. کار دیگری که در طرحهای مطالعاتی برای مقابله با این بحران در دست بررسی و اجراست تخریب کامل بافت قدیمی و حمل نخالههای آن به خارج از روستاست. اقدام دیگری که قصد انجامش را داریم هم اختصاص 400میلیونتومان وام مسکن به همه خانوادههای ساکن در روستا یعنی بهازای هر خانواده دومیلیونتومان برای بهسازی خانههاست تا امکان ورود این موشها به خانههای مردم نباشد.
آیا طرح انتقال کامل روستا از این محل نیز در دستور کار است؟
نه، فعلا منتفی است تا اینکه ببینیم نتیجه این طرحها به کجا میرسد. البته طرح هادی روستا را بهگونهای آمادهسازی کردهایم تا کسانی که قصد ساختوساز جدید دارند با مقداری فاصله معین از محل کنونی و نقاط مورد نفوذ موشها این کار را انجام دهند. یک وام کامل نوسازی هم با همین هدف برای کل روستا در نظر گرفتهایم.
راهکار دیگری که به ما پیشنهاد شده است گوشتخوارکردن آنها برای ازبینبردنشان بهوسیله خودشان است. البته این روش ممکن است مشکلاتی هم ایجاد کند اما از راهکارهای در حال بررسی است. بر اساس این روش تعداد 10، 15 تا از موشها را در محلی مثل قوطیهای حلبی نگهداری میکنند و به آنها غذا میدهند تا با هم زندگی کنند، بعد در ادامه جیره غذای آنها را قطع میکنند و به این شیوه آنها شروع به خوردن همدیگر میکنند بعد که تعداد آنها به دو یا سه عدد رسید آنها را رهاسازی میکنند تا بقیه موشها را بخورند. بر اساس شنیدههای ما این شیوه درباره این موشها انجام شده و موفقیتآمیز خواهد بود.
روش دیگر هم عقیمکردن است و از راهکارهای پیشنهادی به ماست. اما عمدهترین کار ما همان راهکار موقت است که خود مردم با اصلاح یکسری امور مثل بهسازی خانهها و انبار و... جلو موشها را بگیرند تا بعد با یک راهکار اساسی برای خشکاندن کامل ریشه این جانوران اقدام کنیم.