معرفی اقسام شرکت‌های تجاری در ایران + ویژگی‌ها و تفاوت‌ها
انواع شرکت‌های تجاری در ماده ۲۰ قانون تجارت ذکر شده اند که عبارتند از: شرکت سهامی، شرکت با مسئولیت محدود، شرکت تضامنی، شرکت مختلط غیر سهامی، شرکت مختلط سهامی، شرکت نسبی و شرکت تعاونی تولید و مصرف.
فرارو- انواع شرکت‌های تجاری در ماده ۲۰ قانون تجارت ذکر شده اند که عبارتند از: شرکت سهامی، شرکت با مسئولیت محدود، شرکت تضامنی، شرکت مختلط غیر سهامی، شرکت مختلط سهامی، شرکت نسبی و شرکت تعاونی تولید و مصرف. اگر بخواهیم این شرکت‌ها را با توجه به نقاط مشترک آنها دسته بندی کنیم به شرکت‌های اشخاص، سرمایه، با مسئولیت محدود، و تعاونی تقسیم می‌شوند.
۱- شرکت‌های اشخاص: شرکت‌هایی هستند که در آنها شرکا حق ندارند سهم الشرکه خود در شرکت را به دیگران منتقل کنند مگر با رضایت سایر شرکا. در واقع در این نوع از شرکت‌ها شخصیت شرکا دارای اهمیت است این شرکت‌ها عبارتند از: شرکت‌های تضامنی، نسبی و مختلط غیر سهامی
شرکت تضامنی
به موجب ماده ۱۱۶ قانون تجارت شرکت تضامنی شرکتی است که در تحت اسم مخصوصی برای امور تجارتی بین دو یا چند نفر با مسئولیت تضامنی تشکیل می‌گردد در صورتی که دارایی شرکت برای تادیه تمام قروض کافی نباشد هر یک از شرکا مسئول پرداخت تمام قروض شرکت هستند. به موجب ماده ۱۲۳ قانون تجارت در این شرکت، شرکا نمی‌توانند سهم الشرکه خود در شرکت را به دیگری منتقل کنند مگر با رضایت تمام شرکا.
شرکت نسبی
به موجب ماده ۱۸۳ قانون تجارت شرکت نسبی شرکتی است که برای امور تجارتی بین دو یا چند نفر تشکیل می‌شود در این نوع شرکت مسئولیت هر یک از شرکا به نسبت سرمایه‌ای است که در شرکت گذاشته است. در این شرکت نیز انتقال سهم الشرکه هر یک از شرکا موکول به رضایت تمام شرکای شرکت است.
شرکت مختلط غیر سهامی
به موجب ماده ۱۴۱ قانون تجارت شرکت مختلط غیر سهامی شرکتی است که از دو نوع شریک تشکیل شده است بعضی از شرکا مسئولیت تضامنی و بعضی مسئولیت محدود دارند. شریک تضامنی که در قانون تجارت از آن به ضامن تعبیر شده است مسئول تمام قروضی است که ممکن است برای شرکت به وجود آید در حالی که شریک با مسئولیت محدود فقط به نسبت سرمایه خود در شرکت مسئول پرداخت دیون شرکت است. در این نوع شرکت نیز شرکا حق ندارند سهم الشرکه خود را به دیگری انتقال دهند مگر با رضایت سایر شرکا.
۲- شرکت با مسئولیت محدود
به موجب ماده ۹۴ قانون تجارت شرکت با مسئولیت محدود شرکتی است که شرکا فقط در حد آورده شان به شرکت مسئول پرداخت دیون شرکت هستند و اگر علاوه بر دارایی شرکت دینی بر عهده آنها قرار گیرد طلبکاران حق ندارند به شرکای شرکت رجوع و دین را از دارایی شخصی آنها مطالبه کنند.
در این نوع شرکت انتقال سهم الشرکه به رضایت شرکای دیگر بستگی دارد البته در شرکت با مسئولیت محدود بر خلاف شرکت‌های اشخاص برای انتقال سهم الشرکه رضایت تمام شرکا لازم نیست به موجب ماده ۱۰۲ قانون تجارت با رضایت عده‌ای از شرکا که دست کم سه چهارم سرمایه متعلق به آنان است و اکثریت عددی هم دارند انتقال صحیح خواهد بود.
۳- شرکت‌های سرمایه: شرکت‌های سرمایه‌ای شرکت‌هایی هستند که در آنها حصه شریک یعنی سهمی که در شرکت دارد به آسانی قابل انتقال است در این نوع شرکت‌ها علی الاصول شریک منعی در انتقال سهام خود ندارد البته اساسنامه می‌تواند چنین انتقالی را با محدودیت مواجه کند.
لازم به ذکر است که در شرکت سهامی عام نمی‌توان نقل و انتقال سهام را به موجب اساسنامه محدود نمود. در واقع در این نوع از شرکت‌ها سرمایه مورد توجه قرار می‌گیرد نه شخص سرمایه گذار، لذا شرکاء فقط تا میزان سرمایه‌ای که در شرکت گذارده اند مسئول تعهدات شرکت خواهند بود. شرکت‌های سهامی عام و خاص و شرکت‌های مختلط سهامی جزء شرکت‌های سرمایه‌ای محسوب می‌گردند.
شرکت سهامی
به موجب ماده ۱ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب ۱۳۴۷ شرکت سهامی شرکتی است که سرمایه آن به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام آنها است. به موجب ماده ۲ لایحه مذکور برخلاف شرکت‌های دیگر شرکت سهامی شرکت بازرگانی محسوب می‌گردد حتی اگر موضوع فعالیت آن امور تجارتی نباشد. شرکت سهامی بر دو نوع تقسیم شده است: شرکت سهامی عام و شرکت سهامی خاص
در شرکت سهامی عام موسسان شرکت قسمتی از سرمایه آن را از طریق فروش سهام (پذیره نویسی) به مردم تامین می‌کنند لازم به ذکر است که در این نوع شرکت سرمایه آن نباید از ۵ میلیون ریال کمتر باشد همپنین تعداد شرکا در شرکت سهامی عام حداقل ۵ نفر است.
در شرکت سهامی خاص موسسین تمام سرمایه شرکت را خودشان تامین می‌کنند و سرمایه آن نیز نباید از ۱ میلیون ریال کمتر باشد علاوه بر این تعداد شرکا نیز باید حداقل ۳ نفر باشند.
توجه به این نکته ضروری است که فقط در شرکت‌های سهامی عام، صاحبان سهام می‌توانند سهام خود را در بورس بفروشند و از این طریق مالکیت خود را به دیگران انتقال دهند. همچنین انتشار اطلاعیه، آگهی یا هر نوع اقدام تبلیغاتی برای فروش سهام فقط در شرکت‌های سهامی عام ممکن است.
شرکت مختلط سهامی
این نوع شرکت ترکیبی از شرکت تضامنی و شرکت سهامی خاص است. بدین صورت که یک یا چند نفر از شرکا در قبال اشخاص ثالث دارای مسئولیت تضامنی هستند و عده دیگری که از آنها به سهام دار تعبیر می‌شود مسئولیتشان محدود به آورده است. شرکای سهام دار حق مدیریت بر شرکت را ندارند و مدیریت شرکت فقط به شرکای ضامن مربوط می‌شود.
۴- شرکت‌های تعاونی
به موجب ماده ۱ قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران شرکت تعاونی شرکتی است که اشخاص آن را به منظور رفع نیازمندی‌های مشترک و بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی خود از طریق خودیاری و کمک متقابل تشکیل می‌دهند.
در این شرکت‌ها فعالیت اشخاص عضو بخش عمده‌ای از سرمایه شرکت را تشکیل می‌دهد در واقع در این نوع شرکت تاکید زیادی بر کار اعضا شده است به موجب ماده ۸ قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی تنها اشخاص حقیقی می‌توانند عضو شرکت تعاونی باشند. به منظور تشویق اشخاصی که تخصص و حرفه‌ای دارند و سرمایه در اختیار ندارند قانون تسهیلات بی شماری در نظر گرفته است که توسط دولت یا بانک‌ها ممکن است به شرکت‌های تعاونی اعطا گردد.
